ادغام "پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش" به کجا رسید

گروه اجتماعی ؛ نشست هم‌اندیشی علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و اعضای هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با موضوع بررسی وضعیت‌آینده پژوهشگاه و آسیب‌شناسی کارکردهای مربوط به حوزه پژوهشی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، فرهاد کریمی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به تبیین گزارش مختصری از عملکرد و فعالیت‌های پژوهشگاه در سنوات گذشته و سال جاری پرداخت و سپس کلانتری رئیس پژوهشکده تبریز به تبیین فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده در این پژوهشکده با محوریت تدریس در مناطق دو زبانه پرداخت و مسائل و مشکلات مربوط به این حوزه اشاره کرد.

در ادامه حجت‌الاسلام ذوعلم با اشاره به جلسات گذشته با رؤسای پژوهشکده‌ها و اینکه بحث‌ها و گفتگوهایی صورت گرفته بیشتر درباره محتوای کاری بوده است که در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به آن نیاز است، اظهار کرد: در این سازمان، عهده‌‌دار کار بسیار سنگین  و تا حدی پیچیده پیش بردن بحث تحول مواجه هستیم.

وی ادامه داد: خوشبختانه مبانی نظری سند تحول با همت دوستان تببین و به تدریج به یک گفتمان تبدیل شد و کار نظریه تربیتی را کاملاً تبیین کرده و این آورده مهمی برای نظام تعلیم و تربیتی است که می‌خواهد تابع نظام رایج تعلیم و تربیتی باشد که خودش بنیانگذار آن است و در برخی محافل علمی نیز مورد استقبال قرار داده شده است.

رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: برنامه درسی ملی هم تدوین، تصویب و ابلاغ شده است و ما باید آن را اجرایی کنیم. همه می‌گوییم تحول و تا وقتی سازمانی که تا حد زیادی مدیریت تحول محتوایی را برعهده دارد به یک انسجام و وحدت نظر نرسد نمی‌تواند تحول ایجاد کند. خوشبختانه مدارس و معلمان منتظر ما نیستند، دانش‌آموزان و جامعه دارد کار خودش را انجام می‌دهد من در این خصوص پژوهشی ندارم ولی درصد بالایی از مدارس خودشان شروع کرده‌اند و جلو می‌روند و براساس فهمی که نسبت به الگوی اهداف، ساحت‌ها، حوزه‌های یادگیری پیدا می‌کنند کارهایی هم انجام می‌دهند.

نمی‌توانم نقدی به با تألیف کتاب‌های درسی نداشته باشم

حجت‌الاسلام ذوعلم گفت:  هدفی که آقای تورانی در دوران سرپرستی خود مطرح کردند ما هم همان هدف را که انطباق تولیدات سازمان با اسناد تحولی و برنامه درسی ملی است، دنبال خواهیم کرد، این نظام آموزشی جدید باعث شد که سازمان تحرک خوبی را پیدا کند و دستاوردهای خوبی هم داشته باشد، از عناوین جدید می‌‌شود به شدت دفاع کرد از کلیت باز تألیف‌ها و باز نگاشت‌هایی که شده هم می‌شود دفاع کرد و هرکاری با این حجم و ابعاد قطعاً بی‌عیب و نقص نیست به همین جهت بنده از تلاش دوستان و کلیت محصول دفاع می‌کنم ولی هرگز به محصولات به‌طور مشخص و عینی نمی‌توانم نقد نداشته باشم و ایراداتی دارد.

وی عنوان کرد: ما در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باید برنامه درسی ملی را اجرا کنیم نقد افراد به این این برنامه‌ها قابل بحث وبررسی است  چرا که راه پژوهش هرگز بسته نیست اما مسیر تصمیم‌گیری نمی‌تواند همیشه باز باشد، در حال حاضر 11 حوزه یادگیری برنامه درسی هنوز استقرار نیافته و این عیب بزرگی است و تا زمانی که محقق نشود نمی‌توانیم یکپارچگی در برونداد را شاهد باشیم.

رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار کرد: از هر حوزه  یادگیری باید به کمک همه متخصصان مربوط به آن یک نقشه مفهومی  بیرون بیاید و یک نگاه قابل قبول ذیل اسناد تحولی ارائه شود. در هر حوزه یادگیری حلقه اول حلقه پژوهش و بعد طراحی است. حلقه برنامه‌ریزی، اعتباربخشی و حلقه‌های دیگری باید متصل به هم باشد، نه اینکه یک حلقه‌ای جایی بنشیند و کاری مستقل انجام دهد. امروز متأسفانه ما بایک فرهنگ سازمانی واگرا در سازمان مواجهیم، دوستانی در اتاق کناری ما نشسته‌اند به اتاق کناری انتقاد می‌کنند و بالعکس.

بعد از 8 سال برای ادغام پژوهشگاه مطالعات کاری انجام نشده است

 حجت‌الاسلام ذوعلم ادامه داد: بحث‌هایی مطرح است و عده‌ای عنوان می‌کنند که پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش می‌خواهد منحل شود و این‌ها جز فضاسازی مشکل را حل نمی‌کند البته برای جامعه پیام نامناسبی دارد.

وی تاکید کرد: بین حوزه‌های یادگیری خط ممتد نیست  و باید باهم ارتباطاتی داشته باشند و قرار هم نیست  با هر حوزه یادگیری مثلاً 4 کتاب درسی بیرون بدهیم معنی حوزه‌های یادگیری تفکیک نیست بلکه رویکرد تلفیق به دقت در عمقش دیده می‌شود. 

رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی عنوان کرد: پس از 8 سال که مصوبه ادغام پژوهشگاه در سازمان پژوهش توسط معاون وقت رئیس جمهور ابلاغ شد هیچ‌کار اجرایی بر آن انجام نشده یعنی ادغامی صورت نگرفته است و فقط یک جابجایی مکانی انجام شده و پست‌هایی با تشریفات اداری ایجاد شده ولی آنچه باید اتفاق بیافتد که هدف قانو‌نگذار و تصویب کنند بوده اتفاق نیافتاده است. 

جدا شدن پژوهشگاه از سازمان پژوهش به زیان هر دو است

ذوعلم گفت: دیدگاه دیگری با عنوان تفکیک مطرح است یعنی جدا شدن پژوهشگاه از سازمان که در اینجا هم سازمان و هم پژوهشگاه متضرر می‌شوند، دفاتر تألیف، مجموعه رشد و بخش‌هایی که زیر مجموعه پژوهشگاه محسوب می‌شود این‌ها باید در این حوزه‌های یادگیری باز سازماندهی شوند و الان کاری که در حال آن انجام هستیم همین است، البته قبل از ما هم به این نکات رسیده بودند ولی فکر می‌کردند خیلی نمی‌شود آن را اجرایی کرد.

مهلت سازمان اداری و استخدامی برای تعیین تکلیف پژوهشگاه

وی ادامه داد: نامه آقای بطحایی که در مورخ 11 اسفند به رییس سازمان اداری و استخدامی ارسال شده قابل احترام است و او نیز به این جمع‌بندی رسیده است و سازمان امور اداری استخدامی هم به ما تا آخر اسفند امسال مهلت داده که این مصوبه را اجرا کنیم.

رییس سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی آموزشی  به این نکته اشاره کرد که در این خصوص ما صبر می‌کنیم تا نتیجه نامه وزیر مشخص شود. من به مسائلی باور دارم و اعتقاد نخست بنده، پژوهش است البته نه محصور در معنی آکادمیک پژوهش بلکه به معنی واقعی قضیه، فردی که می‌خواهد مسیر را طی کند اگر دانش و آگاهی، بصیرت و بینایی نداشته باشد و نداند که چه می‌خواهد به انحراف می‌افتد. به‌عنوان یک عضو هیئت علمی این جامعه نقد جدی هم به فرهنگ حاکم و بروکراسی حاکم بر پژوهش دارم که از پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و هیئت علمی‌ها این بروکراسی بازدارنده است نه وادارنده.

