مقدمه:
داروسازی، پنجاه قرن است كه سابقه خدمت به بشریت را دارد و به عنوان یكی از شناخته شدهترین و معتبرترین رشتههای مطرح میباشد. همانند پزشكی، داروسازی نیز شاهد تحولات زیادی بوده است و بسیاری از روشهای قدیمی آن منسوخ و كنار گذاشته شدهاند و آموختههای نوینی به پیكره این رشته افزوده شدهاند. داروسازان از جمله افشار دارای تحصیلات آكادمیك در جامعه میباشند در شاخههای مختلف شامل داروخانه، بیمارستانها، آموزشی (در سطح دانشگاه)، تحقیقات، صنایع داروسازی (شامل تحقیق و توسعه تولید و غیره)، تدوین استانداردها و توزیع داروها فعالیت دارند. از دیدگاه تاریخی میتوان گفت كه پیشرفت علم داروسازی همگام با تكامل بشر بوده است. انسان اولیه به طور ذاتی یا از طریق مشاهده حیوانات یا پرندگان معلومات خود را كسب نمود و دریافت كه آب سرد، برگ و گل دارای كاربردهای درمانی و التیام دهندگی هستند. ولی به طور تجربی دریافت كه كدامیك از دیگری بهتر است و بدین وسیله دانستهها و آموختههای خود را در اختیار دیگران استفاده نمود. باید توجه داشت كه هر چند روشهای انسان غارنشین ابتدایی بودند، و لیكن بسیاری از داروهای امروزی از همان منابعی كه در اختیار انسان اولیه بودند منشأ گرفتهاند.
مجموعه حاضر شرحی است از برخی فرآوردههای داروئی شركت ابوریحان و اشارات مختصری به دستة دارویی، مشكل دارویی، فارماكوكنیتیك، موارد مصرف، موارد منع مصرف، عوارض جانبی، مقدار و نحوهی مصرف و نوع بستهبندی داروها و نوع تستی كه بر روی داروها رد قسمت آزمایشگاه تحقیقات و توسعه و همچنین آزمایشگاه شیمی (كنترل كیفی) انجام شده را دارا میباشد.
امید است مطالب این مجموعه مفید برای خواندگان واقع گردد.
فصل اول:
تاریخچه: شركت داروسازی ابوریحان با بیش از 20 سال تجربه در عرضه فرآوردههای هورمونی دارای نقشی ویژه در صنایع داروئی كشور میباشد. ابوریحان فعالیت خود را در زمینه ساخت داروهای هورمونی از سال 1348 (تحت نام شرینگ برلیمد) آغاز نمود و پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی در سال 1359 با توجه به قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران كلیه سهام آن خریداری و با مدیریت دولتی تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت.
فعالیتها متعاقب انتخاب طرح ژنریك به عنوان سیستم نوین نظام داروئی كشور، ابوریحان با پشتوانهای قوی از تكنولوژی داروسازی و بهرهگیری از نیروهای متخصص و تلفیقی از تجربه و دانش نوین داروسازی وارد مرحله جدیدی از فعالیت خود گردید بطوری كه در حال حاضر بطور متوسط 38 میلیون جعبه محصول نهائی در پتج گروه آمپول تزریقی، قرص، دراژه، پماد و كرم و شیاف به بازار عرضه مینماید كه این مقدار نسبت به ده سال گذشته از رشدی معادل 400 درصد برخوردار است.
شركت داروسازی ابوریحان علاوه بر ساخت داروهای انسانی از سال 1365 اقدام به برنامهریزی در زمینه ساخت كیتهای آزمایشگاهی و دیسكهای آنتیبیوگرام نمود كه در این راستا با احداث واحد جدیدی تحت عنوان واحل تشخیص طبی و با برخورداری از متخصصین پزشك داروساز، فارماكولوژیست، میكروبیولوژیست و متخصصین دیگر از سال 1367 با عرضه بیش از 735، 103 كیت آزمایشگاهی و 184و 102 دیسك آنتیبیوگرام به مرحله بهرهبرداری رسید و گامی دیگر در راه نیل به خودكفائی ملی برداشت. همچنین در سالهای اخیر با توجه به اهمیت گسترش دامپروری و نیاز به استفاده از هورمونها در زمینه بیماریهای تولید مثل شركت ابوریحان را بر آن داشت تا با تاكید بر تكنولوژی بر تكنولوژی خود و با استفاده از نیروهای متخصص دامپزشك و همكاری سازمان دامپزشكی كشور طرح تولید هورمونهای دامی را در دست مطالعه قرار دهد. بطوریكه در سال 1367 با كسب مجوز از سازمان دامپزشكی كشور با فرمولاسیون و ارائه نمونههای آزمایشی سه نوع داروی هورمونی دامی فعالیت جدیدی را پیریزی نمود. باشد كه در سالهای آینده شاهد تولید هورمونهای دامی در داخل كشور باشیم. لذا شركت ابوریحان را میتوان اولین كارخانه تولید كیتهای آزمایشگاهی و دیسكهای آنتیبیوگرام و هورمونهای دامی دانست كه خود از افتخارات این واحد تولید محسوب میشود.
