بررسی کامل و جامع تاریخ اسلام

فقه،الهیات،معارف
دانلود پایان نامه رشته معارف اسلامی بررسی کامل و جامع تاریخ اسلام مقدمه جزیرة العرب به صورت شبه جزیره‏ای است بزرگ كه به گفته اطلس السیرة النبویه /18 با مساحتی بیش از سه میلیون كیلومتر مربع در انتهای جنوب غربی آسیا قرار دارد. از غرب به خلیج عَقَبَه و دریای سرخ و از شرق به دریای عُمان و خلیج فارس و از جنوب به خلیج عدن و از شمال به سرزمین عراق و اردن (بادیة الشام) محدود است. جزیرة العرب دارای سه بخش اصلی است؛ بخش مركزی كه وسیع‏ترین قسمت جزیرة العرب را تشكیل می‏دهد و به صحرای عرب معروف است، بخش شمالی به نام حجاز است كه شهرهای مهم مكه و مدینه در آن قرار دارد و بخش جنوبی كه شامل منطقه یمن است. جزیرة العرب دارای بیابان‏های خشك و بی‏آب است و به جز در برخی مناطق مانند یمن، طائف و مدینه كشاورزی رونق چندانی ندارد. كار عمدة ساكنان جزیرة العرب در صدر اسلام دامداری، بازرگانی و داد و ستد بود. چون این منطقه بین كشورهای آسیا و اروپا قرار داشت از نظر تجارت حائز اهمیت بود. در روزگاران قدیم چینی‏ها و هندی‏ها كالاهای خود را از این طریق به اروپا و مصر حمل می‏كردند. وجود كعبه كه مطاف و مورد احترام مردم جاهلیت بود اهمیت آن را دو چندان می‏كرد. با این وصف جزیرة العرب منابع اقتصادی و درآمد قابل اعتنایی نداشت، به همین سبب هیچ یك از كشورگشایان آن روزگار مانند امپراتوری‏های روم و ایران، جز در برخی موارد، چشم طمع بدان ندوخته بودند. کلمات کلیدی: بعثت جزیرة العرب تاریخ اسلام وضعیت سیاسی و اجتماعی دو طایفه بزرگ در جزیرة العرب زندگی می‏كردند، قحطانیان در جنوب و عدنانیان در شمال. قحطانیان عرب اصیل بودند كه به آنان عرب عاربه می‏گفتند و عدنانیان عرب مستعربه یعنی عرب غیر اصیل بودند، هر چند برخی از نویسندگان عرب مانند مؤلف اطلس السیرة‏النبویه /24 در وجود عرب مستعربه تشكیك كرده و منكر آن شده‏اند و عصر حضرت ابراهیم7 را عصر عربی می‏دانند. مردم این سرزمین خصوصاً شمال آن خشن، متكبر، خونخوار و چپاولگر بودند و گاهی برای مسأله‏ای بسیار جزئی جنگی بس طولانی برپا می‏داشتند. در جزیرة العرب به جز یمن، یمامه، عمان و بحرین نظام پادشاهی و حاكمیت دولت مركزی وجود نداشت. حاكمان قسمتی از این سرزمین همان رؤسای قبایل بودند كه تدبیر امور به دست آنان انجام می‏شد. در شهر مكه نیز سران طوایف در مسجدالحرام یا دارالنَّدْوَه انجمنی تشكیل می‏دادند و مشكلات بازرگانی، اختلافات قبیله‏ای و دیگر مسائل و معضلات را حل می‏كردند. در هر طایفه‏ای از قریش رئیسی بود و به نوشته محمد بن حبیب بغدادی در كتاب المُنَمَّق /331 ریاست قریش با عبد مناف بود و سپس به فرزندانش هاشم و عبدالمطلب رسید. عبدالمطلب در فضل و بزرگواری و شرافت از همه بالاتر و برتر بود. یعقوبی 2/11 می‏نویسد: قریش می‏گفتند عبدالمطلب ابراهیم دوم است. در حجاز جز همان پیمان‏هایی كه بین قبایل منعقد می‏گشت و به موجب آن حقوق هر قبیله و وابستگان آن محترم شمرده می‏شد قانون دیگری وجود نداشت و اگر فردی جزء قبیله‏ای نبود و یا پیوندی با دیگر قبایل نداشت كسی از او دفاع و حمایت نمی‏كرد. به‏طور