سیاست‌گذاری‌های آموزش و‌پرورش در مسیر کیفیت تحصیل نیست

مسعود کبیری عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدیر داده‌پردازی مطالعات تیمز و پرلز در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی درباره افت 30 نمره‌ای دانش‌آموزان ایران در آزمون بین‌المللی تیمز و پرلز اظهار کرد: براساس نتایج آخرین آزمون که در سال 2015 برگزار شد در درس علوم و خواندن نسبت به دوره قبل وضعیت دانش‌آموزان افت داشته است.

وی ادامه داد: نسبت به دوره قبل آزمون تیمز و پرلز در سال 2011، در درس علوم و ریاضی افت داشتیم البته برای درس ریاضی مسئله قدری پیچیده است، نکته‌ای که وجود دارد این است، آیا تغییراتی که در کتاب‌های درسی رخ داد، در این وضعیت تأثیر داشته است؛ از سال 2011 بر اساس آزمون تیمز مبحث "داده و نشان" که در کتاب‌های درسی نمی‌آمد، لحاظ شد بنابراین وضعیت نمره‌ دانش‌آموزان در این بخش بهتر شد اما در قسمت‌های دیگر بدتر شدیم.

عملکرد ضعیف در حساب 

کبیری ادامه داد: به عنوان مثال در حساب و اعداد که بخش قابل توجهی از ریاضی است عملکرد دانش‌آموزان نسبت به قبل بدتر شده است البته درحوزه‌های علوم انسانی و علوم رفتاری نمی‌توان یک عامل را برشمرد و هم‌اکنون که نسبت به دوره قبل کاهش نمره داشتیم نمی‌توان گفت به خاطر تغییر کتاب‌های درسی است یا ساختار 6.3.3 و معلمانی که متخصص نبودند و به دوره ابتدایی منتقل شدند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدیر داده‌پردازی مطالعات تیمز و پرلز عنوان‌کرد:کتاب‌ها و نوع تدریس آن که از مدیریت و معلمان ریشه می‌گیرد و تمام مسائل مربوط به مدرسه، سیاست گذاری‌ها و در مجموع ترکیب کار ما را به این وضعیت رسانده است.

سیاست‌گذاری‌های آموزش و‌پرورش در مسیر کیفیت نیست

وی با اشاره به اینکه معلم و مدیر مدرسه تمایل دارند عملکرد بهتری از خود نشان بدهند، بیان کرد: واقعیت این است که ما یک دوست داشتن داریم و یک برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری که در سیاست‌گذاری‌ها به نظر نمی‌رسد در جهت کیفیت حرکت کنیم، اگر بحث ما کیفیت آموزشی باشد، آزمون تیمز و پرلز به عنوان شاخص رصد آن مدنظر است و یکی از عوامل سنجش کیفیت آموزش، این مطالعات است در مجموع باید گفت هدف‌گذاری اتفاقاتی که در آموزش و پرورش رخ می‌دهد،کیفیت تحصیلی نیست.

کبیری در تشریح بی‌توجهی به کیفیت تحصیل عنوان کرد: هم‌اکنون از بدنه خارج از آموزش و پرورش مصوبه می‌دهند تا برخی افراد به عنوان معلم در آموزش و پرورش استخدام شوند تنها دلیلشان هم این است که افراد زیادی از وضعیت استخدامی خود بیمناک هستند، در چنین شرایطی مقوله کیفیت مطرح نیست. 

وی ادامه داد: وقتی ساختار 6.3.3 برای نخستین بار ایجاد شد باید تعدادی معلم به  دوره ابتدایی اضافه می‌شدند که این ساختار با هدف اجرای سریع سند تحول بنیادین و نه کیفیت آموزشی عملیاتی شد.

طرح‌های بی‌ربط به کیفیت تحصیل

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدیر داده‌پردازی مطالعات تیمز و پرلز گفت: طرح‌هایی که هم‌اکنون در آموزش و پرورش اجرا می‌شود مانند "بازی و یادگیری"، "نشاط" و "عید و داستان"  بر روی کیفیت آموزش متمرکز نیست البته ممکن است، گفته شود، می‌خواهیم دانش‌آموزان را با نشاط‌تر داشته باشیم و کیفیت آموزش را فقط در دروس نمی‌بینیم بلکه نشاط بچه‌ها نیز بخشی از کیفیت است، بیشتر اقداماتی که در‌ آموزش و پرورش انجام می‌دهیم براساس کیفیت نیست به عنوان مثال آیا معلمان به عنوان یک عنصر اساسی، آموزش‌های لازم را می‌بینند آیا آنها از صلاحیت کافی برای حضور در این شغل برخوردار هستند؟

وی بیان کرد: درست است معلمان به دانشگاه فرهنگیان می‌روند اما یک دوره لیسانس پاس کردن کار عجیبی نیست، در چند سال گذشته بحثی مطرح شد که گواهینامه صلاحیت معلمی اعطا شود و دانشجو‌معلمان در پایان دوره تحصیل باید در آزمون نهایی شرکت کنند که این آزمون تأیید می‌کند صلاحیت کافی برای ورود به شغل معلمی را دارند یا خیر؟ بر همین اساس آزمون "اصلح" طراحی شد و اگر کیفیت مدنظر باشد باید به سراغ این برنامه‌ها برویم.