نگاهی به محصولات ابوریحان مؤید این واقعیت است كه كلیه محصولات تولیدی این شركت با رعایت آخرین استانداردهای داروسازی و رعایت كامل اصول GMP تولید و عرضه میشود.
آزمایشگاههای كنترل و تحقیقات
آزمایشگاههای مجهز كنترل ابوریحان ضمن نظارت دقیق در مراحل مختلف تولید از مرحله انبارداری مواد اولیه و بستهبندی تا خروج كالای ساخته شده از شركت، الزام در اجرای كامل مقررات GMP را نیز بطور جدی در دستور كار خود قرار داده است.
تكیه بر تحقیقات و پژوهش در ابوریحان از جایگاه ویژهای برخوردار میباشد بطوری كه علاوه بر فعالیت آزمایشگاههای كنترل، واحد مستقل و جدیدی نیز تحت عنوان آزمایشگاه تحقیقات در ابوریحان مشغول فعالیت میباشد این واحد با مشاركت فكری منابع دانشگاهی در سال 1367 آغاز به كار نمود و اولین اقدام آن طرح تبدیل پروژسترون به دیدروژسترون میباشد كه صرفه جویی ارزی معادل یك میلیون دلار در سال را به خود اختصاص میدهد از سوی دیگر واحد تحقیقات ابوریحان اقدام به فرموله كردن یازده قلم داروی جدید تحت عناوین:
1- شیاف دیكلوفناك
2- پماد لیدوكائین اچ
3- شیاف استامینوفنم
4- كنتراسپتیو تری فاز یك
5- قرص پرودنیزولون 50 میلی گرم
6- آمپول متیل پردنیزولون استات
7- قرص استروژن كونژوگه 625/0 میلی گرم
8- قرص استروژن كونژوگه 25/1 میلی گرم
9- آمپول تتراكوزاكترین
10- آمپول اوروگرافین 65 درصد
11- آمپول اورگرافین 75 درصد
نموده كه مجوز ساخت آنها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی (اداره كل امور دارو) صادر گردیده است.
پروژههای طرح و توسعه ـ مشاركت و سرمایهگذاری:
به منظور قطعه وابستگی به منابع خارجی كه جزء اهداف دراز مدت سیاست حاكم بر نظام داروئی كشور میباشد و همچنین استفاده از تجربیات نیروهای متخصص در جهت تولید مواد اولیه داروهای مورد تعهد در داخل كشور، این شركت اقدام به مشاركت و سرمایهگذاری در چند شركت داروئی تحت عناوین شركت شیمی داروئی امین و داروسازی شهید مدرس نموده است كه هر یك از این پروژهها سالیانه میلیونها دلار صرفهجوئی ارزی به دنبال خواهند داشت.
صادرات:
به منظور تحقق بخشیدن به توسعة صادرات غیر نفتی كه از رئوس مهم برنامههای توسعة اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران است و با توجه به كیفیت بسیار مطلوب محصولات تولید شده، شركت ابوریحان در طی پنج سال گذشته با همكاری شركت صادراتی سازمان صنایع ملی ایران (فارمیكو) مبادرت به بازاریابی و شركت در مناقصههای بینالمللی نموده كه با توجه به كیفیت و نوع محصولات ارائه شده این شركت موفق به صدور چندین محصول به كشورهای الجزایر، لبنان، یمن، … گردیده است.
كامپیوتر: همگام با مدرنیزه كردن ماشین آلات بخشهای مختلف تولید و آزمایشگاههای كنترل و تحقیقات، شركت ابوریحان اقدام به كامپیوترایز نمودن كلیه صورتحسابهای مالی شركت اعم از فاكتورهای خرید، فروش، صورت موجودی مواد اولیه و بستهبندی و همچنین فرمولاسیون و پروداكشن اوردر داروها نموده است.