شرایط تحقق قوه قاهره و تاثیر آن بر قرارداد در حقوق داخلی و بین الملل

یکی از مهم ترین مواردی که موجب مي‌گردد متعهد از مسئولیت قراردادی معاف گردد، اثبات قوه قاهره مي‌باشد. در حقوق ایران برای آن که قوه قاهره محقق و اثبات شود باید حادثه دارای سه ویژگی خارجی بودن و غیرقابل پیش بینی بودن و غیرقابل اجتناب بودن، باشد.

در مواد 227 و 229 قانون مدنی ایران دو شرط خارجی بودن و غیرقابل اجتناب بودن صراحتا بیان شده است. اما شرط غیرقابل پیش بینی بودن ذکر نشده است. با این حال وجود این شرط نیز با توجه به دلایلی که در متن مزبور ذکر شد، ضروری مي‌باشد. در تفسیر شرط خارجی بودن حادثه نیز اختلاف نظراتی وجود دارد که، حقوق ایران در این میان نظریه عدم قابلیت انتساب حادثه به متعهد را مورد قبول قرار داده است وصرف خارجی و داخلی بودن را ملاک ندانسته است.

در کنوانسیون بیع بین المللی کالا 1980 نیز یکی از موارد بسیار مهم برای معافیت از مسئولیت قراردادی در ماده 79 بیان شده است. اگرچه کنوانسیون برای ایجاد وحدت، در این ماده از عنوان خاص استفاده کرده است اما به دلیل مشابهت زیاد، اغلب نویسندگان آن را تحت عنوان قوه قاهره یا فورس ماژور مورد بررسی قرارداده‌اند. شرایط تحقق مانعی که موجب معافیت متعهد از مسئولیت مي‌گردد، در کنوانسیون نیز حادثه خارجی و غیرقابل پیش بینی و غیرقابل اجتناب است. البته در اختلاف نظری که در مورد تفسیر شرط خارجی بودن حادثه وجود دارد، اکثر مفسران کنوانسیون معتقدند که کلیه وقایع داخلی، در حیطه کنترل متعهد است اگرچه به طور واقعی قابل انتساب به وی نباشد.

فهرست مطالب

مقدمه 1
فصل اول: کلیات 6
مبحث اول: تعریف قوه قاهره 6
مبحث دوم: مقایسه قوه قاهره با نهادهای مشابه 9
گفتار اول: قوه قاهره و حادثه غیرمترقبه 9
گفتار دوم: قوه قاهره و تغییر اوضاع و احوال 10
گفتار سوم: قوه قاهره و عقیم شدن قرارداد 11
گفتار چهارم: قوه قاهره و سایر نهادهای مشابه 13
مبحث سوم: مسئولیت قراردادی 15
گفتار اول: تعریف مسئولیت قراردادی 15
گفتار دوم: شرایط تحقق مسئولیت قراردادی 18
بند اول: در حقوق ایران 18
بند دوم: در کنوانسیون بیع بین المللی کالا 23

مبحث اول: شرایط تحقق قوه قاهره 27
گفتار اول: خارجی بودن حادثه 27
گفتار دوم: عدم قابلیت پیش بینی حادثه 35
گفتار سوم: اجتناب ناپذیری حادثه 38
مبحث دوم: اثر قوه قاهره بر قرارداد 40
گفتار اول: اثر قوه قاهره دائمی‌بر قرارداد 40
گفتار دوم: اثر قوه قاهره موقت بر قرارداد 45
گفتار سوم: اثر قوه قاهره در اجرای بخشی از قرارداد 47
مبحث سوم: اثر قوه قاهره بر تعهدات طرفین 50
گفتار اول: اثر قوه قاهره بر تعهد متعهد 50
گفتار دوم: اثر قوه قاهره بر تعهد متعهدله 52

مبحث اول: شرایط تحقق قوه قاهره 56
گفتار اول: خارجی بودن حادثه 56
گفتار دوم: عدم قابلیت پیش بینی حادثه 59
گفتار سوم: اجتناب ناپذیری حادثه 61
مبحث دوم: اثر قوه قاهره بر قرارداد 65
گفتار اول: اثر قوه قاهره دائمی‌بر قرارداد 66
گفتار دوم: اثر قوه قاهره موقت بر قرارداد 66
گفتار سوم: اثر قوه قاهره در اجرای بخشی از قرارداد 66
مبحث سوم: اثر قوه قاهره بر تعهدات طرفین 68
گفتار اول: اثر قوه قاهره بر تعهد متعهد 68
گفتار دوم: اثر قوه قاهره بر تعهد متعهدله 72
نتیجه گیری و پیشنهاد 77
منابع 82