مالی مبلمان

تاریخچه ساخت مبل و آشنایی با سبك های اصیل ساخت صندلی

یكی از شاخصه های رشد تمدن، تغییر و تحول در نگرش انسان نسبت به زندگی بوده است و به طبع آن تغییر در طراحی در كلیه اسباب و لوازم مورد استفاده در زندگی از طراحی در لباس تا معماری و دكوراسیون داخلی منازل و... ظهور صنعت در قرن نوزدهم، تغییراتی بنیادین در تفكر و تولید ایجاد كرد و انتقال و تغییر صور و اشكال از معماری سنگین و مكعبی شكل به صور منحنی شكل، یكی از عوامل زمینه ساز در طراحی مبلمان بوده است. به عبارتی معماری و دكوراسیون را اساساً نمی توان از هم تفكیك كرد.

مبلمان از تغییر شكل و تحول چهارپایه ها، نیمكت ها... و میزهای ساده حاصل شد و این تغییرات تدریجاً و در طول زمان حاصل شد و این تغییرات تدریجاً و در طول زمان حاصل شد زمان ساخت نخستین مبل های اولیه را، به علت عدم دستیابی به نام سازندگانشان دقیقاً نمی توان مشخص كرد. بعد از قرن 15 بود كه اولین مبل هایی كه شناسایی شده اند نام سازندگان و صنعتگران خود را به همراه داشته اند. در قرن 18 میلادی مبلمان حجیم و پر زینت، انعكاسی از معماری و اماكن مذهبی آن دوران بود، قطعات قطور و خشك و خشن به مدد كنده كاری های حجیم همراه با نصب قطعات فلزی گران قیمت و سنگ ها و چوب های كمیاب تزیین می شدند و این مخصوص دورانی است كه هنوز مهارت های فنی و تكنولوژی ماشینی نتوانسته بود توان سازندگان را افزایش دهد. در عصر رنسانس، مهارت های فنی فوق العاده موجب پیدایش كنده كاری های بسیار عالی و بدیع نخست در ایتالیا و بعدها در آلمان، اسپانیا، فرانسه و بالاخره انگلستان گردید و دقیقاً مبل های دوره رنسانس از خطوط معماری ساختمان ها پیروی می كردند. سبك های آن دوره به نام سلاطین نام گذاری شده بودند كه از آن میان مبل های تئودور، الیزابت، ژاكوبی، ویلیام، ماری، ملكه آن و لوئی فرانسه را می توان نام برد. و در برخی دیگر از نام سازندگان خود مایه گرفته بودند كه از آن میان مبل های چیپندل Chippendale، (هپل وایت) Hepple white، آدام (ADAM) و شراتون (Sheraton) معروف ترین آنان هستند.

از قرن 18 میلادی به بعد مبل های سنتی گسترش پیدا كرد و ارزش خود را در دهه های بعدی نیز حفظ نمود و حتی امروزه بعد از چندین قرن هنوز از این سبك ها استفاده می شود.

به منظور هماهنگ شدن با معماری تحول یافته مبلمان نیز بتدریج نه تنها از طریق فرم و سبك بلكه از نوع مواد و چوب نیز تغییر یافت. چوب های مختلفی مثل بلوط، سرو، آبنوس، گردو، شاه بلوط بتدریج جایگزین چوب گردو و ماهاگونی شدند.

در اواخر قرن 17 از چوب گردو و به میزان قابل ملاحظه ای در ساخت مبلمان استفاده می شد. تزئینات مبلمان در گذشته غالباً در تداخل با مفهوم كاربردی و استفاده و اتلاف وقت قرار می گرفت. این امر هنرمندان سازنده را به سمتی سوق داد كه بتوانند به صرف انرژی و وقت قرار می گرفت. این امر هنرمندان سازنده را به سمتی سوق داد كه بتوانند با صرف انرژی و وقت كمتر، محصولاتی مقاوم و زیبا و حتی المقدور به صورت ماشینی خلق كنند و در واقع از مصالح به كار رفته حداكثر استفاده را به عمل آوردند.

