کمبود جدی مدرسه در مناطق مرزی

گروه اجتماعی ، مجتبی زینی‌وند در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع  «چالش‌های آموزش و پرورش در مناطق مرزی»  با اشاره به شورای سیاست‌گذاری و هماهنگی مناطق مرزی اظهار کرد:در جلسه 577 شورای امنیت ملی و در زمانی که طرح جامع امنیت پایدار مناطق مرزی را تصویب کردند یک کارویژه مرزی زیر نظر شورای مرزی نیز به تصویب رسید.

وی ادامه داد: در ماده 55 همین طرح جامع امنیت پایدار که مربوط به مسائل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و آموزشی است تکالیف را برای آموزش و پرورش مشخص نموده است. این مصوبه مربوط به ماده203 برنامه پنجم توسعه است. در ماده 67 نیز به تشکیل شورای سیاست‌گذاری و هماهنگی آموزش و پرورش مناطق مرزی اشاره شده است و سازمان مدارس غیردولتی به عنوان متولی این شورا تعیین می‌شود.

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه مهمترین وظیفه این شورا، تدوین یک استراتژی هماهنگ در رابطه با همه نهادها، دستگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در سطح ملی و ادارات در سطح استان‌هاست، اظهار کرد: این شورا در زمینه مسائل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و تدوین سیاست‌ها، راهبردها و برنامه‌های موثر و مرتبط برای تقویت شاخص‌های توسعه‌ای مناطق، برنامه‌ریزی برای ارتقای برنامه‌های آموزش و پرورش و ایجاد یک راهکار تعاملی برای استفاده از ظرفیت همه دستگاه‌ها در خصوص مسائل مرتبط با آموزش و پرورش را دنبال می‌کند.

زینی‌وند ادامه داد: همانند همین تشکیلات را در استان‌ها تحت عنوان کارگروه تخصصی ذیل شورای آموزش و پرورش استان‌ها داریم. مسئولیت شوراها بر عهده استانداران و مسئولیت کارگروه تخصصی مناطق مرزی بر عهده مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها است. آنها موظفند موارد لازم را رصد و بررسی کرده، راهکار ارائه دهند و مصوبه بگیرند تا به دستگاه‌های مربوط ابلاغ شود که برای آنها لازم الاجرا است.

وی در پاسخ به پرسشی درباره چرایی عدم بهره‌گیری آموزش و پرورش از  بازارچه‌های مرزی و امکانات آن اظهار کرد: نه فقط از این بازارچه‌ها استفاده نمی‌کند بلکه تصور کنید در منطقه‌ای چون ایلام ( که حدود 11 درصد ذخایر گاز و چهار درصد ذخایر نفتی کشور متعلق به آن است و قطب سوم پتروشیمی کشورمحسوب می‌شود و روزانه در مخازن چشمه شیرین و دهلران 185 هزار بشکه نفت صادر می‌شود) بیشترین مشکلات را به لحاظ فضای آموزشی را مناطق داریم.

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در  شاخص اقتصادی، ضریب محرومیت مرز‌ی‌ها با غیرمرزی دو درصد تفاوت دارد. در شاخص‌های تفریحی و ورزشی استان‌های مرزی چهار درصد محرومتر از استان‌های غیرمرزی‌اند و در شاخص‌های اجتماعی و فرهنگی، آمار بسیار بالایی است و شاید بیان آن هم برای ما سخت باشد و حدود 46 درصد نسبت به استان‌های غیرمرزی محرومترند.

وی ادامه داد: در آموزش و پرورش نه فقط از ظرفیت بازارچه‌های مرزی استفاده نمی‌کنیم بلکه در استان‌های مرزی در شاخص‌های آموزشی، فرهنگی و اجتماعی تا این حد دچار محرومیت هستند.

زینی‌وند بیان کرد: یکی از عمده‌ترین شاخص‌های فرهنگی بحث سواد، بهره‌مندی و داشتن یک آموزش و پرورش با کیفیت و اثرگذاری آموزشی و تاثیر عمیقی است که شاخص آموزشی و فرهنگی بر سایر شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و در یک کلام در فرایند توسعه کشور دارد.

