بررسی رابطه همسویی بین مشخصه های محیطی کسب و کار، اولویت های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار

مطالعه شرکت­ها بیانگر آن است که با توجه به تغییرات زیاد محیط کسب و کار، شرکت­های موفق علاوه بر اینکه از رقبای خود بهتر کار می­کنند، با تغییرات محیطی خود نیز سازگارترند و در مواجهه با محیط متغیر، برنامه ریزی لازم را دارند. به گونه­ای که توجه به مشخصه­های محیطی کسب و کار در انتخاب ساختارها و استراتژی­های سازمانی باعث بهبود عملکرد در شرکتها می­شود.

در این پژوهش رابطه بین همسویی مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار در شرکت­های قطعه ساز خودروی شهرک­های صنعتی استان سمنان مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس ادبیات موجود درباره مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی، ساختار زنجیره تامین و عملکرد کسب و کار، یک مدل نظری توسعه داده شد و نتایج فرضیات بصورت تجربی مورد ارزیابی قرار گرفت.

داده های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. کلیه شرکت های تولیدی قطعه ساز خودرو  واقع در سطح استان سمنان که جمعا 213 شرکت می‌باشند، قلمرو تحقیق حاضر می‌باشد و از آنجا که آگاه‌ترین افراد نسبت به شرکت، مدیران ارشد می‌باشند، لذا پاسخ دهندگان مدیران ارشد این شرکت‌ها می‌باشند و بنابر این سطح تحلیل این پژوهش سازمان می‌باشد. تعداد نمونه این پژوهش 130 شرکت بوده است.

بر اساس میانگین سؤالات مطروحه در مورد عملکرد، شرکت‌ها به ترتیب، لیست شدند. نیمه اول شرکت‌ها با توجه به این لیست، شرکت‌های با عملکرد بالا و نیمه دوم، شرکت‌های با عملکرد پایین در نظر گرفته شدند. سپس همسویی بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین، هم برای شرکت‌های با عملکرد بالا و هم برای شرکت‌های با عملکرد پایین آزموده شد تا فرضیه اصلی پژوهش بررسی شود. طبق فرضیه اصلی پژوهش، در شرکت‌های با عملکرد بالا، بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین همسویی وجود دارد (وجود همسویی استراتژیک) و در شرکت‌های با عملکرد پایین، این همسویی استراتژیک، وجود ندارد. بررسی همسویی استراتژیک، از طریق مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد.

 واژه‌های کلیدی: همسویی استراتژیک، اولویت های رقابتی، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت عملکرد