عمل اتصال و مونتاژ قطعات چوبی از مهارت های مربوط به كنده كاری نشات می گرفت. از خراطی چوب جهت سبك كردن مبلمان های سنگین و تغییر شكل از قطعات مكعبی مستطیل به استوانه ای استفاده شد. پس از اختراع ماشین های تراش و با افزایش راندمان كاری فرآیند هایی مانند خم كردن چوب، ورقه ورقه كردن و مونتاژ مكانیكی قطعات به سازندگان این مدد را رساند كه بتوانند زیباترین و مقاوم ترین مبل ها را در كوتاه ترین زمان ممكن با تناسبات بدیع و بر مبنای ابعادی استاندارد بیافرینند و همچنین تحول در علم شیمی و فرآورده های شیمیایی صنعتی، در قیاس با گذشته انواع مواد جلا دهنده مصنوعی و مقاومی را در اختیار سازندگان قرار دارد تا بتوانند به مبل ها، نمای دلپذیرتری بدهند. از آنجا كه صندلی ها در تاریخچه مبلمان جای ویژه یی دارند و به عبارتی صندلی های قدیمی از اجداد مبلمان های امروزی محسوب می شوند در ذیل به معرفی چند سبك صندلی می پردازیم.

مبلمان به سبك ژاكوبی 

سبك ژاكوبی Jacobean Style:

ژاكوبی یك سبك مبلمان انگلیسی است كه در فاصله سال های 1603 تا 1688 شكل گرفته است صندلی بلوطی با پشتی بلند و با پایه های كنده كاری شده ظریف و تشكچه با پوشش مخمل اسپانیایی معرف كلیه تناسب ها و خطوط این نوع مبلمان است. از تشكچه نرم مبلمان ژاكوبی اولیه، مبلمان با پوشش پارچه سبك استوارت Stewart Style پدید آمد در این سبك شكوه سبك و ظرافت فوق العاده كار نتیجه پیشرفت های درودگری بود به نام گرین لینگ گینبز. Grinling Gibbons

سبك ملكه آن:

 در عصر ملكه آن مبلمان خانگی از مشخصات و خصوصیات كنده كاری كه معرف سبك های گذشته بود فاصله گرفت. این سبك اولین نوع مبلمان در انگلستان بود كه در آن تركیب توامان زیبایی و راحتی مطرح بود. دسته های صندلی و پشتی های آن مناسب با بدن انحنای داده شده بود، روكش های پارچه ای جای كنده كاری را گرفت و پایه های پنجه شیری خطوط منحنی و نیز گوشه های گرد شده در این سبك پدیدار و چوب بیست پایه های صندلی ناپدید شدند. پشتی های مجلل و مرتفع سبك های قبلی به ارتفاع كوتاه تری نزاع پیدا كردند. در این دوره بود كه برای اولین بار در انگلستان از چوب ماهاگونی استفاده شد. صندلی های سبك ملكه آن، پشتی های تو رفته یا صاف داشته و صندلی روكش پارچه ای داشته و غالباً قابل برداشتن از روی صندلی بوده است.

سبك چینپدل Chippendale Style:

توماس چینپدل در فاصله 1775 - 1750 سرآمد كابینت سازهای لندن بود با ورود ماهاگونی به صحنه حرفه درودگری، چینپدل مبادرت به تهیه طرح هایی نمود كه اختصاصاً با این چوب جدید انطباق داشتند در كار خود منحصراً به كنده كاری های ظریف تكیه كرده و از منبت كاری پرهیز می نمود. پایه های كروی و پنجه های موجود در جرح های اولیه وی در طرح های بعدی كنار گذاشته شده و در عوض از پایه های راست در كارهای بعدی استفاده گردید.

سبك توماس چیپندل

سبك رابرت آدام Robert Adam style:

رابرت آدام، معمار تعداد زیادی از قصرها و خانه های باشكوه لندن بود. در سبك وی نفوذ گنجینه های كلاسیك را كه در پمپی Pompe و هركولونوم Herculaneum حفاری گردیدند منعكس است. صندلی های رابرت آدام تنوع فوق العاده ای را داشته است ولی شاید بتوان صندلی با پشتی بیضوی را نمونه بارز این سبك دانست. ارتفاع این صندلی ها برای حفظ كنتراست بین پانل های عمودی و پنجره های بلند معماری وی كوتاه گرفته می شد.

