مسیلها و مشکلات ناشی از آنها در گستره شهر مشهد

زمین شناسی
مسیلها و مشکلات ناشی از آنها در گستره شهر مشهد چکیده: شهر مشهد به عنوان دومین کلان شهر مذهبی دنیا و جمعیت بالغ بر2 میلیون نفر در دهه های اخیر از رشد و گسترش بسیار زیادی برخوردار بوده است. بطوریکه وسعت شهر از حدود 33 کیلومتر مربع در سال 1345 به حدود 170 کیلومتر مربع در سال 1370 رسیده است. گسترش شهر مشهد عمدتاً به سمت غرب و جنوب غرب بوده که آبراهه ها و مسیلهای متعددی از آنجا عبور نموده است. حاشیه مسیلها در گذشته محل تخلیه خاک و نخاله بنایی بوده است، لذا بعد از قرارگیری این زمینها در زیر پوشش شهری مشکلات عدیده ای نظیر فرو نشست زمین و افزایش خطر سیلاب ایجاد شده است. در این خصوص به سیل 1372 منطقه نجفی و فرونشست زمین در خیابان اندیشه 71 می توان اشاره نمود. در این مقاله وضعیت زهکشی طبیعی شهر مشهد و الگوی عمومی زهکشی و مهمترین مسیل های ورودی به شهر بررسی شده و مشکلات احتمالی ناشی از آنها بررسی گردیده و نهایتاً راهکارهایی در جهت کاهش مخاطرات فوق ارائه شده است. کلمات کلیدی: مسیل شهر مشهد مشکلات بهداشتی بافت خاک 1-مقدمه: مشهد با جمعیت ساکن حدود 5/2 میلیون نفر و جمعیت زائر و گردشگر حدود 12 میلیون نفر دومین شهر بزرگ ایران و دومین کلان شهر مذهبی دنیا می باشد. متناسب با رشد جمعیت، نرخ ساخت و ساز پروژه های مختلف شهری نظیر پلها، گذرگاهها، خیابانها، بزرگراهها، میادین و ساختمانها اداری و مسکونی نیز افزایش یافته است. اجرای این پروژه ها و ساخت و سازها سبب تولید مقادیر بسیار زیادی خاک و نخاله ساختمانی گشته که بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر حجم نخاله های ساختمانی شهر مشهد بالغ بر سه هزار تن خاک و ضایعات ساختمانی در روز است. در گذشته این ضایعات در گودالها و فروچاله های طبیعی و مصنوعی در حاشیه شهر از قبیل محل کوره های آجرپزی، چاههای قنات و حاشیه رودخانه ها و میلها دفن می شدند. اکنون بسیاری از این مکانها در محدوده شهر قرار گرفته و بر روی آنها ساخت و ساز انجام می گردد که باعث بروز مشکلات زیادی از قبیل نشست ساختمانها، ترکیدگی شبکه های آبرسانی و مشکلات بهداشتی از قبیل شیوع بیماری سالک شده است. همچنین با گسترش شهر مشهد برخی از قناتها در زیر پوشش شهری قرار گرفته است. وجود قنوات و محلهای دفن نخاله های ساختمانی در زیر شهر می تواند مشکلات عدیده ای نظیر فرونشست زمین و آلودگی منابع آب را بهمراه داشته باشد. در این مقاله براساس مطالعه عکسهای هوایی، گردآوری اطلاعات موجود از شهرداری و نیز بازدیدهای میدانی مناطق واجد خاک دستی و نیز مسیر قنوات در شهر مشهد مشخص شده و مشکلات ناشی از آن تشریح شده است. فهرست مطالب مسیلها و مشکلات ناشی از آنها در گستره شهر مشهد 1 چکیده: 1 1-مقدمه: 1 2-تاریخچه رشد جمعیت و گسترش شهر مشهد 2 شکل 1-تغییرات جمعیت و وسعت شهر مشهد در طی 60 سال گذشته 2 شكل3: موقعیت مخروط افكنه قدیمی و جدید كال چهل بازه بر روی عكس هوایی 4 3-زمین شناسی شهر مشهد 5 شکل 5-پهنه بندی بافت خاک در شهر مشهد 6 الف) مسیل چهل بازه: 7 شکل 6-وضعیت طبیعی زهکشی در دشت مشهد 10 شکل شماره 7: موقعیت زهکش های اصلی دشت مشهد 10 5- وضعیت کنونی و مشکلات مسیلها: 10 6- راهکارهای پیشنهادی: 11 7-نتیجه گیری: 11 منابع و مراجع: 12 (1)- نقشه طرح جامع شهر مشهد سال 70 تا 95، اداره کل مسکن و شهر سازی خراسان 12 (3)- حافظی مقدس، ناصر(1384) طرح ریز پهنه بندی لرزه ای شهر مشهد، گزارش زمین شناسی مهندسی، سازمان مسکن و شهر سازی خراسان رضوی 12