نقش واسطه ای خود نظم دهی ورزشی

امروزه در دنیای ورزش، توانایی های جسمانی و تاکتیکی و مهارت تخصصی تنها ضامن موفقیت نیستند. بسیاری از ورزشکاران بهترین عملکرد خود را در تمرینات نشان می دهند، اما هنگام مسابقه و رقابت و با رویایی با رقیبان، رسانه ها و تماشاگران و موقعیت های فشارزای دیگر دچار واکنش هیجانی می شوند. هیجانات مختلف اند (از جمله خشم، ترس، امید، ناامیدی، نگرانی، احساس حقارت، غرور، غم، شادی و غیر) و برای بیان تمام حالات احساسی و روانی مثبت و منفی و علائم جسمانی همراه آن به کار می روند (برناستین و همکان، 1997).

ورزش افراد و گروه ها را در رقابت مستقیم و رو در رو قرار می دهد. رقابت مستقیم اغلب به تعارض می انجامد و همانند بسیاری از موقعیت های تعارضی بین افراد و گروههای رقیب، خشم وارد عمل می شود (لیس[1]، 1982). خشم یکی از هیجان های پیچیده انسان و واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بد رفتاری است. خشم پاسخ هیجانی شدید به محرومیت و تحریک شدگی است که با افزایش برانگیختگی خودکار و تغییر فعالیت سیستم عصبی مرکزی مشخص می شود(کندال[2]، 2000). زمانی که اعتماد به نفس و تمامیت فردی مورد تهاجم قرار می گیرد پاسخ طبیعی خشم اتفاق می افتد این احساس عاطفی ناراحت کننده از آزردگی خفیف تا خشم شدید در نوسان می باشد(توماس[3]، 1998).

اﺳﭙﻴﻠﺒﺮﮔﺮ[4] (1991) ﺧﺸﻢ‌ را‌ ﺣﺎﻟﺘﻲ رواﻧﻲـزﻳﺴﺘﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ‌ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪای‌ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ دﺳﺘﮕﺎهﻋﺼﺒﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. وی در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺸﻢ، آن را‌ ﺑﻪ‌ دو ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ: ﺣﺎﻟﺖ‌ﺧﺸﻢ[5] و ﺻﻔﺖ ﺧﺸﻢ[6]. «ﺣﺎﻟﺖ‌ ﺧﺸﻢ‌» ﺑﻪ واﻛﻨﺶﻫﺎی ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪای ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‌ ﻛﻪ‌ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﻳﻚ ﻣﺤﺮك ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و ﺷﺪت آن ﺑﺎ ﺗﻮجه ﺑﻪ‌ ﻣﺎﻫﻴﺖ‌ ﻣﺤﺮك و رﮔﻪﻫﺎیﺷﺨﺼﻴﺘﻲ اﻓﺮاد از‌ ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮی‌ ﺿﻌﻴﻒ‌ ﺗﺎ ﺧﺸﻢ ﺷﺪﻳﺪ‌ ﺗﻐﻴﻴﺮ‌ ﻣﻲﻛﻨﺪ. اﻣﺎ «ﺻﻔﺖ ﺧﺸﻢ‌» ﺑﻪ‌ ﻳﻚرﮔﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ آن ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ‌ و ﻣﺤﺮوم‌ ﻛﻨﻨﺪهارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺪاوﻣﻲ ﺑﻪ‌ واﻛﻨﺶ‌ ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ دارﻧﺪ‌. اﻓﺮاد‌ درون رﻳﺰﻧﺪة‌ ﺧﺸﻢ، ﺧﺸﻢﺧﻮد را‌ ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮده و آن را ﺑﻪﺳﻮی ﺧﻮد ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻓﺮاد ﺑﺮونرﻳﺰﻧﺪة ﺧﺸﻢ، ﺧﺸﻢﺧﻮد را ﻣﺘﻮﺟﻪ‌ اﺷﻴﺎء‌ و اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﻓﺮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎم‌ ﻛﻨﺘﺮل‌ دروﻧﻲ‌ ﺧﺸﻢ‌ ﺳﻌﻲ‌ ﻣﻲﻛﻨﺪ‌ از‌ ﻃﺮﻳﻖ آرام ﺷﺪن و ﺳﻜﻮت از ﺑﺮوز ﺑﻴﺮوﻧﻲ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻛﻨﺪ، ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻓﺮد در اﻳﻦﺣﺎﻟﺖ‌، ﺧﺸﻢ‌ ﺧﻮد‌ را ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ. در ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻓﺮد‌ ﺗﻼش‌ ﻣﻲﻛﻨﺪ‌ ﺗﺎ‌ اﺣﺴﺎﺳﺎت‌ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ‌ ﺧﻮد را ﻃﻮری ﺟﻬﺖدﻫﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﺳﻴﺒﻲ ﺑﻪ اﺷﻴﺎء و اﻓﺮاد وارد ﻧﺸﻮد. ﺧﺸﻢ و ﺧﺸﻮﻧﺖ،ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻬﻢ در رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ اﺳﺖ(انرایت[7]، 2004). ناتوانی در مدیریت خشم، افزون بر ناراحتی شخصی، اختلال در سلامتی عمومی و روابط میان فردی، ناسازگاری و پیامدهای زیان بار، رفتار پرخاشگرانه را در پی دارد (نویدی، 1387).

فهرست مطالب

بیان مساله

اهمیت و ضرورت

پیشینه پژوهش

پژوهش های داخلی

پژوهش های خارجی

اهداف

اهداف ویژه

فرضیه ها

روش پژوهش

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری

ابزا پژوهش

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

منابع فارسی

منابع لاتین