بررسی فقهی و قانونی بغی در قانون جدید

فقه،حقوق،الهیات
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته حقوق بررسی فقهی و قانونی بغی در قانون جدید چکیده قانونگذار ایران در قانون مجازات اسلامی 1392، قیام مسلحانه علیه حکومت و اساس نظام جمهوری اسلامی ایران را در ردیف جرایم حدی و تحت عنوان «بغی» جرم‌انگاری نموده و طی مواد 287 و 288 برای آن مجازات اعدام و تحت شرایطی حبس تعزیری پیش‌بینی کرده است. این اقدام قانونگذار در حدی تلقی‌کردن این جرم از یک سو و پیش‌بینی مجازات اعدام برای آن از سویی دیگر، ماهیت و احکام این جرم را با چالش جدی مواجه ساخته است. مقاله حاضر با هدف تبیین ماهیت این جرم از نظر حدّی یا تعزیری‌بودن، عمومی یا سیاسی‌بودن، مطلق یا مقیدبودن، سازمان‌یافته‌بودن یا نبودن و همچنین میزان انطباق یا عدم ‌انطباق احکام آن با معیارها و موازین فقهی به مطالعه تطبیقی آن در فقه امامیه و حقوق ایران پرداخته است. کلیدواژه ها: بغی بغی در قانون بغی در قانون مجازات جدید مقدمه بغی از جمله جرایمی است که با هدف حفظ امنیت سیاسی و حاکمیت نظام اسلامی، جرم‌انگاری گردیده است؛ چراکه حفظ اسلام و ارزش‌های اسلامی وابسته به یک حاکمیت اسلامی قدرتمند است. برای حفظ ثبات و پایداری سیاسی یک جامعه اسلامی که پایه و اساس آن جامعه است، باید حاکمیت اسلامی دارای حریمی باشد که هیچ‌کس حق تعرض به آن را نداشته باشد. هرچند عنوان امنیّت سیاسی، درزمره مصالح پنج‌گانه‌ای که مبنای جرم‌انگاری در شریعت مقدس اسلام هستند (عقل، دین، جان، مال و ناموس) قرار ندارد، با این حال می‌توان گفت، اگر در یک جامعه امنیت سیاسی برقرار نبوده و جامعه اسلامی دچار هرج و مرج باشد، هیچ‌یک از آن مصالح پنج‌گانه، قابل دفاع نخواهد بود؛ چراکه هر یک از این مصالح با وجود حاکمیت نظام اسلامی و عادلانه است که معنی می‌یابد و اگر نظام سیاسی یک کشور به واسطه قیام عده‌ای، متزلزل شده باشد، دیگر نمی‌توان به اجرای عدالت در جامعه و احیای حقوق از دست رفته مردم امیدوار بود. قانونگذار با این هدف در مواد 287 و 288 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قیام مسلحانه علیه اساس نظام جمهوری اسلامی ایران را تحت عنوان بغی پیش‌بینی کرده است. در رابطه با ماهیت جرم بغی و مجازات آن و همچنین دادگاه صلاحیت‌دار برای رسیدگی به آن سؤالاتی مطرح است، از جمله اینکه: 1. ماهیت جرم بغی از نظر حقوقی و فقهی چیست؟ 2. آیا جرم بغی از جرایم تعزیری است یا حدی؟ 3. آیا مجازات تعیین شده برای بغی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با احکام بغی از نظر فقهی تناسب دارد؟ 4. آیا جرم بغی جرم عمومی است یا سیاسی و رسیدگی به آن در صلاحیت کدام دادگاه است؟ 5. آیا سازمانی و تشکیلاتی‌بودن گروه باغی از شرایط لازم برای تحقق بغی است؟در این پژوهش با هدف یافتن پاسخ این سؤالات، نخست به بررسی ماهیت و ساختار این جرم بر اساس منابع فقهی و حقوقی، به‌ویژه قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و سپس آثار و احکام آن پرداخته و در نهایت به نتیجه‌گیری از بحث خواهیم پرداخت. بررسی بغی از نگاه شیعه و حقوق ایران 1 چکیده 2 کلیدواژه ها 2 1 مقدمه 3 1.02 1. مفهوم لغوی و اصطلاحی بغی 3 (a) 1ـ1. تعریف لغوی بغی 4 (b) 2ـ1. مفهوم بغی در اصطلاح فقهی 7 1.03 2. ارکان تشکیل‌دهنده بغی 9 (a) 1ـ2. رکن قانونی 9 (b) 2ـ2. رکن مادی 9 (i) 1ـ2ـ2. مرتکب جرم 9 الف) مسلمان‌بودن؛ 9 ب) گروهی‌بودن؛ 10 ج) داشتن قدرت 10 (ii) 2ـ2ـ2. رفتار مرتکب جرم بغی 11 (iii) 3ـ2ـ2. وسیله ارتکاب جرم 12 (iv) 4ـ2ـ2. موضوع جرم 12 (v) 5ـ2ـ2. نتیجه جرم 13 (c) 3ـ2. رکن روانی 13 (i) 1ـ3ـ2. سوء نیت عام 14 (ii) 2ـ3ـ2. سوء نیت خاص 14 (iii) 3ـ3ـ2. انگیزه 14 1.04 3. احکام ماهوی و شکلی جرم بغی 15 (i) 1ـ1ـ3. احکام دفاعی جرم بغی 15 الف) باغیان دارای تشکیلات 15 ب) باغیان فاقد تشکیلات 16 (ii) 2ـ1ـ3. احکام کیفری بغی 19 (b) 2ـ3. احکام شکلی جرم بغی 20 (i) 1ـ2ـ3. راه‌های اثبات جرم بغی 21 (ii) 2ـ2ـ3. دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم بغی 21 1.05 نتیجه‌ 21 مراجع 26