راهکارهای بهبود وصول مطالبات معوق بانکی بر اساس ویژگی ها و الگوهای مشتریان

مدیریت
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت مالی عوامل موثر بر وصول مطالبات در بانک صادرات و ارائه راهکارهایی برای بهبود وصول آنها مقدمه

بدون شک وقتی بعضی از مشتریان نمی توانند بدهی خود را باز پرداخت کنند، نوعی شکست اقتصادی برای سازمانهایی که وام می دهند رخ می دهد. بنا براین بهبود در امر تصمیم گیری در مورد اعطای اعتبار به مشتریان بانک و درجه بندی اعتبار، یکی از مسائل مرتبط بامدیریت ریسک اعتباری بانک ها است. به عبارتی مسئله درجه بندی اعتباری و تخصیص اعتبار به فراخور اعتباری، گریبان گیر بسیاری از مراکز تصمیم گیری است. لذا استفاده از مدل های مناسب جهت تخصیص بهینه اعتبار و توزیع اعتبار بانکی میان مشتریانی که از اعتبار بالاتری برخوردارند اهمیت بسزایی دارد. در بازاری که حاشیه سود بانک ها به دلیل تشدید رقابت به طور مستمر در حال کاهش بوده همواره فشار برای کاهش بیشتر هزینه ها احساس می شود، مدل های اعتباری با پیش بینی زیان های عدم باز پرداخت وام ها نوعی مزیت نسبی برای بانک ها و موسسات اعتباری ایجاد خواهد کرد(2005. Femandes,).

در ایران از یک طرف فعالیت بانک ها براساس قانون بانکداری بدون ربا و مبتنی برعقود اسلامی است؛ بنابراین نمی توان بین بازار پول وسرمایه، مرزی قائل شد. از طرف دیگر با توجه به ساختار اقتصادی کشور، عملیات بازار سرمایه (بازار اوراق بهادار و سهام) و سایر شبکه های غیر بانکی، پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشته و از این رو سهم قابل توجهی از سرمایه گذاری از طریق بازار بانکی انجام می گیرد. بنابراین موفقیت بانک ها در انجام این امور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در نظام ربوی پس از پرداخت وام، ارتباط بانک با پول قطع می شود و بانک بدون توجه به نوع فعالیت اقتصادی، اصل و فرع پول خود را مطالبه می نماید؛ بنابراین با گرفتن ضمانت کافی، لزومی به ارزیابی دقیق از مشتری وجود ندارد (و در صورتی که ارزیابی انجام شود، درراستای تسهیل مبادلات و انتخاب مشتریان بهتر است). حال انکه در سیستم بانکداری اسلامی بانک شریک گیرنده تسهیلات در فعالیت های اقتصادی می باشد. بنابراین با توجه به منابع مالکیتی –وکالتی ارزیابی توان بازپرداخت مشتری بسیار اهمیت دارد.

جلوگیری از رشد مطالبات معوق در تسهیلات اعطایی و یا وصول آنها به صورت بالقوه وبالفعل، امکانات ایجاد درآمد جدید را افزایش داده و توان برنامه ریزی این موسسات را در رابطه با مصرف منابع و کسب درآمد بالاتر را فراهم خواهد ساخت. مطالبات معوق از یک طرف منابع درگیر در بخش اعتباری را راکد و بلااستفاده کرده است و از سوی دیگر فرصت استفاده سایر مشتریان از منابع این موسسات مالی را گرفته و درنتیجه سود آوری را کاهش می دهد.

کمبود شدید نقدینگی که اکثر شرکت های دولتی و خصوصی، کوچک و بزرگ، تولیدی و بازرگانی و خدماتی به آن گرفتارند، زنجیره ای از مطالبات و بدهی های تسویه نشده را پدید آورده که خود، به تعمیق رکود و افزایش ورشکستگی ها دامن می زند، زمانی که اقتصاد دچار رکود است، مطالبات طلبکاران و به خصوص تولیدکنندگان به حیطه وصول نمی رسد و این امر موجب عدم پرداخت آنها و ایجاد مطالبات معوق می شود .

با توجه به افزایش مطالبات معوق در بانكهای كشور و ضرر و زیانی كه از این بابت گریبان گیر نظام بانكی كشور می گردد. ضرورت پرداختن به چنین موضوعی را آشكار می سازد. در این راستا واحدهای صنعتی و تولیدی كه عمده مشتریان و بدهكاران بانك می باشند. وبا توجه به شرایط خاص اقتصادی كشور و اعمال تحریم های بین المللی و قانون هدفمندی یارانه ها با مشكلات زیادی رو به رو هستند. و این موضوع تاثیر مستقیمی بر سود آوری آنها ودر نتیجه پرداخت مطالبات بانك را با موانع زیادی رو به رو می سازد. همچنین با توجه به ضرورت تداوم فعالیت واحدهای تولیدی به دلیل محدودیت های قانونی و حفظ اشتغال، استفاده از روشهای قهرآمیز و سایر اقدامات موجب تعطیلی یا كاهش فعالیت این واحدها می شود. از سوی دیگر عدم وصول مطالبات بانكی، ادامه فعالیت بانك را در خدمت رسانی به این واحدها با چالش های زیادی روبه رو می سازد.

