تشریح عوامل سلب کننده و رفع کننده مسئولیت کیفری افراد در فقه و قانون جزا

فقه،حقوق،الهیات
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشـد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی تشریح عوامل سلب کننده و رفع کننده مسئولیت کیفری افراد در فقه و قانون جزا (بصورت جامع و کامل در قالب 375 صفحه) *آپدیت 4ام نیز بصورت رایگان ضمیمه شد! 1.عوامل رافع مسئولیت کیفری در دیوان 2.شرایط و موانع مسئولیت کیفری در قانون جدید 3.مقایسه عوامل موجهه جرم و عوامل رافع مسئوولیت کیفری 4.مانع یا رافع بودن صغر،جنون و عوامل مشابه آن نسبت به مسوولیت كیفری #تعداد کل صفحات:375 صفحه اولیه + 79 صفحه آپدیت پیشگفتـار مسئولیت كیفری از شرایط اوصافی بحث می كند كه امكان منطقی تحمیل مجازات را بر مرتكب جرم فراهم می آورد گر چه بی تردید تنها در فرض وقوع جرم سخن از تحمیل مجازات صحیح و منطقی است اما دیری است كه صاحب نظران جزایی بر این باورند كه مسئولیت كیفری در برابر جرم در گروی وصف خاص و مرهون حالت ویژه ای است نزد مرتكب كه در غیاب آن تحمیل كیفر بر او منطقاً و عقلاً ناممكن می نماید عنایت به همین وصف خاص كه از آن به (اهلیت جزایی) تعبیر می كند در مقام جوهر و بن مایه مسئولیت كیفری است سبب شده تا نهاد مسئولیت كیفری موجودیتی متمایز از دو نهاد در جرم و مجازات یافته و مبحثی جداگانه و دامنه دار را در بخش حقوق جزای عمومی خود اختصاص داده «جرم و مجازات» دو نهاد مهم جزایی اند كه به دو شكل متفاوت با مرتكب جرم ارتباط پیدا می كنند یكی از مرتكب «صادر» و دیگری به مرتكب «تحمیل» می گردد حقوق جزا به تعیین و تحویل شرایط و او صافی در مرتكب می پردازد كه در پرتو آنها از یك سو «صدور جرم» از مرتكب واز سوی دیگر «تحمیل مجازات» بر وی امكان پذیر می شود گو اینکه شرایط لازم برای «صدورجرم» با شرایط ضروری برای «تحمیل مجازات» بر هم انطباق كامل ندارد. حقیقت این است كه حقوق جزا تنها پس از آشنایی با مسئولیت كیفری مبتنی بر تقصیر بود كه مورد توجه قرار گرفت تا نگاهی عمیق بر آن و عواملی كه دافع مسئولیت است را موضوع تحقیق قرار دهیم .رساله ای كه پیش رو خواننده گرامی قرار دارد به پایه چنین دیدگاهی از مسئولیت كیفری و عواملی كه در رفع مسئولیت كیفری موثر واقع می شود را مورد بررسی قرار می دهد . کلمات کلیدی: مسئولیت کیفری مقررات جزایی ایران عوامل رافع مسئولیت کیفری مقدمـه مسئولیت در معنی عام آن از نظر قانون شامل مسئولیت مدنی و كیفری است و مسئولیت كیفری ناشی از جرم و یكی از بنیادهای حقوقی است كه بدون اثبات آن، احقاق حق مفهوم عینی خود را از دست داده و صرفاً جنبه ذهنی خواهد داشت زیرا در جریان رسیدگی به هر پدیده جزایی یگانه عاملی که حق را از قوه به فعل در آورده به آن عینیت می بخشد و به طور ملموس در اختیار صاحب حق قرار می دهد، اثبات مسئولیت كیفری است.به همین مناسبت نخستین پرسشی كه در ابتدای این بحث مطرح خواهد شد این است كه ببینیم تدبیر قانون گذار كیفری در مسئول شناختن افرادی كه قوانین جزایی را نقض می كنند چیست؟ بطور كلی، الزام شخص به پاسخگویی در قبال تعرض نسبت به جسم و جان و مال و یا حیثیت دیگران، خواه به جهت حمایت از حقوق و آزادی های فردی انجام گیرد و خواه به انگیزه دفاع از جامعه به منظور برقراری تناسب منطقی بین مجازات وجرم و یا به عنوان اجرای عدالت و احقاق حق در بین مردم، صورت پذیرد، تحت عنوان ،مسئولیت كیفری مطرح می شود كه از نظر حقوق جزاء تشخیص آن دارای اهمیت زیادی است، زیرا تحمیل كیفر و تعیین میزان مجازات مرتكب جرم به عنوان نتایج و عواقب نامطلوب كاریكه انجام داد و مستلزم آن است كه مستحق كیفر، از نظر جسمی و روانی و رشد اهلیت و سایر خصوصییات لازم در وضعی باشد كه توانایی درك صحیح اعمال و رفتار خود را داشته باشد تا بتوان جرم را به او نسبت داد یا به عبارت دیگر، مرتكب قابلییت انتخاب نتیجه مجرمانه را دارا باشد تا از نظر كیفری مسئول شناخته شود. اثبات این مسئله كه یكی از مسائل موضوعی حقوق جزا و علی القاعده به عهده مقامات قضایی صلاحیت دار می باشد. باید در رسیدگی های قضایی اعم از مراهل تحقیق و دادرسی در مورد هر متهمی كیفیات مربوط به شخصیت مرتكب جرم برای احراظ و اثبات مسئولیت یا عدم مسئولیت كیفری مرتكب و صدور حكم مقتضی دقیقا مورد توجه وبررسی قرار گیرد بعلاوه در پاره ای از اوقات قانون گذار به علت وجود شرایط و كیفیات خارجی مربوط به وقوع جرم عمل مجرمانه مرتكب را تحت عنوان عوامل توجیه كننده و رفع كننده باعث زوال مسئولیت كیفری می شناسد امعان در مسائل فوق اهمیت بحث و شناخت مسئولیت كیفری را به خوبی روشن می كند و نشان می دهد تعیین حد و مرز و بیان ماهییت جامع و مانع مسئولیت كیفری بوسیله قانون گذار تا چه حدی می تواند در احقاق حق و اجرای عدالت و حفظ نظم و امنیت در جامعه مؤثر باشد. مع هذا این امر آن طور كه باید و شاید مورد توجه قانون گذار قرار نگرفته در هیچ یك از قوانین جزایی و مدونه كشورمان ماهیت حقوقی و تعریف مسئولیت كیفری و عوامل رافع مسئولیت كیفری به طور مشخص بیان نشده است چنان كه در مطالعه مقررات جزایی و موضوعه و عوامل رفع كننده ملاحظه می شود قانون گذار گاهی به ذكر كلمه مسولیت اكتفاء كرده و زمانی عنوان كلی (مسئولیت جزایی) و یا (صدور مسئولیت جزایی) را برای موارد مربوط به این پدیده انتخاب كرده است ، بدون اینكه تعریفی از مسئولیت كیفری و عوامل رفع كننده ارائه كرده باشد1. در این چشم انداز ، تلاش برای تبیین علمی و گزینش تعریف «مسئولیت كیفری و عوامل رافع مسئولیت كیفری» با مطالعه و دقت در معانی واژه مسئولیت و مفاهیم كلی اخلاقی قانونی و موارد استعمال لفظ مسئولیت و عوامل رفع از مسئولیت و مشتقات آنرا از فقه در آیات قران كریم و روایات و حقوق جزا دنبال خواهیم كرد. مقررات جزایی پاره ای كشورها بی آنكه ذكری از شرایط عمومی تحقق مسئولیت كیفری به میان آورند صرفاً به بیان علل یا حالاتی پرداخته اند كه بر دفعیت مرتكب جرم و یا رابطه ذهنی او با جرم تاثیر گذاشته از این رهگذر اهلیت جزایی متهم را از بین برده یا وصف مجرمانه را از اراده او باز می ستاند و به این وسیله مواخذه متهم را نسبت به جرم انجام یافته ناممكن می سازد این علل و