تشریح کامل احساس امنیت و بررسی شاخص ها و نظریه های روانشناسی مربوط به آن

هدف از این نوشتار تشریح کامل احساس امنیت و بررسی شاخص ها و نظریه های روانشناسی مربوط به آن بصورت جامع و کامل برگرفته شده از پایان نامه کارشناسی ارشد با منابع بروز و جدید

شاخص ها و مولفه های احساس امنیت
احساس امنیت عبارت است از نوعی ذهنیت جهت گیری روانی مثبت (رضایت بخش ،قانع کننده وآرام بخش)شهروندان نسبت به عدم تاثیر گذاری حضور و بروز رویدادها و وقایع ضد امنیتی (تهدیدات)در شرایط فعلی و آتی در حوزه امنیت اجتماعی، ثبات سیاسی، انسجام هویتی، یکپارچگی و امنیت سرزمین و لذا شاخص ها ومولفه ها احساس امنیت نیز بایستی در چارچوب مفهوم فوق تدوین ارائه، مورد سنجش قرار گیرد. دراین صورت و با این نگاه عمده ترین مولفه ها احساس امنیت به قرار زیر است.

1-برخورداری ازرفاه وتامین اجتماعی مناسب: درحوضه ثروت، اشتغال، مسکن، ازدواج، آتیه خود و فرزندان و بر خورداری از چتر تامین اجتماعی.

2- فقدان جرم وجنایت: نگرش مردم در خصوص میزان وقوع جرائم و بزهکاری مانند خریدو فروش و مصرف مواد مخدر، شرارت انواع سرقت، خرید فروش مشروبات الکلی و. . . درانتخاب این شاخص ها به عرف جاری ونیز مقررات و نظام حقوقی حاکم باید توجه داشت.

3-توانایی نیروها، سازمانها و نهادهای تامین کنند امنیت: در اینجا نگرش فرد درخصوص توانمندی و کفایت پلیس وسایر مراجع مسئول که در برقراری امنیت دخالت دارند مورد توجه قرار گیرد. شاخص ها اینجا مطرح می باشد.

الف)پوشش فیزیکی پاسگاهاوکلانتری ها
ب)حضور گسترده نزدیک و رودرروی پلیس
ج)سرعت عمل وحضورسریع در صحنه
د)توانایی فنی، حرفه ای ، پلیس در بازجویی ها (پلیس حرفه ای )
ه)بهره گیری پلیس از علوم و فنون جدید برای کشف جرم
و) هوش وزکاوت پلیس ز)برقراری سیستم کیفری سیاست جنایی مناسب و ...

4-اعتماد اجتماعی در اینجا میزان اطمینان فرد به سایرین وکسانی که در حوزه تعاملات وی قرار می گیرند مورد نظر است مانند خانواده ، همسایه ،همکاران و....

5)حفظ هویت و ویژگیها شخصیتی در اینجا امکان حفظ ویژگی های فرد در عدم دخالت دیگران در حوزه خصوصی وی مورد نظراست مانند:

الف) گذراندن اوقات فراغت ب) امکان اظهار نظر در حوزه های مختلف

6- ثبات سیاسی تصویر مثبت مبنی بر اینکه نظام سیاسی از سوی دشمن خارجی یا عوامل داخلی در معرض بی ثباتی، چالش و تغییر قرار نمی گیرد.

7- امنیت سرزمین تصویر مطلوب و امیدوارانه مبنی بر عدم تعرض دشمنان خارجی.

شاخص های مختلفی در جامعه وجود دارند که بطور مستقیم و غیر مستقیم به سنجش و اندازه گیری احساس امنیت در میان افراد جامعه می پردازند . اما همانگونه که ذکر شد، با توجه به ماهیت و اشکال گوناگون ظهور این پدیده در جوامع مختلف و اقشار متفاوت جامعه از طرفی تفاوت های سنی، جنسیتی، شغلی، میزان در آمد، قومیتی و غیره آنان مطالع، سنجش واندازه گیری این احساس در غیر استقلال داشته و توجه به ویژگی های این حوزه مطالعاتی را ضروری می سازد .(رجبی پور،محمد، 1382)

برخی از نظریه های روانشناسی مربوط به احساس امنیت
نظریه گوردن الپورت
گوردن الپورت(1967-1897)برخورداری از «امنیت عاطفی »را جزء مهمترین ویژگی شخصیت سالم می داند .کسی امنیت عاطفی دارد می تواند با حداقل کشمکش در درون خود یا جامعه مجمه جنبه های هستی خود ،از جمله نقاط ضعف خودرا بپذیرد وبا آنها زندگی کند .علاوه بر این،افراد سالم دارای خصوصیت «مدارا با ناکامی »هستند .یعنی در برابر ناکامی ها،شکیبا،خود پذیرا و بر هیجان ها و عواطف خود مسلط و توانایند. آنها آموخته اند که با ترس های زندگانی وتهدید ها متوجه "من"به طور نسبی دست وپنجه نرم کنند، دریافته اند که چنین فشارهایی همواره به طور مصیبت نمی انجامد.اشخاص سالم از احساس ترس و ناامنی آزاد نیستند ،ولی کمتر حس می کنند که در معرض تهدیدند وبهتر از روان نژندها می شود با مشکلات کنار بیایند.