وی ادامه داد: نقطه آغاز ما برای تعلیم و تربیت پژوهش است. کارما نمی‌تواند غیرانضمامی باشد، یک پژوهش باید مسئله را حل کند اگر پژوهشکده ما در طول این سال‌ها چند گره را باز کرده باشد خوشا به‌حالشان، اگر اینطور نباشد بدا به حال بنده به‌عنوان رئیس این سازمان به همین جهت نکته دوم  این است، پژوهشی که در دستگاه‌های اجرایی با آن سروکار داریم حتماً معطوف به مسائل و حل مسائل آن مجموعه باید باشد.

ذوعلم اظهار کرد: نکته سوم اینکه  بنده هیچ تعصبی در مورد ساختار و پیش فرض مورد تأکیدی در مورد جدا شدن  یا ادغام پژوهشگاه با سازمان ندارم. اگر پژوهشگاه جدا شد، کمک می‌کنیم تا استقرار پیدا کند و اگر هم ادغام شود، لفظ ادغام را به کار نمی‌بریم، می‌گویم بازآرایی و بازسازی ساختار در خدمت و رشد حوزه یادگیری خواهد بود. ما نیاز داریم به یک بخش برای رصد و سنجش دقیق پیامدهای تعلیم و تربیت فراتر از وزارت آموزش و پرورش، یک بخش برای مدیریت و سازماندهی پژوهش در استان‌ها، مناطق و مدارس. سه ضلع آموزش، پرورش و پژوهش در خدمت تعلیم و تربیت هستند یعنی آموزش پژوهش‌مدار و پرورش پژوهش‌مدار که این کار را سازمان پژوهش باید انجام دهد. تأسیس صندوق حمایت از دانش‌آموزان پژوهشگر و معلمان پژوهنده باید در دستور کار ما قرار گیرد، انتظار استان‌ها از پژوهشگاه این است که دائم به استان‌ها سرکشی کنند و ارزیابی داشته باشند.

 در ادامه این نشست  آقای تورانی از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه و سرپرست سابق سازمان  به نکاتی اشاره کرد و تأکید داشت که اساساً انتقال پژوهشگاه به سازمان از ابتدا کاردستی نبوده و پیوند این دو درست شکل نگرفته است و باید برای این موضوع تدبیر درستی اندیشیده شود.

محمد حسنی سرپرست پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی در این جلسه عنوان کرد که اساساً انتقال پژوهشگاه به سازمان در گذشته شاید با هدف زنده نگه داشتن پژوهشگاه بوده و اینکه چرا این مصوبه در این سالها اجرا نشده است حتماً فکری پشتوانه آن بوده است. همواره پژوهشگاه، در سیطره تألیف بوده است ولی این سازمان نیز همواره از پژوهشگاه سود برده همه نهادها به یک سیستم هشدار دهنده نیاز دارند و آن می‌تواند پژوهشگاه باشد، لازم به ذکر است  سند زیر نظام پژوهش و تحقیق هم مورد تصویب و تایید رئیس جمهور است. می‌خواهم که اجازه بدهید نتیجه نامه وزیر به سازمان اداری استخدامی بیاید تا چند سناریو برای آن طراحی کنیم که چه باید انجام شود.

در جمع‌بندی پایانی هم  ذوعلم اشاره کرد: فعلاً اقدامی را تا زمان پاسخ نامه وزیر انجام نخواهیم داد، البته وظیفه سازمانی ایجاب می‌کند سرمایه را صرف وظایف اصلی خودمان کنیم، هدف، اجرای کامل برنامه درسی ملی در جهت تأمین منافع دانش‌آموزان است ما برای خودمان نیستیم بلکه برای جامعه هستیم.

پایان/