سبك رابرت آدام

سبك جرج هپل وایت George Hepplewhite style:
هپل وایت، یك كابینت ساز بادید عملی قوی بود كه كارهای خود را ابتدا به سبك آدام ساخت. بعدها صندلی با پشت بیضوی و سپری سبك آدام را اصلاح و تكمیل نمود. این صندلی جدید با طرح شاخه گندمی و دكوراسیون باز، نمونه ای از طرح شیك و سبك طرح های زیبا و فوق العاده متقارن وی بود هپل وایت معتقد بود كه زیبایی خط در انحنای آن است و به همین دلیل از طرح های با خط مستقیم پرهیزمی نمود. او به چوب ماهاگونی و خصوصیت مقاوم آن كه به كمك آن می توانست كارهای سبك وزنی بسازد عشق می ورزید. در كارهای خود برای پیدایش سایه روشن مشخص تر در قسمت های كنده كاری شده از جلای روشن استفاده می كرد. كتاب راهنمای كابینت ساز و دوزندگان مبل The cabinet makers & upholsterer به وسیله همسرش (آلیس) طبع گردید.

سبك توماس شراتون (1806- 1751) Thomas Sheraton:
شراتون یكی از مهم ترین طراحان مبلمان در نیمه دوم قرن 18 محسوب می گردد و با اینكه خود مبل ساز بود احتمالاً هرگز یكی از طرح های خود را نساخت. بیشتر صندلی های وی ظاهری با ظرافت زنانه داشتند ولی به علت دانش مبل سازی وی همه آن ها از استحكام قابل ملاحظه ای برخوردار بودند. شراتون فسمتی از اطلاعات خود را از سبك فرانسوی لوئی شانزدهم به عاریت گرفت ولی نفوذ آن بر روی طرح، فوق العاده بود. كتاب ترسیمی كابینت سازها و مبل سازها The cabinet makers & upholsterers drawing book در سال 1793 چاپ شد. در این زمان ماهاگونی به نفع چوب اقاقیا و چوب مخطط و چوب لاله درختی امریكایی، كنار گذاشته شد. منبت كاری با چوب های روشن تر نیز در كارهای وی وجود داشت.

مبل فرانسوی- دوره لویی پانزدهم (1774- 1715):

شاخص مبل دوره لوئی چهاردهم، كنده كاری ها و خطوط متقارن پیچیده ای بود آندره شارل بول Andre charles Boulle كه یك هنرمند جهانی در حرفه درودگری محسوب می گردید. سبكی با دكوراسیون گران قیمت ابداع كرد. مبلمان این دوره، حجیم و سنگین بودند. در دوره لوئی پانزدهم زندگی درباری در نهایت شكوه و جلال بود. مبلمان در اواخر این دوره، دكوراسیون بیش از حدی را داشته ولی نسبت به مبلمان اوائل دوره كوچك تر و راحت تر بوده است.

مبل طراحی شده توسط آندره شارل بول

در طرح لوئی شانزدهم از هنر هنرمندان گذشته استفاده شد و به كار زیبایی و سادگی بیشتری داده شد. در این دوره خطوط راست جای سبك های كنده كاری شده شلوغ را گرفتند طراح مشهور، دو امپراطور آخر این دوره، جی ریزنر J.H.Riesener بود. طرح های رمی كه در معماری فرانسه به كار می رفتند بر روی طراحی مبلمان این دوره نیز تأثیر گذارده است.

سبك دانكن فایف Duncan phyfe style سالهای 1768- 1874:

دانكن فایف در اسكاتلند به دنیا آمد ولی اولین طراح مشهور مبلمان در امریكا گردید. در كارهای اولیه وی نفوذ سبك های آدام و سبك شراتون منعكس است. در طرح های فایف،تعادل، استقامت ساختمانی و جنبه های اقتصادی پیش بینی شده است. مشخصات بارز طرح های وی عبارتند از استفاده از شكل چنگ به عنوان پشتی، كنده كاری های تو رفته و برآمده ی استوانه ای و روی پایه ها و دسته ها، پایه های پنجره ای برنجی و كنده كاری های برگی و تكه ی بارز دیگر در سبك وی را می توان انحنای رو به خارج پایه های صندلی ها و میزها دانست.