ماهیت و انواع عزت نفس و تشریح عزت نفس در دوره نوجوانی

نوجوانی از دوران مهم و پر فراز و نشیب زندگی افراد محسوب شده و مرحله گذر از دوران کودکی به بزرگسالی با تغییرات فیزیکی و روانی متعددی همراه است. عزت نفس نوجوان یکی از تغییراتی است که دستاورد پدیده بلوغ دراین دوران است.مطابق با تحقیقات انجام شده، افزایش عزت نفس نوجوان با سلامت جسمانی بویژه در دختران نوجوان رابطه مستقیم دارد. به عقیده متخصصان نوجوانانی که در خانواده‌هایی با بهداشت روانی سالم پرورش پیدا می‌کنند از عزت نفس بالاتری برخوردار بوده و در مقایسه با سایرین با تغییرات دوران بلوغ کنار می‌آیند. کاهش شاخص توده بدنی و برخورداری از تناسب اندام در این نوجوانان بیشتر مشاهده شده و این دسته از افراد کمتر تحت تأثیر گروهای دوستان قرار می‌گیرند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد، عزت نفس در دوران نوجوانی احتمال ابتلا به افسردگی، افزایش کلسترول و احتمال ابتلا به اضافه وزن و چاقی را در دوران میانسالی به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. آزمایشاتی که روی ۲ هزار نوجوان دختر ۱۴ تا ۱۸ سال انجام شد نشان داد، دخترانی که والدین آن ها از تحصیلات دانشگاهی برخوردار بوده و وضعیت اقتصادی مناسبی داشتند، عزت نفس بالاتری نسبت به دیگر همسالان خود داشته‌اند.

رژیم غذایی سرشار از پروتئین، کربوهیدرات، میوه و سبزیجات تازه و غلات، انجام تمرینات ورزشی و فضای آموزشی از دیگر عوامل مؤثر شناخته شده در افزایش عزت نفس در دوران نوجوانی است. محققان معتقدند، تغییرات فیزیولوژیکی مانند اضافه وزن و ایجاد آکنه در این دوران بلوغ ممکن است به کاهش عزت نفس و بروز عوارض پس از آن مانند بیماری‌های جسمی ‌و روحی بینجامد. گفتنی است عز ت نفس از جمله فاکتورهای مهم بهداشت روانی در افراد جامعه محسوب می‌شود که کمبود آن در زندگی فردی و اجتماعی اثراتی منفی را در روابط اجتماعی – خانوادگی، اشتغال و طول عمر افراد ایفا می‌کند و از آن جایی که شکل گیری شخصیت افراد در دوران کودکی و نوجوانی پایه‌گذاری می‌شود توجه به این موضوع در نوجوانان از اهمیت برخوردار است( ماسن؛ ترجمه یاسایی، 1372). نداشتن خود باوری و مشکل در ایجاد روابط اجتماعی با دیگر افـــراد، افسردگی و اضطراب، کاهش تمرکز در یادگیری، تمایل به ابــراز شکست یا مقصر دانستن دیگران در شکست از علائم کاهش عزت نفس در نوجوانان است.

بدون تردید نوجوانانی که دارای احساس خودارزشمندی و عزت نفس قابل توجهی هستند، نسبت به همسالان خود در شرایط مشابه پیشرفت تحصیلی و کارآمدی بیشتری از خود نشان می‌دهند و نیز از برجسته‌ترین ویژگی‌های صاحبان تفکر واگرا و افراد خلاق داشتن اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی بسیار بالاست.پرورش احساس خود ارزشمندی و عزت نفس در کودکان و نوجوانان از مهم‌ترین وظایف و رسالت‌های اولیا و مربیان می‌باشد، که در این ارتباط بیشترین نقش بر عهده الگوهای رفتاری است. اکثر صاحب‌نظران برخورداری از عزت نفس (ارزیابی مثبت از خود) را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری عاطفی اجتماعی فرد می‌دانند. ابتدا روان‌شناسان و جامعه‌شناسان از جمله ویلیام جیمز، هربرت مبد، و چارلز کولی بر اهمیت عزت نفس مثبت تأکید داشتند و نتیجه گرفتند که عزت نفس (ارزیابی مثبت از خود) با شادکامی و کارکرد مفید فرد رابطه‌ای متقابل دارد. برای مثال: افسردگی را به یک سبک شناختی که مشتمل بر ارزیابی‌های شدیداً منفی و انتقادی از فرد خود است، ارتباط داده‌اند ( لانگ نیکولاس و همکاران؛ ترجمه حیدری،1383).

فهرست مطالب

تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصی 8
تعاریف مفهومی 8
عزت نفس 9
فصل دوم 10

عزت نفس 21
عزت نفس و شادکامی 23
عزت نفس درقرآن مجید 24
عزت نفس کلی 25
عزت نفس اجتماعی 25
عزت نفس تحصیلی 25
مولفه های اساسی عزت نفس 26
ماهیت عزت نفس 27
عزت نفس در دوره نوجواني 27
نظریات مرتبط با عزت نفس 31
نظریه ی جمیز 31
نظریه ی مید 32
نظریه ی کولی 32
نظریه ی سالیوان 33
نظریه ی روزنبرگ 34
نظریه ی هورنای 34
نظریه ی آدلر 35
نظریه راجرز 36

پیشینه تاریخی تحقیق:

منابع
منابع فارسي
منابع انگليسي