مشروطه

صدور فرمان مشروطيت و تأسيس مجلس شوراى ملى، بسيارى از نهادهاى اجتماعى را در ايران دگرگون كرد. رشد سريع مطبوعات و تحول فضاى درونى آنها يكى از مهمترين تبعات اين انقلاب بود. هر چند كه نخستين روزنامه فارسى بيش از نيم قرن پيش از انقلاب مشروطه (در۱۲۵۳ق) منتشر شد ولى مطبوعات مقارن مشروطيت و پس از آن داراى تفاوت هاى عميقى با پيش از خود بودند. بين سال هاى ۱۲۵۳ ق (انتشار نخستين روزنامه) تا ۱۳۲۴ ق (صدور فرمان مشروطه) مطبوعات در ايران تنها محدود به چند نشريه دولتى و تخصصى و محلى بود كه شمارگان نشر آنها به زحمت به هزار مى رسيد و اغلب با حمايت دربار و با مطالبى ملال آور و تنها با گزارش هاى محدودى از اوضاع داخلى - و گاهى هم اخبار خارجى - همراه بود.
در چنين اوضاعى، مهم ترين ابزار شكل دهى به انديشه و افكار عمومى، منابر و خطابه هاى آهنگين وعاظى چون سيد جمال واعظ اصفهانى و ملك المتكلمين بود. هر چند در همين ايام چند روزنامه مهم و تأثيرگذار فارسى در خارج از ايران منتشر مى شد، اما مخاطبان اين گروه نشريات تنها اقليت تحصيل كرده و برخى نخبگان سياسى بودند، به ويژه آنكه ورود اين نشريات به داخل ايران با سختگيرى هاى حكومت همراه بود.
با صدور فرمان مشروطيت، در اندك زمانى، تعداد زيادى روزنامه و شب نامه منتشر شد. پس از امضاى فرمان مشروطه و تنها در چند ماه باقى مانده سال ۱۳۲۴ ق ۲۰ روزنامه در تبريز، تهران و چند شهر ديگر منتشر شد. اين روند در سال ۱۳۲۵ ق با شتاب بيشترى ادامه داشت. به گونه اى كه در اين سال بيش از ۸۰ روزنامه در ايران منتشر مى شد. تعداد روزنامه هاى عصر مشروطه تا سال ۱۳۲۷ق به حدود ۲۰۰ عنوان رسيد.