کلمات کلیدی: مطالبات بانکی وصول مطالبات بانکی راهکارهای بهبود وصول مطالبات وصول مطالبات بانک صادرات فهرست مطالب فصل یک:کلیات پژوهش 4 1-1 مقدمه 4 1-2 بیان مسئله 6 1-3 ضرورت تحقیق 9 1-4 اهداف تحقیق 11 1-4-1 هدف کلی تحقیق 11 1-4-2 اهداف جزئی تحقیق 12 سوالات تحقیق 12 1-6 روش کار 13 1-7 جامعه آماری 13 1-8 روش گرد آوری اطلاعات 13 1-9 روش های تجزیه و تحلیل داده ها 14 1-10 استفاده کنندگان از پژوهش 15 1-11 مدل مفهومی تحقیق 15 1-12تعریف مفهومی واژگان 16 فصل دوم:ادبیات پژوهش 17 2-1 مقدمه 17 2-2 بانک و بانکداری 19 2-4 سیر تحولات نظام بانکی در ایران 20 2-5 ملی شدن بانک ها 21 2-6 تاریخچه بانک صادرات ایران 21 2-6-1 شروع کار اولین شعبه 23 2-6-3 انتخاب شعار مردمی و گسترش شعب 23 2-6-4 خصوصی شدن دوباره بانک 24 2-7 تخصیص منابع 25 2-7-1 قرارداد قرض الحسنه 26 2-7-2 قراردادهای مبادله ای 26 1-2-7-2فروش اقساطی 27 2-7-2-2 اجاره به شرط تملیک 29 شرایط و مقررات تسهیلات اجاره به شرط تملیك 29 2-7-2-3 سلف 30 شرایط و مقررات اعطای تسهیلات 30 2-7-2-4 جعاله 31 5-2-7-2خرید دین 32 ارکان قرارداد خرید دین 32 2-7-3 قراردادهای مشارکتی 33 2-7-3-1 مشارکت مدنی 33 2-7-3-2 مشارکت مدنی بازرگانی 34 2-7-3-3 مشارکت مدنی خدماتی 35 2-7-3-4 بخش صادرات 35 2-7-3-5 مشارکت مدنی مسکن 36 2-7- 3-6 مضاربه 36 2-7-4 سرمایه گذاری مستقیم 37 2-8 مطالبات معوق از منظر مقررات بانک مرکزی: 38 2-9 طبقه بندی دارایی ها: 41 نحوه و زمان انتقال مطالبات هر طبقه به طبقه بعدی در تسهیلات اقساطی 44 ظرفیت مالی و کشش اعتباری 50 2-11 علل شکل گیری مطالبات 52 عوامل درون سازمانی 54 عوامل برون سازمانی 55 2-12 طبقه بندی بد هی های سیستم بانكی به تفكیك دریافت كنندگان اعتبارات 56 2-13 تحلیل مکانیزم اثرگذاری مطالبات معوقه سیستم بانکی برکل اقتصاد، شبکه بازار پولی کشور و عملکرد نظام بانکی 60 2-13-1 اثر بر کل اقتصاد 60 2-13-2 اثر بر متغیرهای کلان بازار پولی کشور 60 2-13-3 اثر بر عملکرد نظام بانکی 62 2-14 الگوی مناسب جهت وصول مطالبات بانکی 63 2-15 راهکارهای کارشناسان جهت جلوگیری از مطالبات 67 2-16 آثار سوء مطالبات 68 چرخ و فلک مطالباتی 70 مطالبات معوق و مدیریت زمان 70 2-17 مطالبات معوق و خط ورشکستگی بانکها 71 جدول ذیل اشاره مختصری دارد به تحقیق‌های موردی درباره‌ بانکهایی که دچار بحران مالی شده‌اند. 72 مطالبات معوق و مذاکره 73 2-18 ریسک 74 2-19 انواع ریسک 77 2-19-1 ریسک نقدینگی 77 2-19-2 ریسک بازار 79 2-19-3 ریسک نرخ ارز 80 2-19-4ریسک اعتباری 81 2-19-5 ریسک نوسانات نرخ بهره 82 2-19-6 ریسک عملیاتی 84 2-19-7 ریسک حقوقی 85 2-20 مدیریت ریسک اعتباری 85 2-21 پیشینه پژوهش 90 2-21-1 مقدمه 90 2-21-2 پژوهش های خارجی(شناسایی عوامل) 91 2-21-3 پژوهش های داخلی(شناسایی عوامل) 97 2-21-4 پژوهش های سایر کشورها(بیان راهکار) 103 اقدامات كشور چین: 104 اقدامات كشور تایلند: 105 اقدامات كشور كره: 106 اقدامات كشور ژاپن: 106 فصل سوم:روش پژوهش 107 3-1 مقدمه 107 3-2 روش پژوهش 108 3-3 متغیر های پژوهش 109 3-4 روش آماری تجزیه و تحلیل داده ها 110 3-5 رگرسیون لجستیک 