بررسی جایگاه شاهد و شهادت در حقوق جزایی ایران

 شهادت عبارت است از اخبار صحیح از وقوع امری در دادگاه جهت اثبات آن و از جمله ادله اثباط جرایم شهادت شهود بوده،در حقوق جزای ایران دو نوع شهادت پیش بینی شده:شهادت شرعی و غیر شرعی اولی مستلزم اوصافی چون:بلوغ، عقل، عدالت، طهارت مولد و ایمان برای شاهد می باشد.

اما شهادت غیر شرعی دارای چنین اوصافی نبوده و قدرت اثباتی دومین نوع شهادت، طبیعتاً کمتر از اولی می باشد.در حدود قصاص شهادت شرعی در اثبات این جرایم موضوعیت داشته و در مواردی که علم قاضی نیز از ادله اثبات جرایم ذکر شده می تواند در باب طریقیت مطرح گردد. مثلاً در جرایم تعزیری و باز دارنده حتی اگر شهادت شهود دارای اوصاف و شرایط شرعی شهادت را هم دارا باشد صرفاً ملاک، اقناع وجدان قاضی و تشخیص وی است که تأثیر یا عدم تأثیر این دلیل را بها می بخشد.

شرایط فقهی شهادت سخت و دشوار بوده و تحقیق آن مطابق با جامعه امروزی مستلزم احراز شهادت عدالت شاهددر درجه اول می باشد. شهادت در حقوق جزای ایران و فقه یک تکلیف بوده نه حق و این تکلیف در پاره ای از موارد از زنان ساقط شده که هر چند در بادی امر چنین به نظر می رسد که حقوقی از زنان زایل شده ولی با بررسی در عمق موضوع درک می گردد که نه تنها چنین نبوده بلکه قانونگذار جزایی با الهام از فقه جزایی شیعه حقوق بیشتری به آنان اعطا و آنان را از ادای تکلیف معزول داشته است. در فقه و حقوق جزای ایران نه تنها به کیفیت و درک شهادت ( مستند شهادت ) توجه شده بلکه به کمیت شهود نیز توجه شده و تعداد نصاب شاهد مد نظر قرار گرفته، به طوری که در حدود حتی شهود کمتر از حد نصاب، حد قذف خواهند خورد. در حقوق جزای ایران، تشریفاتی از باب احضار شاهد تا بار دوم، بعد از آن جلب وی در  صورت عدم حضور بودن عذر موجه در نظر گرفته شده است اما اجبار به شهادت مجاز نیست.

فهرست مطالب

 چکیده. ج‌

مقدمه. 1

کلیات تحقیق و بیان مسئله. 2

بخش اول: تعریف شهادت... 5

مبحث اول: تعریف شهادت از منظر فقه. 5

مبحث دوم: تعریف شهادت از نظر حقوق موضوعه. 6

بند دوم: حقوق جزا 7

بخش دوم: ادله اثبات دعوای کیفری.. 7

مبحث اول: مفهوم دلیل.. 8

بحث دوم: جایگاه شهادت در بین ادله. 8

بخش اول: شرایط و صفات شاهد.. 12

مبحث دوم :شرایط سلبی شاهد.. 14

مبحث سوم: جرح و تعدیل شاهد.. 16

بخش دوم: شرایط شاهد در فقه و حقوق موضوعه. 17

مبحث اول: قطعی و یقینی بودن شهادت... 18

مبحث دوم: مطابقت شهادت با دعوا 18

مبحث سوم: اتحاد مفاد شهادت ها 19

مبحث چهارم: شهادت بر شهادت... 20

بخش اول: تشریفات استماع شهادت... 22

مبحث اول: تشریفات احضار و جلب و تحقیق از شهود. 23

مبحث دوم: رفتن قاضی به محل اقامت شهود. 24

بخش دوم: حقوق و تکالیف شاهد.. 24

مبحث اول: مطالبه هزینه. 25

مبحث دوم: شهادت دروغ و رجوع از شهادت... 26

نتیجه گیری.. 30

پیشنهادها 33

منابع و مأخذ.. 35