دستگاه‌های مسئول به کمک آموزش‌وپرورش نیامدند

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه یکی از دلایل کمتر توسعه یافتگی آموزش و پرورش در مناطق کمتر توسعه یافته مرزی همین عدم توجه به شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی است، اظهار کرد: یعنی دستگاه‌هایی که مسئولیت دارند، باید پاسخگو باشند و به آموزش و پرورش کمک کنند به کمک آموزش و پرورش نیامدند.

آموزش‌وپرورش به لحاظ توان مالی و سخت‌افزاری مشکل دارد

زینی وند ادامه داد: آموزش و پرورش از حیث نرم‌افزاری و مدیریتی به لحاظ آموزشی مشکلی ندارد اما از حیث توان مالی و سخت‌افزاری با مشکل مواجه است و باید سایر دستگاه‌ها متناسب با مسئولیتی که دارند به آموزش و پرورش کمک کنند.

وی با اشاره به معلمانی که در منطقه صفر مرزی و صعب العبور تدریس می‌کنند،گفت: برخی از این معلمان حتی تا 5ماه هم ممکن است خانه و خانواده خود را نبینند چنین معلمانی باید مورد توجه همه دستگاه‌های مربوط قرار بگیرد. نظام آموزش و پرورش به عنوان بزرگترین نهاد اجتماعی مبنا و بنیاد توسعه کشور است و اگر قرار است کشوری توسعه یابد اول باید به سراغ آموزش و پرورش آن رفت.

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد: هرچه به آموزش و پرورش بیشتر توجه شود قطعا مناطق توسعه یافته‌تری خواهیم داشت.

کمبود جدی فضای آموزشی  در مناطق مرزی

زینی‌وند درباره فعالیت‌های اولویت‌دار در مناطق مرزی گفت: با کمبود جدی فضاهای آموزشی در مناطق مرزی بویژه مناطقی که در 8 سال دفاع مقدس زیرساخت های لازم را از دست دادند روبرو هستیم. کمبود امکانات و تجهیزات آموزشی و کمبود نیروی انسانی نیز وجود دارد و ما چند سال گذشته از طریق خرید خدمات آموزشی و سرباز معلم توانستیم بخشی از تامین نیرو را انجام دهیم اما با مشکل جدی مواجهیم.

وی ادامه داد: بحث مدارس شبانه روزی و مشکلاتی که آنها دارند نیز مطرح است. گرچه امسال با کمک سازمان برنامه و وزیر آموزش و پرورش بخشی از مشکلات مرتفع شده است. معضل بازماندگان از تحصیل و ترک تحصیل نیز وجود دارد.

فوق‌العاده شغل مناطق مرزی به تمام فرهنگیان شاغل در استان‌های مرزی اختصاص یابد

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیر دولتی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه برخی معلمان در مناطق مرزی از فوق‌العاده شغل مناطق مرزی استفاده می‌کنند، گفت: در جلسه اخیر شورای سیاست‌گذاری مناطق مرزی از همکارانمان در وزارت کشور در خواست کردیم که تمام فرهنگیان شاغل در استان‌های مرزی  که در ایام جنگ درگیر بودند از فوق‌العاده شغل مناطق مرزی استفاده کنند. از کنندگان مجلس هم میخواهیم چون در فصل بودجه هستیم یک ردیف مشخصی برای این موضوع قرار دهند.

زینی‌وند با بیان اینکه دولت سال قبل بیش از 100 در صد تخصیص بودجه برای آموزش و پرورش داشت، عنوان کرد: حتی سازمان برنامه، بودجه مشخصی را برای آموزش و پرورش مناطق کمتر توسعه یافته برای چهار استان تخصیص داد. اما مرزها ویترین هویت ملی یک کشورند در مناطق مرزی توریستی بعضاً وضعیت همه مدارس مناسب نیست همه باید به آموزش و پرورش از ابعاد مختلف کمک کنند.

