بررسی میزان مقاومت بدن انسان در مقابل برق گرفتگی

بررسی میزان مقاومت بدن انسان در مقابل برق  گرفتگی

مقدمه

ازآنجا كه با پیشرفت صنعت و تكنولوژی روز به روز تولید انرژی الكتریكی و كاربرد وسایل الكتریكی بیشتر می شود و انرژی الكتریكی جای خود را به عنوان یك انرژی برتر تثبیت كرده است به طوری كه امروزه مصرف انرژی الكتریكی به عنوان یكی از شاخص های رشد صنعتی و اقتصادی كشورها محسوب می شود اما به موازات آن خطرات ناشی از برق نیز افزایش می یابد هر چند دركشورهای پیشرفته صنعتی به علت شناخته شدن این خطرات و افزایش سطح اطلاعات و كارگران صنایع، خوشبختانه صدماتی كه از این طریق متوجه جوامع بشری می شود متناسب با توسعه این صنعت نیست.

به عنوان مثال در انگلستان آمار تلفات انسانی ناشیاز برق گرفتگی ظرف مدت پنجاه سال حدوداً چهار برابر شده در حالی كه تولید انرژی الكتریكی در هماون مدت سی برابر افزایش یافته است، با این وجود تعداد قربانیان حوادث ناشی از جریان برق عدد قابل توجهی است و كاربرد نادرست و غیر ایمنی انرژی الكتریكی صدمات و خسارات جبران ناپذیری را بر جوامع مختلف به ویژه كشورهای در حال توسعه تحمیل می نماید.

بررسی حوادث الكتریكی نشان داده كه نسبت تعداد این حوادث به كل حوادث حدود 3/0 درصد است اما درصد حوادث منجر به فوت در حوادث الكتریكی بیشتر می باشد.

به طوری كه حدود 16/0 درصد از كل حوادث منجر به فوت هستند. در حالی كه62/2 درصد حوادث ناشی از برق منجر به فوت گردیده است، یعنی وخامت حوادث برق بیش از 16برابر حوادث معمولی برآورد می شود. ضمناً حوادث ناشی از برق حدود4 درصد حوادث منجر به فوت در صنایع را تشكیل می دهد.

لازم به ذكر است كه بیشترین حوادث برق مربوط به سیستم های جریان متناوب (بین 60-125ولت) بوده است(5/73 درصد) از طرف دیگر بررسی علل حریق ها نیز نشان داده كه تقریباً عامل اصلی آتش سوزی ها، برق بوده است.

1- یك دسته كاركنان صنعت برق یا افرادی كه در كارهای برق شاغل بوده و در این مدت رابطه آموزش هایی دیده اند نظیر تكنیسین های برق، اپراتورهای شاغل در مراكز برق فشار قوی، تعمیر كاران وسایل برقی از جمله افرادی هستند كه به سبب حرفه خود در معرض حوادث الكتریكی قرار دارند.

2- دسته دوم، افرادی كه در كارهای برقی غیرماهر بوده اما از دستگاه ها و تجهیزات الكتریكی استفاده می كنند و به علت عدم استفاده صحیح از وسایل برقی و یا خرابی قسمت های برقی دستگاه با خطر مواجه هستند.

آمار نشانی می دهد كه بر خلاف تصور، تعداد حوادث برقی در بین افراد گروه اول بیشتر از گروه دوم می باشد.

بنابراین دانستن اطلاعات و مهارت فنی در رابطه با برق ما را از رعایت نكات ایمنی بی‌نیاز نمی كند و در تمام مراحل كار با انرژی الكتریكی اعم از تولید، انتقال و توزیع و مصرف برق رعایت نكات ایمنی ضروری می باشد.

