بررسی مقایسه ای الگوهای تلفیقی جهت ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با روش فازی

*** قابل استفاده برای گروه مدیریت

چکيده
در دنیای رقابتی امروز ایجاد یک سیستم مناسب ارزیابی عملکرد شرکت ها امری ضروری است. هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد مالی شرکت های دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات با استفاده از روشی نوین است. از فازی AHP برای وزن دهی به شاخص های ارزیابی عملکرد و از فازی تاپسیس و فازی ویکور برای رتبه بندی شرکت های مورد مطالعه استفاده می شود.

در این پژوهش از ترکیبی از معیارهای سنتی ارزیابی عملکرد و معیارهای مبتنی بر ارزش برای ارزیابی عملکرد و رتبه بندی شرکت های دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات در سال ۱۳۸۸ استفاده می شود. جامعه آماری این پژوهش شرکت-های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات است. استفاده از رویکرد فازی در رتبه-بندی شرکت های بورس دقت اطلاعات ورودی به نرم افزار-های رتبه بندی را به شکل محسوسی بالا می برد. نتایج این پژوهش که به ارائه دو مدل نوین و با دقت بالا در ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها منتج شد، می تواند برای گروههای مختلف اعم از سرمایه گذار، سازمان بورس و دیگر استفاده کننده گان، مفید واقع می شود.

کليد واژه ها: ارزیابی عملکرد مالی، تاپسیس، ویکور، فازی AHP، معیارهای مالی.

اهميت و ضرورت پژوهش
مقابله با چالش های پیش روی سازمان ها نیازمند آن می باشد که مدیران آن ها الگوی مناسبی از اندازه گیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینه ها دست یابند. با ظهور روش های نوین و استفاده از این روش ها به همراه معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP)، ارزیابی عملکرد شرکت ها متحول شد. اما هنوز می توان با استفاده از ترکیب روش های مختلف و استفاده از معیارهای مالی جدید، دقت اطلاعات خروجی را افزایش داد. استفاده از رویکرد فازی، به منظور مقابله با ابهام موجود در داده های ورودی، در کنار نرم افزارهای AHP، تاپسیس ، و ویکور که هریک دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشند، می تواند یک پژوهش کاربردی ویژه در حوزه ی ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها ارائه دهد. شکاف میان مالکان و مدیران یکی از مشکلاتی است، که استفاده از معیارهای سنتی حسابداری نشان داده است که نمی تواند این مشکل را حل کند. با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری می توانیم این شکاف را به نحو چشم گیری کاهش دهیم.این پژوهش درصدد ارائه روش های ترکیبی نوین با استفاده از تکنیک های جدید و ادغام معیارهای حسابداری و معیارهای مبتنی بر ارزش، به منظور پوشاندن نقاط ضعف روش های قدیمی و بررسی تطبیقی نتایج این روش هاست.

اهداف پژوهش
نیاز به ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با استفاده از یک روش دقیق به منظور کمک به سرمایه گذاران در اتخاذ تصمیمات ، به دلیل آن که تجزیه وتحلیل صورتهای مالی شرکت ها نیاز به تخصص مالی دارد، ضروری به نظر می رسد.
هدف از این پژوهش، ارائه یک روش ترکیبی، با استفاده از رویکرد فازی و با بکارگیری روش های نوین ارزیابی عملکرد، براساس معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP) و معیارهای مبتنی برارزش (VFP) است.

