بررسی رابطة میان هوش هیجانی و سلامت روانی

مقدمه

هیجانات رویدادهای درونی هستند كه زیر مجموعه های روان شناختی بسیاری نظیر؛ پاسخ های زیست شناختی، شناخت ها و آگاهی‌های هشیار را هماهنگ می سازند. هنگامی كه رابطه شخص با خانواده و با همه انسان ها تغییر كند، هیجانات شخص نیز، تغییر خواهند كرد.

به عنوان مثال: شخصی كه خاطرات شیرینی از دوران كودكی به خاطر آورد، ممكن است دنیا به نظرش شاداب تر و بسیار مسرت بخش‌تر به نظر آید. زیرا هیجانات روابطی را در این حس (فضا) می‌كنند كه تداعی كننده معنایی مرتبط با این روابط می باشند (اسكو ارز و كلر، 1983 ؛ به نقل از مایر، 2001)

هوش هیجانی اصطلاح نسبتاً جدیدی است كه در تكمیل مفهوم هوش سنتی بر سهم اجتماعی، شخصی و هیجانی دررفتار هوشمندانه تأكید دارد (گاردنر، مایر و سالووی 1983 ، وكسلر 1940 ، 1943 ، 1958 ؛ به نقل از مایر و سالووی 1995).

هوش هیجانی به عنوان یك مفهوم جدید از دهه 1990 وارد ادبیات روان شناختی شده و حاصل در هم تنیدگی دو حس هیجانی و عقلانی و رابطه متقابل عقل و احساس است.

هوش هیجانی مولفه تازه ای است كه خیلی از محققان به كاربرد آن در امور مختلف علاقمندند. نظریه هوش هیجانی و دیدگاه یوسنی درباره پیش بینی عوامل موفقیت در زندگی از جمله پیشرفت تحصیلی و مقابله كارآمد با عوامل فشارزا به عنوان منشأ اختلالهای روانی فراهم می آورد، زیرا بسیاری از ویژگی های شخصیتی همچون همدردی، خودگرایی، خوش بینی، خودانگیختگی، كنترل تكانه ها، خودآگاهی و مدیریت هیجان، زمینه ساز موفقیت در عرصه های گوناگون زندگی هستند.

به نظر می رسد هوش هیجانی از شخصیت و شاخص های شناختی (مثل هوشبهر) متمایز است و در پیش بینی پیامدهای واقعی و اساسی زندگی موثر باشد. به عبارت دیگر «هوش هیجانی ممكن است بهترین پیش بینی كننده موفقیت شخص در زندگی باشد» (سیاروچی و همكاران 2001).

افرادی كه از هوش هیجانی پایینی برخوردارند قادر نیستند از سازوكارهای منسجم و منظم استفاده كنند بنابراین مستعهد ابتلاء به اختلالات اضطرابی می باشند (سیاروچی و همكاران 2001). در مورد سلامت و بهداشت روانی دیدگاه ها و تعاریف زیادی برشمرد و عوامل زیادی را در داشتن و نداشتن بهداشت و سلامت روانی ذكر كرد: شناخت خود و محیط، داشتن ثبات عاطفی، تسلط بر هیجان ها، پذیرش مسئولیت، توانایی گرفتن تصمیمات شخصی، داشتن توانایی رویارویی با مشكلات و استدلال ها (پورافكاری، 1379)، بهداشت روانی را نیز می‌توان نوعی قابلیت ارتباط هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی، حل تضادها و تمایلات شخصی به طور مناسب و منطقی داشت (گنجی، 1376).

از عوامل مهم در سلامت روانی افراد سخت هیجانات می باشد. به طور كلی توانایی های هیجانی برای تشخیص پاسخ های هیجانی مناسب در مواجهه با رویدادهای روزمره، گسترش دامنه بینش و ایجاد نگرش مثبت درباره وقایع و هیجانات، نقش موثری دارند. بنابراین افرادی كه توانایی، كنترل و استفاده از این توانش های هیجانی را دارند از حمایت اجتماعی، احساس رضامندی و سلامت روانی بیشتری برخوردار خواهند شد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

فصل اول : كلیات پژوهش

مقدمه.............................................................................................................................. 1

بیان مسأله ..................................................................................................................... 4

اهمیت نظری و عملی پژوهش ........................................................................................ 8

پیشینة تحقیق .................................................................................................................. 9

اهداف پژوهش ............................................................................................................... 10

فرضیه های پژوهش ...................................................................................................... 10

تعاریف مفاهیم ............................................................................................................... 11

تعاریف نظری ................................................................................................................ 11

تعاریف عملیاتی............................................................................................................... 12

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینة پژوهش

تعاریف هوش هیجانی..................................................................................................... 13

ویژگیهای هوش هیجانی ................................................................................................ 14

سیر مطالعه‌ی هوش هیجانی .......................................................................................... 18

اندازه گیری هوش هیجانی ............................................................................................ 21

پرسشنامه هوش هیجانی پتراید زوفارنهام ................................................................... 24

هوش هیجانی و بیماریهای روانی .................................................................................. 28

ابراز هیجان و پیامدهای آن در قلمرو سلامت................................................................ 31

افزایش هوش هیجانی .................................................................................................... 34

تعاریف سلامت روانی..................................................................................................... 53

اهداف و مقاصد بهداشت روانی .................................................................................... 55

بهداشت روانی ............................................................................................................... 57

معیارهای بهداشت روانی در مكتب اسلام...................................................................... 60

تعریف بهداشت روانی و سه سطح پیشگیری ................................................................ 62

اصول بهداشت روانی .................................................................................................... 66

پژوهش های انجام شده در زمینه رابطه هوش هیجانی یا سلامت روانی .................... 70

فصل سوم : روش تحقیق

جامعه آماری ................................................................................................................. 87

روش نمونه گیری .......................................................................................................... 87

روش اجرای پژوهش .................................................................................................... 94

تجزیه و تحلیل اطلاعات ................................................................................................. 94

فصل چهارم : تحلیل داده‌ها

مقدمه ............................................................................................................................. 95

فرضیه‌های SPSS ........................................................................................................ 96

آمار توصیفی ................................................................................................................. 97

آمار استنباطی ................................................................................................................ 113

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

مقدمه ............................................................................................................................. 122

ارائة فرضیه‌ها ............................................................................................................... 124

بحث و نتیجه گیری ........................................................................................................ 133

پیشنهادات ...................................................................................................................... 135

محدودیت‌ها .................................................................................................................... 135

منابع و ماخذ .................................................................................................................. 136

پرسشنامه و آزمون