حالات را گاه عوامل رافع و یا احیانا موانع مسئولیت كیفری می خوانند از جمله صغر ، جنون ، مستی ، اجبار و اكرا ه و افطرار ، و اشتباه كه این عوامل یا موانع به شمار می روند در ضمن موادی از قانون جزای این كشورها جداگانه ذكر و شرایط آنها و آثار ویژه هر یك بر مسئولیت كیفری متهم به تفضیل یا به اجمال بیان شده است. فهرست مطالب - پیشگفتار - مقدمه - فصل اول- مفاهیم مسئولیت مفاهیم مسئولیت) الف- مفهوم لغوی مسئولیت ب- مفهوم کلی مسئولیت ج- مسئولیت در قرآن کریم د- مسئولیت اخلاقی هـ- مسئولیت اجتماعی جنبه های فردی و اجتماعی مسئولیت در فقه الف- جنبه فردی مسئولیت ب- جنبه های اجتماعی مسئولیت در فقه - فصل دوم- مفاهیم مسئولیت کیفری مفاهیم مسئولیت کیفری مسئولیت واقعی و انتزاعی مقایسه مسئولیت با تکلیف تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت - فصل سوم- سابقه تاریخی مسئولیت سابقه تاریخی مسئولیت الف- سابقه مسئولیت در قدیم الایام بند اول- مختصات مسئولیت در قدیم الایام - ویژگی جمعی بودن مسئولیت - تسری مسئولیت به اجساد و حیوانات - موضوعی بودن مسئولیت - در ایران باستان - در روم باستان - در یونان باستان ب- مسئولیت کیفری در دوران معاصر - فصل چهارم) مسئولیت کیفری در اسلام مسئولیت كیفری در اسلام الف- تعریف و خصوصیات مسئولیت کیفری در اسلام ب- اصول حاكم بر مسئولیت كیفری در اسلام بنداول- شخصی بودن مسئولیت کیفری بند دوم- برقراری شرایط عمومی مسئولیت بند سوم- اصل تساوی در مجازاتها بند چهارم- اصل قانونی بودن مجازاتها - فصل پنجم) مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران مسئولیت كیفری در مقررات جزایی ایران الف- در قانون مجازات عمومی مصوب ب- در قانون اقدامات تامینی مصوب ج- در قانون مجازات عمومی اسلامی د- مجازات اسلامی مصوب - فصل ششم) حدود و قلمرو مسئولیت کیفری حدود و قلمرو مسئولیت کیفری بخش اول- اهلیت و انواع آن در حقوق جزا الف- اهلیت جنایی ب- اهلیت مادی یا واقعی ج- اهلیت جزائی مقایسه اهلیت جزایی با اهلیت جنایی اهلیت جزایی و مسئولیت كیفری بخش دوم- تقصیر و مسئولیت كیفری قلمرو تقصیر در حقوق جزا الف- تقصیر در قلمرو وسیع بند اول- ادراك و اختیار، توأماً شرط اعتبار اراده بند دوم- اختیار، شرط منحصر اعتبار اراده ب- تقصیر در قلمرو محدود ج- نقد و بررسی، ارزیابی نظریات بخش سوم- اسناد و مسئولیت كیفری انواع اسناد در حقوق جزا الف- اسناد یا انتساب مادی ب- اسناد یا انتساب معنوی اسناد مادی و مسئولیت كیفری اسناد معنوی و مسئولیت كیفری - فصل هفتم) اركان اهلیت جزائی اركان و اهلیت جزایی ركن اول- ادراك الف- مفهوم ادراك و تمییز ب- نقش ادراك در مسئولیت كیفری ج- عقل در مفهوم ادراك د- عقل در مقررات جزائی ایران هـ - عقل در حقوق جزائی اسلام ركن دوم- اختیار مفاهیم و كاربردهای اختیار الف- اختیار در لغت ب- اختیار در مفهوم فلسفی بند اول- عنصر قدرت بند دوم- عنصر اراده ج- اختیار در مفهوم حقوقی بند اول- مفهوم نقش اراده - نقش اراده در ركن مادی جرم - نقش اراده در ركن روانی جرم بند دوم- مفاهیم گوناگون اختیار در