طبیعی قبایل بزرگ‏تر از حقوق بیشتری برخوردار بودند و می‏توان گفت زور و شمشیر یگانه قانون آن دیار به‏شمار می‏آمد. دین و فرهنگ گویند عرب‏های حجاز در قدیم تابع دین حنیف یعنی پیرو آیین حضرت ابراهیم7 بودند ولی بعدها به بت‏پرستی گرایش پیدا كردند. دین مسیح در نجران و آیین یهود در مدینه پیروانی داشت با این وصف این دو دین هم چندان رونقی نداشت. بنابه بعضی اقوال آیین صابئی، مانوی و زرتشتی در برخی قبایل عرب رواج داشته كه از نظر تاریخی چندان قابل اثبات نیست. به هر حال مقارن ظهور اسلام بیشتر مردم جزیرة العرب بت‏پرست بودند. مردم حجاز به طور عموم از نظر سطح معلومات و فرهنگ تقریبا در حد صفر بودند و به طور نیمه‏وحشی زندگی می‏كردند. توده‏ای از خرافات و افسانه سراپای آنان را پوشانده بود تا آن‌جا كه دختران خود را زنده به گور می‏كردند! قرآن در سورة تكویر آیة هشت و نه می‏فرماید: (وَإِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ * بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ) و آن‌گاه كه از دختر زنده به گور شده پرسیده شود كه به كدام گناه كشته شده است؟ امیرالمؤمنین علی7 در نهج‏البلاغه /68 می‏فرماید: «شما ای گروه عرب بدترین آیین را داشتید و در بدترین سرزمین بودید، در بین سنگ‏های سخت و مارهای گزنده می‏خوابیدید، آب تیره می‏نوشیدید و غذای ناگوار می‏خوردید، خون یكدیگر را می‏ریختید و پیوند خویشاوندی را قطع می‏كردید، بت‏ها در میان شما برپا و گناهان سراپای شما را فرا گرفته بود». تمامی این مشكلات، نابسامانی‏ها و بی‏فرهنگی‏ها را قرآن در یك جمله كوتاه در آیه صدوسه آل‏عمران چنین بیان كرده است: (وَكُنْتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا) بر لب پرتگاهی از آتش بودید كه خدا شما را از آن رهانید. و از این روست كه در آیه صد و شصت و چهار همین سوره نیز می‏فرماید: (لَقَدْ مَنَّ اللهُ‏ُ عَلَی الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَ یُزَكِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاَلٍ مُبِینٍ). هر آینه خداوند بر مؤمنان منّت نهاد آن‌گاه كه از خودشان فرستاده‏ای در میانشان برانگیخت كه آیات او را برای‏شان می‏خواند و پاكشان می‏سازد و به آنان كتاب و حكمت می‏آموزد، هر چند پیش از این در گمراهی آشكار بودند. فهرست پیشگفتار 17 مقدمه 21 آشنایی اجمالی با جزیرة‏العرب 21 اوضاع جغرافیایی و اقتصادی 21 وضعیت سیاسی و اجتماعی 22 دین و فرهنگ 23 بخش اول: دوران قبل از بعثت گفتار اول: ولادت رسول خدا ...و آیین پیامبر قبل از بعثت 27 ولادت رسول خدا 28 دوران شیرخوارگی 29 خاطرات صحرا 32 بازگشت به آغوش مادر 33 سفر شام 34 جنگ‏های فجار 36 پیمان جوانمردان 37 سفر تجاری به شام 38 ازدواج با حضرت خدیجه 40 خطبة عقد 41 نصب حجرالاسود 44 ولادت برادر و جانشین 45 شغل و معیشت پیامبر 47 آیین پیامبر قبل از بعثت 48 خلاصه گفتار 52 خود آزمایی 54 بخش دوم: دوران بعد از بعثت گفتار دوم: بعثت ...