رشوه در فقه شیعه با مقایسه آن در قانون مجازات اسلامی و حقوق ایران

تعریف رشوه چنن است : انجام کاری که شرع از آن نهی کرده و برای مرتکب آن مجازات مقرر فرموده است. اسلام برای از بین بردن رشوه و رشوه خوار تدابیر و راههای شایسته ای اندیشیده است به طوری که اگر این تدابیر به مرحلۀ اجرا درآیند اینها کاملاً ریشه کن خواهد شد.

در این پایان نامه به مقایسه تطبیقی رشوه در فقه امامیه و حقوق ایران و قانون مجازت اسلامی پرداخته شده است و اهداف زیر را دنبال میکنیم:

اسلام دربارۀ مجازات رشوه حدّ معینی قرار نداده و آن را جزو تعزیرات دانسته که حکم آن بنا به تشخیص صلاحدید زمامدار جامعه است. بنابراین زمامدار از سوی شریعت اسلامی می تواند برای مبارزه با این مفسده ، مجازاتی سخت وضع کند. این مجازات ، از نوع تعزیری است همانند حبس یا مصادرۀ قسمتی از اموال یا برکناری رشوه خوار از منصبی که عهده دار آن است و یا هر مجازات دیگری که ولیّ امر به منظور جلوگیری او از ارتکاب بدین اعمال و متناسب با جرم او در نظر می گیرد.

در مقررات کیفری در مورد مال الرشا نظر بر این است که به راشی برگردانده نمی شود، لکن اینکه ضبط این مال به عنوان مال حرام است تا تعزیر راشی، محل تردید است. در تبصره 2 ماده 3 قانون تشدید، ضبط مال الرشا به عنوان تعزیر راشی مطرح شده و در تبصره 5 ماده 3 همان قانون در صورت همکاری راشی در کشف جرم، او معاف از مجازات تعزیر مالی( ضبط مال الرشا به نفع دولت) معرفی شده است. در ماده 592 ق.م.ا. نیز در مورد مجازات راشی آمده است:«... به عنوان مجازات علاوه بر ضبط مال ناشی از ارتشا به حبس ... محکوم می شود».

فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه 2

فصل اول : کلیات
1-1- طرح تحقیق 5
1-1-1- بیان مسئله 5
1-1-2- پرسش تحقیق 6
1-1-3- فرضیه های تحقیق 6
1-1-4- اهداف تحقیق 6
1-1-5- سوابق تحقیق 6
1-1-6- جنبه نوآوری تحقیق 7
1-1-7- روش تحقیق 7
1-1-8- فصلهای تحقیق 7
1-1-9- محدودیت ها و مشکلات 8
1-2- مفاهیم 9
2-1- معنای لغوی رشوه 9
-12-2- معنای اصطلاحی رشوه 9
-3-2-1 منظور از رشوه در حقوق 12
-4-2-1 تاریخچه رشوه 13
1-2-5- آثار اجتماعی رشوه 14
1-2-6- رشوه پدیده شوم اجتماعی 15
1-2-7- بررسی علل رشوه از منظر اقتصادی 15
1-2-8- آثار رشوه در اقتصاد 16
1-2-9- زیان ها و مفاسد رشوه 17
1-2-10- راههای جلوگیری از رشوه 18
1-2-11- آیا جامعه ظرفیت اجرای عدالت را دارد 19

فصل دوم : رشوه در فقه امامیه
2-1- بررسی اقوال فقها در معنای رشوه 22
2-2- ادله حرمت رشوه 25
2-2-1- قرآن 25
2-2-2- سنت ( احادیث و روایات) 29
2-2-3- اجماع ( نظرات فقها) 31
2-2-4- عقل 32
2-3- عناصر تحقق رشوه 33
2-3-1- مرتشی 34
2-3-2- راشی 35
2-3-3-رایش 37
2-3-4-مال الرشوه 37
2-4- مصادیق رشوه در فقه 38
2-4-1- هدیه 38
2-4-2- شک در حرمت هدیه 40
2-4-3- فرق میان هدیه و رشوه 41
2-4-4- جعل 43
2-4-5- فرق میان جعل و رشوه 44
2-4-6- هدیه به قاضی 45
2-4-7- رزق 46
2-4-8- حکم ارتزاق قاضی 47
2-4-9- فرق اجرت و ارتزاق 49
2-5- حقیقت رشوه 49
2-5-1- رشوه به قاضی که رشوه در حکمش می نامند 49
2-5-2- رشوه در غیرحکم 51
2-5-3- رشوه برای رسیدن به امر مباح و دفع ظلم و حق قانونی خود 52
2-6- ضمان در رشوه 52
2-7- ضمان در رشوه، ضمان عقدی است یا قهری 54
2-8- منشاء رشوه 56
2-9- رشوه در ادارات 57
2-10- انواع رشوه اداری 58
2-10-1- بیع محاباتی 58
2-10-2- وجه نقد 59
2 -11- اقسام رشوه 60
2-11-1- رشوه اهدایی 60
2-11-2- رشوه بیانی 60
2-11-3- رشوه طعامی 61
2-11-4- رشوه خیالی یا سیاسی 61
2-11-5- رشوه ناموسی 62
2-11-6- رشوه مادی 62
2-12- نتیجه گیری 63

فصل سوم : رشوه در حقوق و در قانون مجازات اسلامی
3-1- قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده ارتشاء و 66
3-1-1- ماده 588 66
3-1-2- ماده 589 67
3-1-3- ماده 590 69
3-1-4- ماده 591 70
3-1-5- ماده 592 71
3-1-6- ماده 593 73
3-1-7- ماده 594 74
3-2- قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا 75
3-3- عمل مرتکب 76
3-4- مجازات 77
3-5- میزان مجازات جرم رشوه 78
3-6- مجازات واسطه رشاء و ارتشاء 79
3-7- تکرار و تعدد جرم در رشا و ارتشا 80
3-8- عناصر تحقق رشوه در حقوق 80
3-8-1- رشاء 81
3-8-2- رایش 85
3-8-3- ارتشاء 86
3-9- نظریات اداره حقوقی در خصوص ارتشاء 89
3-10- مصادیق تمثیلی ارتشاء 90
3-11- معامله در مقام رشوه 92
3-12- برخوردهای مادی 93
3-12-1- تعزیر مالی 93
3-12-2- حبس 93
3-12-3- برکنار کردن افراد خلافکار از مشاغل 93
3-13- بررسی تطبیقی مصادیق رشوه در فقه و حقوق 94
3-14- نتیجه گیری 98
فهرست منابع 99