112 احتمال اتفاق نیفتادن پیشامد/ احتمال اتفاق افتادن پیشامد 112 3-6 مدل لاجیت ( لجستیک) 112 نمودار مدل رگرسیون لجستیک 114 3-7 برآورد مدل رگرسیون لاجیت 115 محاسبه ضرایب متغیرهای مستقل در رگرسیون لجستیک 118 3-10 تعریف متغیرها 120 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های تحقیق 122 4-1 مقدمه 122 این فصل شامل سه قسمت است 123 4-2 یافته های جمعیت شناختی 124 4-2-1 : وضعیت گروه سنی مشتریان 124 جدول 1- 4: توصیف گروه سنی نمونه مورد بررسی 124 نمودار 1- 4: توصیف گروه سنی نمونه مورد بررسی 125 4-2-2 وضعیت تحصیلات مشتریان 125 جدول 2- 4: توصیف میزان تحصیلات نمونه مورد بررسی 126 نمودار 2- 4 : توزیع درصد میزان تحصیلات نمونه موردبررسی 126 4-2-3 : وضعیت شغلی مشتریان 126 جدول 2- 4: توصیف وضعیت شغلی نمونه مورد بررسی 127 نمودار 3- 4 : توصیف وضعیت شغلی نمونه مورد بررسی 127 4-3) یافته های آمار توصیفی 128 4-3-1 : تعداد چک برگشتی مشتریان 128 جدول 4-4). توصیف متغیر چک برگشتی مشتریان به عنوان شاخص 128 نمودار4-4). توصیف متغیر چک برگشتی مشتریان 129 4-3-2 : معدل موجودی مشتریان 129 جدول 4-5). توصیف متغیر معدل موجودی مشتریان به عنوان شاخص 130 نمودار 4-5). توصیف متغیر معدل موجودی مشتریان 130 4-3-3 : سابقه اعتباری مشتریان 131 نمودار 4-6).توصیف متغیر سابقه اعتباری مشتریان 132 4-3-4 : میزان تسهیلات دریافتی مشتری 132 نمودار 4-7). توصیف متغیر میزان تسهیلات مشتریان 133 4-3-5 : نسبت مبلغ تسهیلات به معدل موجودی 134 نمودار 4-8).توصیف متغیر نسبت مبلغ تسهیلات به معدل موجودی مشتریان 135 4-4) تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه های تحقیق با استفاده از روش‏های مناسب آمار استنباطی 135 4-4-1 آزمون نرمال بودن داده ها: 135 آیا تعداد چک های برگشتی مشتریان احتمال معوقات بانکی آنها را افزایش می دهد؟ 136 جدول4-9 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت(تعداد چک برگشتی و معوقات بانکی) 137 آیا بین میزان معدل موجودی مشتریان با معوقات بانکی آنها رابطه ای وجود دارد؟ 137 جدول4-10 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت(معدل موجودی و معوقات بانکی) 138 آیا بین سابقه اعتباری مشتریان با معوقات بانکی آنها رابطه وجود دارد. 138 جدول4-11 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت( سابقه اعتباری و معوقات بانکی) 139 آیا بین میزان تسهیلات مشتریان با معوقات بانکی آنها رابطه وجود دارد. 140 جدول4-12 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت( میزان تسهیلات و معوقات بانکی) 140 آیا بین نسبت مبلغ تسهیلات به معدل موجودی مشتریان با معوقات بانکی آنها رابطه وجود دارد. 141 جدول4-13 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت (مبلغ تسهیلات و معوقات بانکی) 141 مدل برازش شده شاخص های موجود بر روی معوقات بانکی مشتریان 142 جدول4-13 ). خلاصه آزمون رگرسیون لاجیت به روش چندگانه 143 فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات 145 5-1مقدمه 145 5-2 نتیجه گیری 146 بحث و تفسیر 147 فهرست منابع فارسی: 151 فهرست منابع لاتین: 155