مبانی نظری و پیشینه تحقیق نظریه های فرزندپروری 52 صفحه

روانشناسی و علوم تربیتی
این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق نظریه های فرزندپروری می باشد. در بخش اول چارچوب و مبانی نظری نظریه های فرزندپروری تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه نظری تحقیق نظریه های فرزندپروری در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.

مقدمه نظریه‌های سبکهای فرزندپروری

مطالعات کلاسیک بر روی مادران نشان داده‌است که شیوه‌های تربیتی والدین را می‌توان بر دو گرایش دیرپای اولیه تجزیه کرد. در بررسی‌های اولیه، سیموندز (1993) سلطه‌گری- سلطه پذیری را به عنوان انگیزه مادران برای کنترل رفتار کودکانشان برشمرد. جنبه دوم پذیرش- طرد به گرایش عاطفی مادران نسبت به کودکانشان اشاره دارد. پس از آن سایر محققین نظریاتی را در این زمینه ارائه نمودند که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد (انتن و گولان،2009).

2-2-9-1. شیوه‌های فرزندپروری از دیدگاه شفر

شفر (1989) مطالعه توصیفی اولیه و تحلیل عوامل رفتاری مادران و تعامل مادر- کودک را با انجام

مصاحبه‌ها و مشاهده‌های مستقیم انجام داد. در دیدگاه شفر، رفتار والد در دو محور خودمحتاری- کنترل و خصومت- عشق قرار دارد. رفتار والد در امتداد محور خودمحتاری- کنترل از دادن استقلال نسبتا کامل به کودک تا کنترل تام بر فعالیت‌های او ادامه دارد. در امتداد محور خصومت- عشق، اعمال والدین از مهرورزی مفرط و رفتار کودک مدار، تا رفتار خصمانه و قطع ارتباط با کودک ادامه دارد. این عوامل اولیه باهم برخورد می‌کنند و ربع دایره‌ای را تشکیل می‌دهند که هریک الگوی منحصر به فردی از رفتار فرزندپروری را توصیف می‌کند. ربع اول، خودمختاری- عشق، آن دسته از رفتارهای والد است که حس فردیت و استقلال کودک را تصدیق و تسهیل می‌کند و در عین حال به ابراز محبت و حمایت می‌پردازد.

ربع دوم، کنترل- عشق، دربرگیرنده مجموعه متعارفی از رفتارها و نگرش‌های تربیتی است این الگو نشان دهنده رفتار انحصار طلبانه والد است. برعکس، کنترل خصمانه و تحریک پذیری خصمانه مشخص کننده مجموعه رفتارهای والد در ربع سوم (کنترل- خصومت) است. شیوه‌های موجود در ربع چهارم (خودمختاری- خصومت) به صورت طرد، مسامحه گری، بی‌تفاوتی و کناره‌گیری نام‌گذاری شده اند. عدم وجود رابطه که از دور نگه داشتن کودک تا رد خشم‌گینانه تلاش‌های او بریا ایجاد تعامل امتداد دارد، ظاهرا معیارهای رفتاری اصلی این ربع دایره را نشان می‌دهد. همچنین والدینی که هم پذیرا و هم سخت‌گیرند ممکن است حامی و بخشنده تلقی شوند و والدین طرد کننده و سخت‌گیر متوقع و منفی‌باف تلقی شوند. (مک کوبی و مارتین، 2005).

2-2-9-2. شیوه‌های فرزندپروری از دیدگاه مک‌کوبی و مارتین

مک کوبی و مارتین(2005) سبک تربیتی دیگری را تحت عنوان سبک بی‌مسئولیتی ئالدین بی‌مسئولیت ارائه داده‌اند. این والدین هیچ درخواستی از فرزند خود ندارند. آن‌چه که آن‌ها را از والدین سهل‌گیر متمایز می‌سازد این است که کمتر به کودک می‌رسند و بیشتر به نیازهای خود متمرکز می‌شوند. والدین بی‌مسئلیت مراقب فرزند خود نیستند و به عقیده برخی مولفان این نوع سبک تربیتی می‌تواند به بی‌بند و باری فرزندان و حتی خشونت خانواده منجر گردد(برجعلی،1384).

