ماهیت تکانشگری و بررسی رویکردهای مختلف در تحلیل رفتارهای تکانشی

هدف از این پایان نامه ماهیت تکانشگری و بررسی رویکردهای مختلف در تحلیل رفتارهای تکانشی می باشد.تا كنون نه تنها تعريف واحدي از تكانشگري ارايه نشده است، بلكه حتي مي توان گفت بر پايه هر يك از رويكردهاي روان شناسي نيز تنها يك نوع رفتار تكانشي وجود ندارد. پديده هاي گوناگون بسياري هستند كه با عنوان تكانشگري طبقه بندي شده و به بروز رفتارهاي گوناگون تكانشگرانه انجاميده اند. در حقيقت تكانشگري از شمار زيادي عوامل مستقل تشكيل شده كه با يكديگر جنبه هاي گوناگون رفتار را شكل مي دهند، چرا كه همه رفتارهاي تكانشي يك پايه عصبي- زيستي مشترك ندارند بلكه سازوكارهاي عصبي - شيميايي بسياري مي توانند بر تكانشگري اثر بگذارند (اوندن، 1999).

بنابراين تكانشگري داراي يك ساختار چندبعدي است كه شامل ابعادي چون گرايش به زمان حال ، ناتواني در به تأخير انداختن پاداش ، مهار گسيختگي رفتاري، خطرپذيري ، حس جويي ، حساسيت به پاداش ، مستعد بودن به بي حوصلگي ، لذت جويي و ضعف تصميم گيري مي باشد.
در هر يك از رفتارهاي تكانشي، نقش برخي از مؤلفه ها، از سايرين پر رنگ تر است؛ براي نمونه حس جويي ويژگي بارز اختلال هايي مانند سوءمصرف مواد مي باشد، در حالي كه برخي ديگر هم چون حساسيت زياد به پاداش ارتباط زيادي با پديده قماربازي بيمارگونه دارد. جنبه هاي ديگر تكانشگري هم چون تمركز نسبت به زمان حال، لذت جويي، مهارگسيختگي و ضعف قدرت تصميم گيري در هر دو اختلال نقش دارند. از اين رو وجود رويكردهاي گوناگون در تحليل پديده تكانشگري ضروري به نظر مي رسد (پتري،2001).

1 رويكرد شخصيت شناسانه
دیکمن (1990) دو نوع تكانشگري را از هم متمايز ساخت: الف) تكانشگري كژكنشي يا گرايش به انجام عملي با كمترين آينده نگري كه بروز مشكلات را در پي دارد؛ ب) تكانشگري كنشي يا گرايش به انجام عملي با كمترين آينده نگري، زماني كه همه شرايط بهينه است (اختياري، صفايي و همكاران،1387). براي نمونه در شرايطي روي مي-دهد كه شخص بايد از فرصت ها بهره گيرد و هر گونه تأخير منجر به از دست رفتن شانس مي شود. از اين رو ديكمن همه رفتارهاي تكانشي را بيهوده نمي داند، چرا كه جنبه هاي كاربردي و سودمند اين امر باعث بقا چنين رفتاري در گونه انساني در طي تكامل رفتار شده است.

2. رويكرد اجتماعي
در اين رويكرد تكانشگري به عنوان يك رفتار آموخته شده از محيط، به شمار مي رود. كودك بر اساس تجربيات خود مي-آموزد براي به دست آوردن پاداش، واكنش شتاب زده نشان دهد. از اين رو افراد تكانشگر فرصت ارزيابي پيامدهاي رفتار خود را نخواهند داشت (مولر و همكاران،2001). بر اين اساس تكانشگري مي تواند در پاره اي از اجتماعات، يك رفتار شايسته و سودمند به حساب آيد.

فهرست مطالب

2-1-2 تکانشگري 6
2-1-2-1 تکانه 8
2-1-2-2 پردازش گزينه ها در تصميم گيري مخاطره آميز 10
2-1-2-2-1 عامل ارزش 11
2-1-2-2-2عامل زمان 11
2-1-2-2-3 عامل احتمالات 12
2-1-2-3رويكردهاي مختلف در تحليل رفتارهاي تكانشي 19
2-1-2-3-1 رويكرد شخصيت شناسانه 20
2-1-2-3-2 رويكرد رفتارگرايانه 25
2-1-2-3-3 رويكرد زيستي 26
2-1-2-3-4رويكرد اجتماعي 29
2-1-2-4 تكانشگري و جنسيت 29
2-1-2-5اختلالهاي مرتبط با تكانشگري 29
2-1-2-6 تعاریف خود نظمدهی 30
2-1-2-7 نظریه های خود نظمدهی 32
2-1-2-7-1 نظریه ی خود نظمدهی بندورا 32
2-1-2-7-2 نظریه ی خود نظمدهی کارور و شییر 33
2-1-2-7-3 نظریه خود تنظمی باتلر و واین 34
2-1-2-7-4 نظریه خودنظمدهی پینتریچ و دیگروت 35
2-1-2-8 پژوهش ها درباره تکانشگری 35
2-2 پیشینه پژوهش 38
2-2-1 پژوهشهای داخلی 38
2-2-2 پژوهش های خارجی 49
2-3 جمع بندی 54
منابع 58
منابع فارسی 58
منابع انگلیسی 67