نظریه کارن هورنای
کارن هورنای(1952-1885)معتقد بود که مشخصه دوران کودکی دو نیاز است. نیاز به ایمنی و نیاز به ارضاء .این نیازها همگانی بوده و هر دو دارای اهمیت فوق العاده ای هستند.وی در نظریه اش برای نیاز به ایمنی،بیش از نیاز به ارضاء که شامل برخی نیازهای فیزیولوژیکی اساسی هستند ،اهمیت قائل شده است.به اعتقاد وی ،آدمی برای ادامه بقاءخود به میزان معینی آب ،خواب ،فعالیت جسمی ،و غیره نیاز دارد. با این حال این نیازها و ارضای آنها نقش مهمی در شکل گیری شخصیت ایفا نمی کند. آنچه به نظر هورنای مهم است ،یعنی آنچه در تعیین شخصیت نقش اساسی دارد،نیاز به ایمنی است که به منظور امر از آن ،داشتن امنیت و رهایی از ترس است.از این رو رشد به هنجار شخصیت، درگرو احساس امنیت و فقدان ترس می باشد.

احساس ایمنی کودک کاملا بستگی به نحوه برخورد و دیدش دارد .از نظر هورنای به طور کلی از نظر عدم صمیمیت ،محبت و عاطفه والدین نسبت به فرزندان می تواند احساس ایمنی در کودکان را ضعیف کندیا به طور کلی از بین ببرد .اضطراب ،اساس مفهوم بنیادی نظریه شخصیت هورنای محسوب می شود .این احساس به صورت احساس فراگیر ،مخفیانه و فزاینده تنهایی و درماندگی در یک جهان متخاصم تعریف شده است.این اضطراب حاصل احساس تنفر و ریشه انواع روان رنجوری هاست ،افراد مبتلا به اضطراب اساسی در دنیایی که آن را خشن ،پراز ظلم و سراسر تقلب و خیانت می دانند ،احساس بی کسی،در ماندگی، بی ارزشی و حقارت می کنند. هورنای مانند دیگر نظریه پردازان مکتب روان تحلیل گری از مکانیسم های دفاعی یعنی راههای اغلب ناخود آگاه، برابر مقابله کوتاه مدت در برابر اضطراب و احساس امنیت از دست رفته یاد می کند و سرانجام نسخ های شخصیتی یا روند های روان رنجور را بر همین مبنا معرفی می کند .

فهرست مطالب
تعاریف 5
2-1 امنیت واحساس آن 5
2-1-1تعریف امنیت 5
2-1-2مفهوم لغوی و اصطلاحی امنیت 8
2-1-4 قرآن وامنیت 10
2-1-5 ولایت وامنیت 11
2-1-6 فقه واجتهاد وامنیت 11
2-1-7 احساس امنیت 13
2-1-8 تعریف لغوی احساس امنیت 14
2-1-9 تعاریف مفهوم احساس امنیت 15
2-1-10 جایگاه مفهومی احساس امنیت 16
2-1-11 نیازبه امنیت و احساس امنیت 17
2-1-12 امنیت واحساس آن در فرهنگ دینی 18
2-1-13 شاخص ها و مولفه های احساس امنیت 19
2-1-14 نشانه های تقابلی احساس امنیت 21
2-1-15 امنیت قابل قبول واحساس امنیت 22
2-1-16 عوامل موثر بر احساس امنیت 22
2-1-17 اقدامات و راه کارهای افزایش احساس امنیت 25
2-1-18 پیامد های احساس امنیت وناامنی 25
2-4 ادبیات نظری 27
2-4-1 پیشینه تحقیق 27
2-4-2 چارچوب نظری تحقیق 32
2-4-3 دیدگاهها ونظریه های امنیت 33
نظریه مالر 33
نظریه ویور 35
نظریه مازلو 36
شکل 2-1: هرم نیاز های مازلو 37
نظریه چلبی 37
2-4-4 برخی از نظریه های روانشناسی مربوط به احساس امنیت 39
نظریه گوردن الپورت 39
نظریه کارن هورنای 39
نظریه اریک فرروم 40
2-4-5 تئوریهای امنیت 41
تئوری پنجره های شکسته 41
مراقبت وتنبیه (تولد زندان) 42
تئوری های پیشگیری وضعی از جرم 43
نظریه فضای قابل دفاع 46
نظریه فعالیت روزمره 46
مراقبت از محله 47
گشت زنی شهروندان 47
استراتژی های تغییر محیطی 47
پروژه نورپردازی خیابان ها 48
کاهش جاذبه آماج ها 48
حذف آماج های جرم 48
تقلیل وسوسه ها 49
گشت زنی های احساس امنیت 49
اطلاع رسانی وهشدارهای احساس امنیتی 49
2-4-6 جمع بندی چهارچوب نظری 50
2-4-7 فرضیه های تحقیق 51
2-4-8 مدل مفهومی وتحلیلی تحقیق 51
جدول 3-6 تحلیلی تحقیق 52
منابع 53