فهرست مطالب

فهرست مطالب
فصل اول: کليات پژوهش 8-1
1-1- مقدمه 2
1-2- مسأله پژوهش 3
1-3- اهميت و ضرورت پژوهش 4
1-4- اهداف پژوهش 5
1-5- سؤال‌هاي پژوهش 5
1-6- فرضيه‌هاي پژوهش 6
1-7- روش انجام پژوهش 6
1-7-1- نوع روش پژوهش 6
1-7-2- روش گردآوري اطلاعات 6
1-7-3- جامعه آماري 6
1-7-4- روش تجزيه و تحليل اطلاعات
1-9- استفاده کنندگان از نتايج پژوهش 7
1-10- ساختار پژوهش 8

فصل دوم: مبانی نظری و پيشينه پژوهش 39-9
2-1- مقدمه 10
2-2- مباني نظري 12
2-2-1- نظریه ارزیابی: اساس اقتصادی ارزیابی عملکرد 12
2-2-2- ارزیابی عملکرد و معیار ارزیابی عملکرد 14
2-2-3- مالکیت و تضاد منافع 15
2-2-4- محدودیت های اساسی پژوهشهای پیشین در رابطه با ارزشیابی 15
2-2-5- پیش بینی ارزش شرکت با استفاده از متغیرهای حسابداری 16
2-2-6- مدیریت مبتنی بر ارزش 17
2-2-7- تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) 18
2-2-8- شاخص های ارزیابی عملکرد 19
2-2-8-1- معیارهای سنتی حسابداری 19
2-2-8-1-1 بازده دارایی ها...... 19
2-2-8-1-2- بازده حقوق صاحبان سهام 20
2-2-8-1-3- نسبت P/E 20
2-2-8-1-4- سود هر سهم 21
الف) نقاط قوت سود حسابداری 22
ب) نقاط ضعف سود حسابداری 22
2-2-8-2- معیارهای مبتنی بر ارزش 22
2-2-8-2-1- ارزش افزوده اقتصادی (EVA) 23
انتقادات وارد بر EVA 24
انتقاد ساختاری و مفهومی (پائولو استانلیف) 24
انتقاد محاسباتی (روبن اسکالونا) 25
2-2-8-2-2- ارزش افزوده بازار (MVA) 26
2-2-8-2-3- ارزش افزوده نقدی (CVA) 27
2-2-9- منطق فازی 31
2-3- پیشینه پژوهش 34
2-3-1- پژوهشهای خارجی 35
2-3-2 پژوهشهای داخلی 37
2-4- خلاصه فصل 39

فصل سوم: روش شناسي پژوهش 62-41
3-1- مقدمه 42
3-2- فرضيه‌هاي پژوهش 43
3-3- متغيرهاي پژوهش 44
3-3-1- معیارهای مالی سنتی حسابداری 44
3-3-2- معیارهای مالی مبتنی بر ارزش 44
3-4- روش گردآوری اطلاعات 45
3-4-1- جامعه آماری 46
3-4-2- پرسش نامه وزن دهی به معیارهای ارزیابی عملکرد 46
3-4-3- روش تجزيه و تحليل و آزمون فرضيه‏ها 48
3-4- 3-1 تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) 48
3-5- تاپسیس 49
3-6- روش ویکور 50
3-7- تکنیک فازی 56
3-8- روش آنالیز توسعه CHANG 58
3-9- الگوریتم فرآیند FAHP به روش آنالیز توسعه CHANG 60
3-10- خلاصه فصل 62

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهش 95-63
4-1- مقدمه 64
4-2- معیارهای مالی پژوهش 64
4-3- جامعه آماری 64
4-4- فرضیه های پژوهش 65
4-5- طرح کلی مدل پژوهش 66
4-5-1- مشخص کردن وزن معیارها با استفاده از FAHP 67
4-5-1- 1- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی 67
4-5-1- 2- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی گروهی 67
4-5-1- 3- FAHP 68
4-5-2- روش آنالیز توسعه CHANG 68
4-5-3- الگوریتم فرآیند FAHP به روش آنالیز توسعه CHANG 70
4-5-4- تاپسیس 71
4-6- روش ویکور 72
4-7- یافته های پژوهش 73
4-8- ماتریس مقایسات زوجی 74
4-9- نتایج رتبه بندی با استفاده از تاپسیس 89
4-9-1- صنعت دارويي 89
4-9-2- صنعت فلزات اساسی 89
4-9-3- صنعت گروه خودرو و ساخت قطعات 89
4-10- نتایج رتبه بندی با استفاده از ویکور 89
4-10-1- صنعت دارويي 89
4-10-2- صنعت فلزات اساسی 90
4-10-3- صنعت گروه خودرو و ساخت قطعات 90
4-11- بررسی فرضیه دوم 90
4-12- آزمون دو جمله ای 91
عنوان صفحه
4-12-1- آزمون آماری در سطح 5 91
4-12-2- آزمون آماری در سطح 10 92
4-13 رتبه بندی نهایی 93
4-14- خلاصه فصل 94

فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادهات پژوهش 108-96
5-1- مقدمه 97
5-2- مروري بر نتايج به دست آمده از پژوهش 98
5-2-1- نرخ ناسازگاری پرسشنامه ها 99
5-2-2- بحث و نتيجه گيري حاصل از فرضیه اول 99
5-2-3- بحث و نتيجه گيري حاصل از فرضیه دوم 100
5-3- مدل FAHP- تاپسیس 102
5-4- مدل FAHP- ویکور 102
5-5- تحلیل نتایج آزمون دوجمله ای 103
5-6- پیشنهادهای پژوهش 104
5-6-1- پیشنهادهای حاصل از یافته های پژوهش 104
5-6-2- پیشنهاد برای پژوهشهای آینده 106
5-7- محدوديت‌هاي پژوهش 106
5-8- خلاصه فصل 108
منابع و مآخذ ...116-109
الف- منابع فارسي 109
ب- منابع انگليسي 112

 
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول 3-1 جدول ماتریس تصمیم 52
جدول 3-2.جدول نرمال شده ماتریس تصمیم 53
جدول 3-3. جدول نهایی نرمال شده ماتریس تصمیم 53
جدول 3-4. وزن دار کردن ماتریس نرمال 54
جدول 3-5. محاسبه بالاترین و پایینترین ارزش نرمال ماتریس تصمیم 55
جدول 3-6 تعیین شاخص مطلوبیت (S) و شاخص نارضایتی (R) 55
جدول 3-7 محاسبه مقدار Q و رتبه بندی نهایی 56
جدول 3-8. متغیرهای زبانی و اعداد فازی مثلثی مربوط 61
جدول 4-1. متغیرهای زبانی و اعداد فازی مثلثی مربوط 73
جدول 4-2. ماتریس مقایسات زوجی شاخص های سنتی 75
جدول 4-3. ماتریس مقایسات زوجی شاخص های مبتنی بر ارزش 75
جدول 4-4. ماتریس مقایسات زوجی شاخص های سنتی و مبتنی بر ارزش 75
جدول 4-5. ارزش کل AFP برای شرکت های دارویی 77
جدول 4-6. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکت های دارویی 78
جدول 4-7. محاسبه کل شاخص اصلی AFP برای شرکت های گروه فلزات اساسی 79
جدول 4-8. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکت های گروه فلزات اساسی 80
جدول 4-9. محاسبه کل شاخص اصلی AFP برای شرکت های گروه خودرو و قطعات خودرو 81
جدول 4-10. محاسبه کل شاخص اصلی VFP برای شرکت-های گروه خودرو و قطعات خودرو 82
جدول 4-11. رتبه بندی شرکت های گروه دارویی با استفاده از تاپسیس 83
جدول 4-12. رتبه بندی شرکت های گروه فلزات اساسی با استفاده از تاپسیس 84
جدول 4-13. رتبه بندی شرکت های خودرو و قطعات خودرو با استفاده از تاپسیس 85
جدول 4-14. رتبه بندی شرکت های گروه دارویی با استفاده از ویکور 86
جدول 4-15. رتبه بندی شرکت های گروه فلزات اساسی با استفاده از ویکور 87
جدول 4-16. رتبه بندی شرکت های خودرو و قطعات خودرو با استفاده از ویکور 88
جدول 4-17. نتایج آزمون دو جمله ای در سطح اختلاف رتبه ای 5 92
جدول 4-18. نتایج آزمون دو جمله ای در سطح اختلاف رتبه ای 10 93
جدول 4-19. رتبه بندی نهایی 94