نگاه‌های سختگیرانه و غیرتخصصی به خرید خدمات آموزشی

وی با اشاره به اینکه سال گذشته بودجه‌ای برای خرید خدمات داده شد و از طریق آن بسیاری مشکلات نیروی انسانی مناطق مرزی را حل کردیم، گفت: شاید در طول این چند سال اولین بار است که با وجود همه نگاه‌های سختگیرانه به این طرح، مدارس مناطق مرزی ما با معلم تخصصی دروس مربوطه اول مهر را آغاز می‌کنند. اما متاسفانه نگاه‌های سختگیرانه و غیرتخصصی از نگاه افرادی غیر از آموزش و پرورش مطرح می‌شود.

زینی‌وند با بیان اینکه بر اساس مصوبه اولیه شورای عالی امنیت ملی سازمان فنی و حرفه‌ای مسئول بحث تجهیز امکانات برای فنی و حرفه‌ای است، گفت: تقویت زیرساخت‌های مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای مانند هنرستان‌ها دنبال شود. وزارت ارشاد در بحث اماکن فرهنگی، اردو و تجهیز کتابخانه‌ها مسئول است البته سال قبل در سیستان و بلوچستان کتابخانه‌های سیار اختصاص داد که خوب بود ولی باید مسئولانه‌تر عمل کند از سپاه پاسداران باید قدردانی کنیم که مسئولیت ساخت 27 مدرسه را در خوزستان برعهده گرفت وزارت اطلاعات نیز فعالانه وارد شده، وزارت کشور نیز کمک‌های خوبی داشته است.

وی با اشاره به استفاده از فضاهای آموزشی ایلام در ایام اربعین گفت: در جلسه اخیر وزارت کشور پذیرفت دو میلیارد تومان در اختیار فضاهای آموزشی که میزبان زوار هستند قرار دهند. وزارت نفت، وزارت اقتصاد هم باید بیایند کمک کنند زیرا مسئولیت اجتماعی دارند.

رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در وزارت کشور تقسیم بندی‌هایی برای مناطق مرزی صورت گرفته که باعث شده بخشی از فرهنگیان از برخی مزایا محروم شده‌اند، گفت: در تعریف شعاع مناطق مرزی و جنگی توجه ویژه شود ما از وزارت کشور تقاضا کردیم تا شورای مرزی فوق العاده شغل مناطق مرزی را به تمام فرهنگیان تسری دهند اگر نیازمند مصوبه در شورای آموزش و پرورش ایلام باشد آن را انجام می‌دهیم.

تسنیم در این برنامه شهریار حیدری، مدیرکل امور مناطق مرزی وزارت کشور اظهار کرد: 51درصد از استان‌های کشور را مناطق مرزی تشکیل می‌دهند، تقریبا شهرستان‌های نوار مرزی هشت میلیون و 500 هزار نفر جمعیت دارند و در شعاع 20 کیلومتری قرار دارند که این شعاع تعریف شده است.

وی ادامه داد: آخرین حد قلمرو هر کشوری، مرز آن است و به تعبیر دیگر مرزها آیینه تمام‌نمای اقتدار هر کشور به حساب می‌آیند. بنابراین صفر مرز مبنای ماست تا عمق مرز، یک حد بیست کیلومتر داریم که محدوده‌ای از جمعیت مرزی را تشکیل می‌دهد و دولت امتیازاتی برای آن قائل است.

حیدری با بیان اینکه یک شعاع 30کیلومتر هم وجود دارد و یک شعاع که اکنون موردبحث ما است شهرستان‌های مرزی هستند که بدون واسطه به مرز چسبیده‌ اند، اظهار کرد: مثلا استانی چون کرمانشاه، شهرستان‌های گیلانغرب، قصر شیرین، سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی، جوانرود و پاوه شهرستان‌هایی هستند که به مرز چسبیده‌اند و به آن‌ها شهرستان‌های  مرزی گفته می‌شود.