فصل اول

بررسی فیزیولوژیك بدن انسان در مقابل جریان های الكتریكی

1-1 مقدمه

سیستم برق دارای خصوصیات فراوانی است كه تا جایی كه مربوط به سهم آن در برق گرفتگی می شود باید گفت كه نقش اصلی را بازی می كند. اگر سیستم برق وجود نمی‌داشت صحبت از برق گرفتگی هم معنا پیدا نمی كرد. بدن انسان همانند تمام موجودات زنده از نقطه نظر قابلیت هدایت الكتریكی قابل تشبیه به مجموعه ای از مقاومت ها و ظرفیت ها می باشد.

از این موضوع نتیجه می شود، چنانچه تحت تأثیر یك نیروی الكتروموتوری متناوب قرار گیرد. از آن جریانی عبور می كند كه اگر شدت آن از حد معینی بیشتر باشد باعث صدماتی در بدن خواهد شد كه میزان این صدمات بیشتر به مسیر عبوری جریان، شدت جریان و مدت زمان عبور آن دارد.

به عنوان مثال بدترین حالت زمانی است كه جریان مسیری را بپیماید كه قلب در سر راه آن قرار گرفته باشد و مدت زمان و شدت آن نیز زیاد باشد.

1-2 شرایط كلی برق گرفتگی

اصولاً سه عامل با خصوصیات مختص به خود، در بروز برق گرفتگی شركت دارند، سیستم برق- محیط زیست- موجود زنده.

1- سیستم برق

سیستم برق دارای خصوصیات فراوانی است كه تا جایی كه مربوط به سهم آن در برق گرفتگی می شود، باید گفت كه نقش اصلی را بازی می كند، اگر سیستم برق وجود نمی‌داشت صحبت از برق گرفتگی هم معنا پیدا نمی كرد. یك سیستم برق اصولاً تشكیل شده از مقدار هادی كه ناقل جریان برق بوده، مقدار عایق كه مانع عبور جریان برق از هادی های مورد نظر به دیگر هادی ها می شوند.

بدون وجود یكی از این دو، وجود سیستم برق هم ناممكن می شود، از بین هادی ها و عایق ها، دسته اخیر یعنی عایق ها ناپایدارتر بوده و عوامل مختلف به خصوص دمای بیش از حد مجاز، آنها را فرسوده و خراب می كند.

چون عبور جریان برق از هادی ها لاجرم با تولید حرارت و ازدیاد دما همراه می باشد، لذا در انتخاب كابل ها و لوازم برقی باید دقت كافی به عملآید تا از خرابی عایق آنها جلوگیری شود.

عایق ها از نظر مكانیكی نیز بسیار ضعیف تر از هادی ها بوده، ضربه ها، خراش ها و دیگر تنش های مكانیكی وارده آنها را ضایع و فرسوده می كند.

خراب شدن عایق منجر به لخت شدن هادی های جریان دار شده، تماس با هادی های بدون پوشش جریان دار، سبب ایجاد برق گرفتگی می شود.

2- محیط زیست

از نظر بحث ما، محیط زیست معنای متفاوتی با تعریف متداول این واژه دارد بنابراین محیط زیست عبارت خواهد بود از كلیه عوامل مادی در اطراف ما اعم از آنهایی كه در طبیعت وجود داشته، یا در محیط كار و زندگی واقع شده اند.

به عبارتی دیگر محیط زیست متشكل است از زمین (خاك)، مصالح ساختمانی به كار رفته در كف ها، سقف ها، دیوارها و اسكلت های ساختمانی، لوله كشی ها، دستگاه ها، لوازم، ابزار و خلاصه همه عالم مادی كه در اطراف انسان و همچنین در سیستم برق وجود دارد.

اهمیت محیط زیست با تعریف فوق در این است كه اجزاء آن بیشتر دارای خاصیت هادی می باشد تا عایق.

هادی بودن محیط زیست توأم با خصوصیات سیستم برق، یعنی وصل بودن نقطه ای از سیستم برق به زمین كه در واقع محیط زیست را جزئی از سیستم برق درمی آورد و بنابراین نقش آن در پدیده برق گرفتگی بسیار مهم است.