نظام حقوقی و مدنی زنان در ایران باستان

فقه،حقوق،الهیات
دانلود مقاله رشته حقوق و علوم اجتماعی نظری برنظام حقوقی و مدنی زنان در ایران باستان چكیده حقوق زن همواره موضوعی بوده است كه باعث ایجاد تنش‌هایی در جوامع مختلف گردیده است. در اذهان بسیاری از مردم، هر گاه سخنی از حقوق زنان به میان می‌آید تنها این مسئله به ذهن خطور می‌كند كه زن در عرصة پهناور جهان، از آغاز تا كنون و فارغ از زمان و مكان، نژاد، رنگ و آئین، بار مسئولیت ویژه‌ای بر دوش دارد و آن عبارت است از زادن و پروردن و به بلوغ رساندن. آیا به راستی نقش زنان در همین چند كلمه خلاصه می‌شود؟ شكی نیست كه موارد مذكور بخشی از حیات زن و شاید مهمترین بخش آن یعنی پرورش در همین بخش جای می‌گیرد كه انكار و چون و چرای نمی‌پذیرد. امّا حقیقت این است كه زن در ساختار اجتماعی، تاریخی، سیاسی و زیربنای فرهنگ و تمدن و پیدایش باورها و اعتقادها نقش بس عمده داشته و دارد. بی‌شك همانطور كه هر انسان بر رژیم‌های اجتماعی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی و زیربنای فرهنگ و تمدن و پیدایش باورها و اعتقادها تأثیرگذار است، رژیم‌های برجای مانده از گذشته، كه از طرق مختلف قدرت خود را حفظ نموده‌اند نیز برانسان و حقوق انسانی تأثیر گذارند. در دیانت زرتشتی، اصولاً به دو شیوة بسیار متفاوت با زن برخورد شده است. درگاهان كه در میان یسنا قرار داد و قدیمی‌ترین بخش اوستا و در برگیرنده سرودهایی است كه آن را به شخص زرتشت نسبت می‌دهند، زن در جایگاهی رفیع قرار دارد. زن در مقام شئونات اجتماعی ـ دینی با مرد برابر دانسته شده است. اگر چه گاهان به هیچ وجه یك متن حقوقی و فقهی به شمار نمی‌آید، امّا از آنجا كه ـ قدیمی‌ترین سند مكتوب زرتشتی‌گری است و حاوی دیدگاه دیانت زرتشتی نسبت به جامعة زنان می‌باشد، لازم است آن را به نحو علمی و منطقی مورد بررسی قرار دهیم و مسائلِ حقوقی ایران باستان را در یك نمای كلی از آن استنتاج كنیم. در اوستای متأخر كه شامل بخشی از یسنا، ویسپرد، وندیداد، یشت‌ها و خرده اوستا است، با دین زرتشتی متأخر یا شكل مغانة زرتشتی‌گری رو به‌رو هستیم كه با آموزه‌های اصیل زرتشت درگاهان فاصلة بسیار دارد. در اینجا زن سرچشمة بسیاری از ناپاكی‌ها است و به هیچ‌وجه، مقام و موقعیت زن گاهانی را ندارد. مغان زردشتی چنان در اوج قدرت با فشار و تهدید و ارعاب و نیز تكرار مكررات قوانین و آموزه‌های مغانه را بر جامعة ایرانی دوران ساسانی تحمیل كرد كه مؤلفین زرتشتی در متون پهلوی قرن‌های اولیة اسلامی نیز این آموزه‌ها را، كه در رأس آنها كتاب وندیداد قرار داشت به‌عنوان دیانت اصیل زرتشتی تلقی كرده و رساله‌ها و كتب فقهی و حقوقی بسیاری را براین اساس تألیف نمودند. در این مقاله سعی شده است تا حد امكان هر جا تضاد و تشابهی در حقوق زن در اوستای گاهانی و اوستای متأخر و نیز سایر متون پهلوی دیده می‌شود، بازگو گردد. از سوی دیگر سعی شده است تا زیر و بم یا تطور حقوق زن در عهد ساسانی مورد بررسی قرار گیرد. کلمات کلیدی: حقوق زنان زنان در ایران باستان نظام حقوقی و مدنی زنان فهرست مطالب نظری برنظام حقوقی و مدنی زنان در ایران باستان 1 چكیده 1 نظری بر نظام حقوقی و مدنی زنان در ایران باستان 3 مقدمه 3 دین در تحولات اجتماعی ـ خانوادگی 9 تحول ساختار خانواده ایرانی 10 تحول سیستم حكومتی 14 ساخت خانواده و پایگاه زن 16 زن، مالكیت و ارث 17 زن و شغل 19 زن و ازدواج 21 زن و پوشیدگی 23 حاصل سخن 24 فهرست منابع 25