مدیرکل امور مناطق مرزی وزارت کشور  ادامه داد: شهرستان ایلام مرز دارد به علاوه شهرستان‌هایی که در جدار مرز هستند و شاید در میان استان‌ها تنها استانی است که مرکز آن خودش مرز دارد.شهرستان‌های مرزی نیز به چند دسته مناطق توسعه یافته، کمتر توسعه یافته و زیر کمتر توسعه یافته تقسیم می‌شوند. بخشی از استان سیستان و بلوچستان، بخشی از استان ایلام، کرمانشاه و آذربایجان غربی کمتر توسعه یافته و بخشی مناطق هم مناطق برخوردارند اما به نسبت مرکز استان کمتر توسعه یافته هستند.

حیدری ادامه داد: مرزها بالاترین ظرفیت برای کشور نیز به حساب می‌آیند. 54مرز مجاز زمینی و دریایی در همین نقاط وجود دارد و بیش از 40 بازارچه مرزی داریم.

آموزش‌وپرورش هیچ بهره‌ای از بازارچه‌های مرزی نبرده است

مدیرکل امور مناطق مرزی وزارت کشور   با اشاره به اینکه جامعه آموزش و پرورش در نقاط مرزی هیچ بهره‌ای از بازارچه‌های مرزی نبرده است، گفت: هرچه قدر برای امنیت ارزش قائل هستیم به همین میزان باید برای توسعه آموزش و پرورش به عنوان نهادی که زیرساخت فرهنگی و اجتماعی است، ارزش قائل شویم. دستورالعملی در وزارت کشور در حوزه تقسیمات کشوری و اداره کل امور مرزی تهیه و به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شد که تمام مناطق آموزش و پرورش در شهرستان‌های مرزی از 25 درصد افزایش حقوق بهره‌مند شوند.

حیدری ادامه داد: اکنون این اتفاق رخ داده است، هشت سال در مناطق غربی جنگ و 10 سال بازسازی داشتیم و این مناطق 18 سال از امکانات محروم بودند. ساختمان‌هایی که آموزش و پرورش در اختیار دارد از استحکام پایینی برخوردار هستند و مجلس می‌تواند کمک کند.

مجلس به آموزش‌وپرورش توجه لازم را ندارد

وی در پاسخ به اینکه آیا مجلس در قبال آموزش و پرورش مناطق مرزی کوتاهی نموده است، گفت: بنده معتقدم با توجه به ظرفیت‌ها، اقدامات موثری انجام نشده است. اگر آموزش و پرورش نهادی زیرساختی است، متناسب با جایگاهش در مجلس به آن توجه شده است؟ بنده معتقدم که خیر توجه نشده است.

مدیرکل امور مناطق مرزی وزارت کشور با اشاره به اینکه اخیرا در ایلام جلسه شورای سیاست‌گذاری مناطق مرزی برگزار و پیشنهادات خوبی مطرح شد، ادامه داد: اگر قرار باشد این پیشنهادات عملیاتی شود در چند حوزه نیازمند توجه هستیم، دو تعریف مناطق مرزی و مناطق جنگی را داریم که نیازمند قانون  است تا مناطق جنگی و مرزی هر دو از مزایا برخوردار شوند.

وی با اشاره به شعاع مناطق مرزی و مناطق جنگی گفت: شعاع مناطق جنگی توسط ستاد کل نیروهای مسلح تعیین شده است. شعاع مناطق جنگی در برخی نقاط تا صد کیلومتر است و شعاع مناطق مرزی تا 30 کیلومتر است و اینها تعریف شده است. برای هرکدام امتیازات و مزایایی تعریف شده است و اگر آن را تجمیع کنیم و هر دو به مناطق مرزی و جنگی داده شود قطعا بخشی از مشکلات آموزش و پرورش به لحاظ مزایای فرهنگیان مرتفع خواهد شد.