حقوق - اختیارات در لغت - اختیار در تكالیف و جزائیات ركن سوم- علم به قانون الف- مفهوم قانون بند اول- نص جزایی بند دوم- عدم مشروعیت جزایی ب- نقش علم به قانون بند اول- علم به قانون، عنصر سازنده سوء نیت جزایی بند دوم- علم به قانون جزا، شرط شمول قانون بند سوم- علم به قانون، شرط ثبوت مسئولیت كیفری بند چهارم- علم به قانون، شرط تحمل مجازات - فصل هشتم) صغر(کودکی) در مسئولیت کیفری عوامل رافع مسئولیت كیفری علل عدم مسئولیت كیفری الف- علل توجیه كننده جرم یا علل مشروعیت ب- عوامل رافع مسئولیت كیفری ج- علل معافیت از مجازات یا معاذیر قانونی طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت جزایی و وجوه افتراق آن با سایر علل الف- طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت كیفری بند اول- عوامل تام رافع مسئولیت جزایی بند دوم- عوامل نسبی رافع مسئولیت جزایی ب- وجوه افتراق با سایر علل عدم مسئولیت بند اول- فرق عوامل رافع مسئولیت جزائی از علل مشروعیت بند دوم- تفاوت میان علل عدم انتساب با معاذیر معاف كننده یا تخفیف دهنده مجازات بند سوم- فرق بین عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری و معافیت از مجازات تأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت نسبت به سایر شركت كنندگان تأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری و مسئله مسئولیت مدنی خصوصیات ضمنی قانون و عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری مقررات قانون ایران و خصوصیات ضمنی عوامل رافع مسئولیت كیفری مجرم در برخورد با علل رافع مسئولیت - فصل نهم) جنون كودكی و مسئولیت كیفری تاریخچه ی مسئولیت كیفری اطفال طفل كیست؟ مفهوم بلوغ الف- مفهوم علمی بلوغ ب- معیار بلوغ در قفسه بند اول- معیار بلوغ در كتاب بند دوم- معیار بلوغ در سنت بند سوم- سخنان فقها در مورد علایم و سن بلوغ اهمیت جرایم اطفال مسئولیت جزایی اطفال مسئولیت جزایی اطفال در مراحل مختلف طفولیت و امتیازات هر دوره الف- مسئولیت جزایی اطفال غیرممیز ب- مسئولیت جزایی اطفال ممیز ج- مسئولیت جزائی اطفال در مرحله بلوغ مسئولیت جزایی اطفال در قوانین ایران الف- قانون مجازات عمومی ایران مصوبات ب- قانون مجازات عمومی مصوب ج- قانون مجازات اسلامی مصوب مسئولیت اجزایی اطفال در اسلام الف- بلوغ ب- ادراك یا تمیز بند اول- حقوقی بند دوم- جزائیات سن تمییز در حقوق جزای اسلام الف- سن عدم مسئولیت جزایی ب- سن مسئولیت جزایی نسبی ج- سن مسئولیت جزایی كامل - فصل دهم) جنون جنـون سابقه تاریخی عدم مسئولیت جزایی مجائین جنون از مسایل موضوعی است تعریف جنون انواع جنون اول- اختلالات سیستم عصبی دوم- جنون اخلاق سوم- دیوانگی ناشی از مصرف بی رویه مشروبات الكلی و مواد مخدر ارزیابی یا نحوه احراز جنون الف- كارشناس روانی ب- همكاری كارشناس و قاضی جنون در قوانین سابق جزایی ایران جنون در قانون مجازات اسلامی ضوابط قانونی حاكم بر مفاهیم جنون آثار جنون لزوم احراز جنون در حال ارتكاب جرم الف- تقارن جنون یا جرم ب- تلازم جنون یا جرم ج- جنون كامل تأدیب مجنون تشریفات