و بهانه جویی سران شرک 57 بعثت 58 نقد و بررسی حدیث عایشه 60 تاریخ بعثت 63 امیرالمؤمنین پیشگام در اسلام 65 اسلام جعفربن ابی‏طالب 67 دعوت خویشاوندان 68 دعوت عمومی 70 واكنش قریش 72 خانه ارقم 75 اسلام حمزة بن عبدالمطلب 76 تطمیع عتبه 79 ملاقات ولید 80 بهانه‏جویی سران شرك 82 خلاصه گفتار 83 خود آزمایی 84 گفتار سوم: آخرین پیشنهاد ...و سال اندوه 85 آخرین پیشنهاد 86 شكنجه و آزار 87 هجرت به حبشه 88 تعداد مهاجرت به حبشه 92 لجاجت قریش 93 تیزهوشی ابوطالب 93 سخنان تاریخی جعفر 94 نیرنگ جدید عمروعاص 97 حسن استفاده ابوطالب 98 مشكلات مهاجران 98 بازگشت عده‏ای از مهاجران 100 عهدنامه بیدادگری 101 حماسه بزرگ شعب ابوطالب 102 استقامت حیرت‏انگیز بنی‏هاشم 104 گشایش الهی 106 علت رفتن به شعب 107 منشور جاوید ابوطالب 109 سال اندوه 111 خلاصه گفتار 112 خود آزمایی 115 گفتار چهارم: به سوی طائف ...و در راه یثرب 117 به‏سوی طائف 118 بازگشت به مكه 121 اسراء و معراج 122 دعوت قبایل 123 اولین مسلمانان یثرب 124 نخستین بیعت عقبه 125 دومین بیعت عقبه 126 علل گرایش یثربیان به اسلام 128 مقدمات هجرت 130 هجرت تكلیف شرعی 132 تعداد مهاجران 134 توطئه بزرگ قتل پیامبر 134 غار ثور 138 در راه یثرب 140 خلاصه گفتار 141 خود آزمایی 143 بخش سوم: دوران پس از هجرت گفتار پنجم: یثرب سرای هجرت ...و تغییر قبله 147 یثرب سرای هجرت 148 هجرت امیرالمؤمنین 151 ورود به یثرب 152 پی‏ریزی بزرگترین تمدن بشر 154 مشخصات مسجد پیامبر 156 سرافرازی امیرالمؤمنین 157 پیمان برادری 158 تشكیلات یهودیان یثرب 160 پیمان عمومی مدینه 161 حركت‏های نظامی 164 غزوه ذات العشیره 165 سریه عبدالله‏ بن جحش 165 تغییر قبله 167 خلاصه گفتار 169 خود آزمایی 171 گفتار ششم: جنگ بدر ...تغییر مسیر تجاری قریش 173 جنگ بدر 174 اطلاع قریش از حركت پیامبر 175 رایزنی نظامی 177 داستان سایبان 179 ارزیابی قریش از سپاه اسلام 181 آغاز نبرد 182 فروپاشی سپاه قریش 184 غنایم و سرنوشت اسیران 185 حضور فرشتگان در بدر 188 نقش علی در پیروزی بدر 189 جنگ بدر از دیدگاه قرآن 190 پیامدهای جنگ بدر 191 ازدواج امیرالمؤمنین7 193 جنگ بنی‏قینقاع 193 جنگ سویق 195 تغییر مسیر تجاری قریش 196 خلاصه گفتار 197 خود آزمایی 198 گفتار هفتم: جنگ احد ...و ارزیابی جنگ احد 199 جنگ احد 199 اطلاع پیامبر از حركت قریش 200 موقعیت جغرافیایی جنگ احد 201 مشورت نظامی با اصحاب 203 حركت به‏سوی احد 204 صف‏آرایی و آغاز پیكار 205 حمله خالد بن ولید 207 شایعه قتل رسول خدا 208 پیمان بر كشتن پیامبر 211 رشادت امیرالمؤمنین 212 داماد شهید 215 مثله كردن شهیدان 215 شیطنت ابوسفیان 216 نگرانی مدینه و دفن شهدا 218 بازگشت به مدینه 220 عقب‏نشینی مشركان 220 جنگ احد از نگاه قرآن 221 ارزیابی جنگ احد 222 خلاصه گفتار 224 خود آزمایی 225 گفتار هشتم: غزوه حمراء الاسد ...و غزوه دومة الجندل 227 غزوه حمراء الاسد 228 سریه ابوسلمه 230 حادثه رجیع 231 حادثه بئر معونه 232 جنگ بنی‏نضیر 234 نصیحت ابن‏صوریا 236 كارشكنی منافقان 237 شجاعت امیرالمؤمنین 239 تسلیم شدن بنی‏نضیر 240 تقسیم غنایم 241 نتایج جنگ بنی‏نضیر 242 جنگ بنی‏نضیر از نظر قرآن 243 تحریم خمر 244 بدر الموعد 246 غزوه ذات‏الرقاع 248 غزوه دومة الجندل 248 خلاصه گفتار 249 خود آزمایی 251