وقتی خیالتان از کیفیت راحت شد به سراغ نشاط بروید

کبیری عنوان کرد: وقتی خیالمان از کیفیت راحت شد به سمت مقوله‌هایی همچون "نشاط" و طرح‌هایی که امروز شاهد آن هستیم، حرکت کنیم، درست است که محیط مدارس باید با نشاط باشد اما ما به مهارت پایه نیاز داریم و در اینجا آموزش هم وجود دارد مثلا در درس علوم هدف این است دانش‌آموز هم کنجکاوی را یاد بگیرد و هم مهارت و دانش و نمی‌توان به مقوله دانش بی‌تفاوت بود.

وی اظهار کرد: در دوره ابتدایی، دانش‌آموزان خواندن، نوشتن و درک مطلب خوبی ندارد و اگر فقط بر روی مواردی همچون بازی و نشاط تمرکز کنیم آموزش دانش‌آموز کاریکاتوری می گردد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدیر داده‌پردازی مطالعات تیمز و پرلز در ادامه صحبت‌های خود درباره کم بودن زمان آموزش در ایران با توجه به اینکه معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع آموزش‌وپرورش گفته" بار برنامه درسی در ایران سنگین است"، بیان کرد: بنده این مقوله را بررسی کرده‌ام، توجه داشته باشید طبق تقویم رسمی در سال تحصیلی جاری، دانش آموزان باید 165 روز به مدرسه بروند اما به صورت رسمی و غیررسمی تعطیلاتی را داریم مثلا براثر بارندگی یا بارش برف مدارس تعطیل می‌شود یا حتی براثر سیل در برخی مناطق کشور مدارس چند هفته تعطیل بودند.

وی بیان کرد: فعالیت مدارس در پایان سال تا 28 اسفند است اما دانش‌آموزان از 25 اسفند به مدرسه نمی‌روند یا در برخی مدارس شورای معلمان را ساعت 9 صبح برگزار می‌کنند که عملا مدرسه آن روز تعطیل است یا اینکه برخی معلمان دوره ابتدایی که سابقه کار آنها بالاست یک روز در هفته تعطیلند بنابراین مدرسه در آن روز درسهایی را مانند هنر، ورزش و خواندن لحاظ می‌کند که بدون حضور معلم نیز کار پیش برود.

زمان آموزش دانش‌آموزان در ایران کمتر از سایر کشورها

عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدیر داده‌پردازی مطالعات تیمز و پرلز گفت: زمان آموزش باید 645 ساعت باشد اما براساس برآوردها، دانش‌آموزان ایران کمتر از 600 ساعت به مدرسه می‌روند، گزارش تیمز و پرلز در پایه چهارم یک بررسی علمی دارد که دانش‌آموزان چقدر سر کلاس هستند، ایران به همراه لیتوانی در گذشته جزو آخرین کشورها بودند.

کبیری ادامه داد: تا قبل از تعطیلی پنج شنبه‌ها دانش‌آموزان 174 روز به مدرسه می‌رفتند که هم اکنون 165 روز شده است، براساس بررسی کمیسیون اروپا، کل تعطیلات مدارس در آن کشورها حداکثر 2.5 ماه است و ترکیه که تعطیلات بسیاری دارد زمان آن سه ماه است اما در ایران از اول خرداد مدرسه را تعطیل می‌کنیم و این 4 ماه تعطیلی بسیار عجیب است، کشورهای اروپایی دو تا 2.5 ماه بین سال تحصیلی تعطیل هستند و تازه تعطیلات را در طول سال پخش می‌کنند تا وقفه طولانی بین تحصیل ایجاد نشود چون کیفیت آموزش مهم است.

وی متذکر شد: به هیچ وجه نمی‌توان گفت در ایران زمان آموزش زیاد است در ترکیه که نسبت به کشورهای اروپایی تعطیلات بیشتر است، مدارس باید 185 روز در سال باز باشند و یک قاعده مشخص دارند که مدرسه می‌تواند به هر دلیلی که تمایل دارد تعطیل کند اما دانش‌آموزان حتما باید 185 روز به مدرسه بیایند.

کبیری گفت: اگر کیفیت آموزش مهم باشد آنقدر سهل از کنار آن رد نمی‌شویم البته برخی‌ها می‌گویند وقتی در مدارس مطالب مفیدی یاد نمی‌دهند برای چه بچه‌ها باید این همه زمان در مدرسه باشند؟ اگر اینگونه استنباط می‌کنند پس اساسا چرا مدارس دایر هستند؟!

پایان