حیدری ادامه داد: برنامه‌های مختلفی تحت عنوان توانمندسازی مناطق مرزی در دولت مطرح است و یکی از کارکردهای آن توجه به زیرساخت‌های فرهنگی است. مسئولیت کلان هشت کارویژه مصوبه شورای امنیت بر عهده وزیر کشور است و هرماه تشکیل جلسه داده و به یک موضوع خاص پرداخته می‌شود که توانمندسازی مناطق مرزی هرجلسه مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: در قانون به وزارت نفت اختیار داده شده که یک هزارم درآمد‌های نفتی خود را به توسعه مناطق مرزی اختصاص بدهد، اما سمت موضوعات دیگری می‌رود. اگر به قوانین و دستورالعمل‌ها عمل شود ما نباید با مشکلی مواجه باشیم. ظرفیت مناطق مرزی به قدری بالاست که می‌تواند جمعیت 80 میلیونی کل کشور را برخوردار کند. توزیع عادلانه ثروت و درآمدها لازم و ضروری است.

تسنیم، منصور مرادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه وزارت آموزش و پرورش نیز درباره چالش‌های آموزش و پرورش گفت: مشکلاتی که در مناطق مرزی داریم به نسبت در استان‌های مرکزی کمتر است. کمبود سرانه فضای آموزشی از جمله این مشکلات است. به عنوان مثال در شهر مریوان یکی دو سال قبل کمتر از نیم متر سرانه فضای آموزشی داشتیم و یکی از دلایل آن عدم مقاوم‌سازی و بازسازی اساسی بعد از جنگ‌های هشت ساله است.

وی با اشاره به مهاجرت در شهرهای مرزی به دلیل نبود اشتغال در شهرهای دیگر عنوان کرد: لذا میزان سرانه آموزشی باید بیشتر شود. ایلام یکی از استان‌هایی است که شاید بطور میانگین یک سوم درآمد نفت و گاز مربوط به آن است و تخصیص درصدی از درآمد نفت وگاز برای ساخت و ساز و ایجاد امکانات آموزشی لازم بود. اگر این درصد را به دستگاه‌ها نمی‌دهند آموزش و پرورش باید اصرار کند.

مرادی در پاسخ به اینکه حل معضل جدی کمبود فضای آموزشی در مناطق مرزی بر عهده کدام دستگاه‌هاست،گفت: آموزش و پرورش، وزارت نفت و وزارت دارایی از جمله دستگاه‌های متولی هستند.

وی در واکنش به درخواست معاون وزیر آموزش و پرورش مبنی بر اختصاص ردیفی در بودجه برای پرداخت فوق‌العاده شغل مناطق مرزی به تمام فرهنگیان شاغل در این مناطق عنوان کرد: مجلس امکانات خوبی را در کمک به آموزش و پرورش انجام داده اما مهم است که آموزش و پرورش تا چه حد توانسته از سازمان برنامه و بودجه تخصیص بگیرد؟ مشکلی اخیرا پیش آمد؛ مناطق مرزی قبلا از 25 درصد حق نوار مرزی استفاده کرده‌اند و یکی دو ماه قبل شهرهایی که درگیر جنگ نبودند هم حق مناطق جنگی به آنها دادند و در حالی که برای شهرهای مرزی این حق را ندادند و گفتند 25 درصد افزایش از طریق حق مرزی داده شده است.

وی ادامه داد: انتظار داریم دولت ویژه کمک کند و لایحه‌ای بیاورد تا طبق ماده 112 قانون برنامه ششم توسعه شهرهای مرزی هم حق نوار مرزی و هم حق مناطق جنگی را  داشته باشند اکنون نیروهای حق التدریس هم گلایه دارند.

مرادی بر ضرورت توجه به روستاها و شهرهای مرزی تاکید کرد و با اشاره به ممانعت از تحصیل دختران به دلایل فرهنگی گفت:  در برخی روستاها یک معلم برای کلاس چند پایه داریم و شرایط دشوار است. درخواست دارم مدیران عامل بانک‌ها که بودجه‌ای از منابع خود را به مدرسه سازی تخصیص می‌دهند آن را به مناطق مرزی بیاورند.

پایان/