2-2-9-3. شیوه‌های فرزندپروری از دیدگاه گوردن

گودرن والدین را بر اساس نوع رفتار با کودک به سه دسته تقسیم کرده است:

1- والدین برنده: والدین برنده آن‌هایی هستند که می‌خواهند به هر نحوی در رابطه و تلاش بین خود و

کودکان برنده شوند. این والدین عقاید و نظرات خود را به کودکان تحمیل می‌کنند، برای آن‌ها تا حد امکان محدودیت قائل می‌شوند، دستور می‌دهند و آن‌ها را به شدت تنبیه می‌کنند. این گونه والدین به نیازهای کودک توجهی ندارند. تضاد بین کودک و والدین همیشه به نفع والدین تمام می‌شود. آنان معتقدند برای اینکه کودکان رفتار مناسب و معقول داشته باشند، بایستی اعمال زور و قدرت از طرف والدین وجود داشته باشد. (علیزاده،1380).

2- والدین بازنده: این گروه در نقطه مقابل والدین برنده قرار می‌گیرند و به کودکان خود آزادی زیادی اعطا می‌کنند. در این گروه چنان‌چه تعارش میان نیازهای والدین و کودکان بوجود آید، این تعارض به نفع کودکان حل می‌شود(علیزاده،1380).

3- والدین مردد: این دسته از والدین، در ارتباط با کودک گاهی برنده و گاهی بازنده می‌شوند. زمانی کودکان‌شان را محدود می‌کنند و زمانی آن‌ها را آزاد می‌گذارند. این والدین گاهی سخت‌گیر و گاهی آسان‌گیر هستند. ایک گروه از والدین رفتار ثابتی با کودکان‌شان ندارند و در اکثر موارد با احساس دوگانه‌ای مواجه هستند و واقعا نمی‌دانند چه می‌خواهند انجام دهند. ک.دکان این گروه والدین نیز در اکثر موارد مضطرب و مشوش هستند، زیرا نمی‌دانند که والدین آن‌ها در برابر رفتارشان چه عکس‌العملی خواهند داشت(علیزاده،1380).

فهرست مطالب مبانی نظری در مورد شیوه های فرزندپروری 2-2-1- تاریخچه شیوه های فرزندپروری 36 2-2-2- اهمیت شیوه های فرزندپروری37 2-2-3- کارکرد والدین از دیدگاه نظریه های روان شناختی 38 2-2-4- تعادل والدین- فرزندان 39 2-2-5- شخصیت وروابط والدین با فرزندان43 2-2-6- نقش مادردرتربیت فرزندان 46 2-2-7- انواع شیوه های فرزندپروری 47 2-2-7-1- شیوه فرزند پروری مقتدرانه 48 2-2-7-2- شیوه فرزندپروری مستبدانه48 2-2-7-3- شیوه فرزندپروری سهل گیرانه 49 2-2-8- عوامل موثر برشیوه های فرزند پروری 50 2-2-8-1- عوامل مربوط به کودک 50 2-2-8-2- عوامل مربوط به والدین وخانواده ها 52 2-2-8-3- عوامل فرهنگی ومحیطی 54 2-2-9- نظریه های مربوط به شیوه های فرزند پروری 55 2-2-9-1- شیوه های فرزند پروری از دیدگاه شفر 55 2-2-9-2- شیوه های فرزند پروری از دیدگاه مک کوبی ومارتین 56 2-2-9-3- شیوه های فرزند پروری از دیدگاه گورن 56 2-2-10-ارتباط شیوه های فرزند پروری با اختلالات رفتاری – هیجانی کودک 57 پیشینه تحقیق شیوه های فرزندپروری 2-4- یافته های پژوهشی در داخلی وخارجی در قلمرو موضوع مورد بررسی 78 2-4-1- یافته های پژوهشی در داخل کشور 78 2-4-2- یافته های پژوهشی در خارج کشور80 2-5- خلاصه 81 منابع