اداری نگاهداری مجنون مسئولیت مدنی مجنون - فصل یازدهم) جبر و اشتباه بخش اول- مفاهیم اجبار الف- تعریف اجبار ب- اجبار و اختیار ج- اجبار و اكراه د- خلاصه تفاوت های اجبار با اكراه و جنون واضطرار بند اول- تفاوت اجبار و اكراه بند دوم- تفاوت اجبار و جنون بند سوم- تفاوت اجبار و اضطرار بخش دوم- انواع مختلف اجبار الف- اجبار مادی بند اول- علل اجبار مادی بند دوم- شرائط اجبار مادی اجبار مادی با منشأ درونی ب- اجبار معنوی بند اول- اجبار معنوی خارجی شرایط اجبار معنوی خارجی بند دوم- اجبار معنوی داخلی نقش انگیزه شرافتمندانه در مسئولیت كیفری نقش تحریك در مسئولیت كیفری تحقیق اجبار در جرائم قابل تعزیر بخش سوم- بررسی اجبار در قوانین جزایی ایران الف- قانون مجازات عمومی ب- اجبار در قانون مجازات اسلامی ضوابط قانونی حاكم بر اجبار الف- اكراه در قتل ب- جرم باید از مجازات های تعزیری باشد ج- اجبار در غیر مورد تعزیرات شرایط اجبار رافع مسئولیت جزایی مسئولیت مدنی در زمینه اجبار - فصل دوازدهم- جهل و اشتباه بخش اول- مفاهیم جهل تعریف اشتباه مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن الف- جهل ب- اشتباه ج- غلط د- خطا هـ - سهو و- غفلت ز- نسیان تفاوت میان جهل و نسیان جایگاه اشتباه در حقوق جزا الف- اشتباه در قانون ب- اشتباه در عمل بخش دوم- انواع جهل در اعمال حقوق عرفی الف- جهل مركب ب- جهل بسیط (شبهه) بخش سوم- انواع جهل و جایگاه آن در فقه شیعه الف- جهل و شبهه حكمیه ب- جهل و شبهه موضوعیه ج- جهل تقصیری د- جهل قصوری بخش چهارم- جایگاه جهل در حقوق اسلامی الف- جایگاه در جرائم مستوجب حد ب- جایگاه جهل و شبه در جرایم مستوجب قصاص و دیات ج- جایگاه جهل، شبهه در جرائم مستلزم تعزیرات بخش پنجم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در حقوق جزای عرفی الف- تأثیر جهل حكمی بر مسئولیت كیفری ب- تأثیر جهل موضوعی بر مسئولیت كیفری بخش ششم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در حقوق اسلامی الف- ادله و مستندات تأثیر جاهل بر مسئولیت كیفری بند اول- ادله برائت بند دوم- قاعده درأ بند سوم- روایات وارده در مورد معذور بودن جاهل ب- ادله و مستندات عدم تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری بند اول- قاعده اشتراك احكام میان عامل و جاهل بند دوم- قاعده وجوب تعلم احكام بند سوم- فرض عالم بودن افراد به احكام اسلامی ج- اَلجَمعْ مَهما اَمكَن اُولی مِنَ الطَّرح(جمع عرفی میان ادله بهتر از رد كردن آنهاست) بخش هفتم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در قوانین و مقررات جزایی ایران الف- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب حد - جرم زنان - حد مسكر - جرم سرقت ب- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب قصاص بند اول- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف) بند دوم- اشتباه در هویت مجنی علیه (اشتباه در شخصیت) ج- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب دیه بند اول- جهل حكمی بند دوم- جهل موضوعی خلاصه بحث فهرست منابع و مآخذ