آداب و رسوم خراسان

بخت‌گشائی

شب چهارشنبهٔ آخر سال، يکى از شب‌هاى بسيار دلپذير و شيرين ايرانى است. در اين شب مردم شادى‌ها مى‌کنند و مجالس سور و سرور برپا مى‌سازند و آداب و مراسم مخصوصى انجام مى‌دهند که از هر جهت دل‌انگيز و زيبا است. اين آداب و مراسم در هر نقطه و در هر شهرى رنگى مخصوص به خود مى‌گيرد و مطابق ذوق و سليقهٔ اهالى هر محل به‌طرز خاصى اجراء مى‌گردد. در اين شب در تمام شهرها و دهات، ايرانيان آتش مى‌افروزند و با خواندن اشعار شيرين و گرفتن فال و انجام مراسم ديگر نحوست و بدبختى و پليدى را از خود دور مى‌سازند و در عوض خوشبختى و تندرستى و طالع نيک براى خود آرزو مى‌کنند. از آنجا که آتش از قديم‌الايام در نزد ايرانيان مقدس و مظهر فروغ يزدان بوده، ايرانيان معتقد هستند که قبل از تحويل سال بايد آتش افروخت و زشتى و پليدى‌هاى سال کهنه را سوزانيد و مسکن خود را از نحوست پاک نمود. اما در باب اينکه چرا ايرانيان شب چهارشنبه را براى اين‌کار انتخاب کرده‌اند، روايات مختلفى هست، ولى آنچه در خراسان بيشتر مشهور مى‌باشد و تقريباً اکثر خراسانى‌ها به آن معتقد هستند اين است که مختار سردار معروف عرب وقتى از زندان خلاصى يافت و به خونخواهى شهداى کربلا قيام کرد براى اينکه موافق و مخالف را از هم تميز دهد و برکفار بتازد دستور داد که شيعيان بر بالاى بام خانهٔ خود آتش روشن کنند و اين شب مصادف بود با شب چهارشنبهٔ آخر سال و از آن به بعد مرسوم شد که ايرانيان مراسم آتش‌افروزى را در شب چهارشنبهٔ آخر سال اجراء کنند.