فهرست مطالب

فصل اول.. 1

1-1- مقدمه.. 2

1-2- بیان مساله و تبیین موضوع.. 3

1-3- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق.. 4

1-4- کاربردهای تحقیق.. 5

1-5- اهداف تحقیق.. 5

1-6- فرضیه‌های تحقیق.. 6

1-7- قلمرو مکانی و زمانی پژوهش.. 6

1-8- تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش.. 7

1-8-1-  مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار.. 7

1-8-2- اولویت‌های رقابتی.. 7

1-8-3- ساختار زنجیره تامین.. 7

1-8-4- عملکرد كسب‌‌و‌كار.. 8

فصل دوم. 9

2-1- مبانی نظری.. 11

2-1-1- محیط کسب و کار.. 11

2-1-2- اولویت­های رقابتی.. 16

2-1-3- طراحی و ساختار سازمانی.. 20

2-2- تئوری های طراحی سازمان.. 26

2-3- تئوری‌های اقتضایی طراحی سازمان.. 28

2-4- ساختار زنجیره تامین.. 30

2-4-1- زنجیره تامین ناب و چابک.. 34

2-4-2- عملکرد کسب و کار شرکت.. 40

2-5- پیشینه تحقیق.. 43

2-5-1- مطالعات داخلی.. 43

2-5-2- مطالعات خارجی.. 44

2-6- جمع بندی.. 46

فصل سوم. 48

3-1- روش تحقیق.. 49

3-2- جامعه آماری.. 50

3-3- نمونه آماری و روش نمونه­گیری.. 50

3-4- روش گردآوری اطلاعات.. 50

3-4-1- ابعاد محیط کسب و کار.. 52

3-4-2- ابعاد اولویت‌های رقابتی.. 52

3-4-3- ابعاد ساختار زنجیره تامین.. 52

3-4-4- مقیاس ارزیابی عملکرد کسب و کار.. 53

3-5- روایی و پایایی پرسشنامه.. 53

3-5-1- روایی.. 53

3-5-2- پایایی.. 54

3-6- روش تجزیه و تحلیل‌.. 55

3-6-1- مدل‌یابی معادلات ساختاری.. 55

3-6-1- 1- نرم افزار مورد استفاده.. 56

3-6-1-2-  شاخص های برازش در آموس.. 58

3-6-2- آزمون نرمال بودن داده­ها.. 60

3-6-3- ضریب همبستگی.. 60

فصل چهارم. 61

4-1- مشخصات پاسخ دهندگان و جامعه آماری.. 62

4-1-1- آمار توصیفی سوالات.. 69

4-2- آمار استنباطی.. 70

4-2-1- نتایج بررسی روایی.. 71

4-2-2- نتایج بررسی پایایی.. 76

4-2-4- همبستگی بین متغیرهای پژوهش.. 77

4-3- یافته‌های تحقیق.. 78

4-3-1- مدل معادلات ساختاری.. 78

4-3-2- تحلیل مدل های ساختاری.. 80

4-3-3- بررسی فرضیه‌های اصلی تحقیق.. 82

فصل پنجم. 85

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 86

5-1-1- فرضیه اصلی.. 87

5-1-2- فرضیه­های جانبی.. 89

5-1-2-1- فرضیه جانبی 1.. 89

5-1-2-2- فرضیه جانبی 2.. 89

5-1-2-3- فرضیه جانبی 3.. 89

5-1-2-4- فرضیه جانبی 4.. 90

5-1-2-5- فرضیه جانبی 5.. 90

5-1-2-6- فرضیه جانبی 6.. 90

5-2- پیشنهادهای برگرفته از پژوهش.. 90

5-2-2- پیشنهاد پژوهشی.. 92

5-3- محدودیت ها.. 93

منابع ومآخذ.. 94

منابع فارسی.. 95

منابع انگلیسی.. 95

پیوست ها. 100

پرسشنامه.. 101

 فهرست جداول

جدول 2- 1- وجوه تمایز بین الگوی سازمانی ارگانیک و مكانیک.. 27

جدول 2-2- مقایسه زنجیره عرضه ناب و چابك: مشخصات متمایزكننده (میسون جونز و دیگران، 2000)   36

جدول 2-2- مدل تحولی: خلاصه تغییرات در نوع زنجیره عرضه (جانسون، 1993).. 39

جدول 4-1- عنوان پاسخ‌دهندگان.. 63

جدول 4-2- مشخصات کسب و کار پاسخ‌دهندگان.. 64

جدول 4-3- تعداد مراحل اصلی پردازش و وضعیت یک‌پارچگی.. 64

جدول 4-4- فعالیت‌های مرتبط با سرویس اصلی.. 65

جدول 4-5- تعداد کارکنان در شرکت (تعداد و درصد).. 65

جدول4-6- عمر فعالیت شرکت‌های پاسخ‌دهنده.. 66

جدول 4-7- موقعیت کلی شرکت‌ها در بازارهای اصلی خود.. 67

جدول 4-8- تعداد رقبای کاری اصلی.. 67

جدول 4-9- تعداد تامین‌کنندگان.. 68

جدول 4-10- تعداد مشتریان.. 68

جدول 4-11- آمار توصیفی متغیرهای مشاهده شده.. 70

جدول 4-12- نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرحله اول  (CFA) برای گویههای پرسش نامه   72

جدول 4- 14-  شاخص‌های برازش مدل های تحلیل عاملی تأییدی.. 76

جدول4-15 - ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای اصلی تحقیق.. 77

جدول 4-16- میانگین، انحراف معیار و همبستگی متغیرها.. 78

جدول4-17- شاخص‌های برازش مدل نظری تحقیق.. 80

جدول4-18- خلاصه نتایج آزمون روابط.. 82

 فهرست شکل ها

شکل2-1- تغییر در اولویت های رقابتی تولید(تینگ چی، 2006).. 18

شکل 2-2- ساختار مکانیکی در مقابل ساختار ارگانیکی (تایچی، 1997).. 23

شكل 2-3- مقایسه رویكردهای ناب و چابك در شرایط عدم قطعیت(تینگ چی، 2009)   37

شکل 2-4-  بررسی تفاوت های ساختاری زنجیره تامین چابک و ناب (کریستوفر، 1998)   40

شکل 2-5 – مدل تئوری پژوهش با اقتباس از مدل تینگ چی و همکاران (2009)   47

شکل 4-1- عنوان پاسخ‌دهندگان.. 63

شکل4-2- عمر فعالیت شرکت‌های پاسخ‌دهنده.. 66

شکل 4-3- مدل تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول تحقیق.. 71

شکل 4-4 مدل برازش شده تحقیق برای شرکت های با عملکرد بالا.. 79

شکل 4-5- مدل برازش شده تحقیق برای شرکت های با عملکرد پایین.. 79