جایگاه نظم عمومی در نکاح در حقوق ایران

جایگاه نظم عمومی در نکاح در حقوق ایران موضوع این پایان نامه می باشد.که در 6 قسمت خواستگاری، نامزدی،لزوم ارائه گواهی پزشک مبنی بر عدم ابتلاء به امراض مسری، سن بلوغ، موانع نکاح و شروط ضمن عقد نکاح بصورت کامل و جامع صحبت می شود.

نامزدی
در قانون مدنی تعریفی از نامزدی به میان نیامده است و فقط کلمه « وعده ازدواج » در ماده 1035 قانون مدنی مطرح شده است که بیانگر شناسایی این مفهوم به صورت اجمال خواهد بود. ولی مسلماً نامزدی به مرحله ای قبل از ازدواج اطلاق می شود که از دیدگاه فقهی تأسیسی به نام نامزدی جایگاه شرعی ندارد، صرفاً بعد از انجام خواستگاری و اعلام موافقت از سوی زن یا خانواده او مدت کوتاه و معقولی برای شناسایی خُلق و خوی طرفین و آداب و معاشرت آنها و شناخت اجمالی طرفین از یکدیگر آن هم با آگاهی و نظارت خانواده ها این امر صورت می پذیرد، البته در فقه در مورد مرحله قبل از ازدواج فقط به مساله حدود امکان تفحص از حال زنی که مرد می خواهد با وی ازدواج کند و همچنین به شرایط آن پرداخته است. با این حساب، اسلام بر خلاف مسیحیت با وجود هرگونه معطلی بین عدم ازدواج و ازدواج یا بین ازدواج و طلاق مخالف است.

در اسلام با هرگونه وضعیت بینابین که تکلیف رابطه زناشویی را مورد تردید قرار دهد به صراحت مخالفت شده است و از ظاهر آیه 229 سوره بقره که می فرماید: « الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْريحٌ بِإِحْسانٍ » ( طلاق « رجعی که شوهر در آن حق رجوع دارد » دو بار است ، پس « در هر بار بر شوهر است یا در عده رجوع کردن و او را » به نیکی نگه داشتن و یا « ترک ، رجوع و او را » به خوشی و احسان رها ساختن.) (دیانی،1382،ص20) . یعنی از نظر اسلام یا باید زندگی با نیکی و سعادت و خوشی را انتخاب نمود یا جدایی را برگزید که همین جدایی باید با خوبی همراه باشد.در بین قوانین اروپایی، قوانین سوئس و آلمان مشابهت زیادی با قوانین ما دارد و حتی گفته شده است بحث نامزدی بخصوص از حقوق سویس به حقوق ما راه پیدا کرده است.البته قواعد مربوط به نامزدی که در کشورهای مسیحی که این نهاد را پذیرفته اند، به نوبه خود از حقوق مذهبی کلیسایی تأثیر پذیرفته است.

با توجه به سابقه تأثیر حقوق اروپا بر حقوق ما، لازم است نگاهی در خصوص جایگاه این تأسیس(نامزدی) در حقوق اروپا داشته باشیم. در این مورد کشورهای اروپایی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

گروه اول: کشورهایی هستند که هیچگونه اثر حقوقی بر این نهاد قایل نیستند. در بین این کشورها می توان انگلستان، اسکاندیناوی و سوئد را نام برد. در حقوق این دسته از کشورها ، نامزدها می توانند هر وقت که بخواهند نامزدی را بهم بزنند و هیچ تعهدی نسبت به انعقاد عقد نکاح در آینده ندارند. ( دیانی،1382،ص22 )

گروه دوم: کشورهایی هستند که به نحوی از این نهاد سخنی به میان آورده اند. ولی نه تحت عنوان به خصوصی که آثار و تبعات آن را نیز ذکر کنند. این کشورها به دو دسته تقسیم می شوند.

دسته اول: کشورهایی هستند که مقررات خاصی در این خصوص دارند مانند: اتریش، دانمارک، هلند، اسپانیا، ایتالیا، پرتغال و ترکیه می باشد.

دسته دوم: کشورهایی هستند که هیچگونه مقررات خاصی در این خصوص ندارند و برای مواردی که به نحوی پای این نهاد به میان می آید، به قوانین و مقررات عمومی مراجعه می کنند که شامل فرانسه، بلژیک، موناکو، لوگزانبورگ، مجارستان، لهستان و نروژ می باشد. ( دیانی،1382،ص22 )

بالاخره گروه سوم: نامزدی را از حقوق خانواده غیر قابل تفکیک دانسته و در حد یک قرارداد قلمداد نموده و برای آن آثار و نتایجی هم برشمرده اند. این گروه شامل کشورهایی مانند سوئس، آلمان و فنلاند می باشند. البته چنانچه گفته شد حقوق آلمان و سوئس در این زمینه خیلی به هم نزدیک می باشند. به همین دلیل آنهایی که قایل شده اند، حقوق ما در زمینه نامزدی از حقوق بیگانه تأثیر پذیرفته، به حقوق آلمان و سوئس اشاره نموده اند. ( دیانی،1382،ص22 )

فهرست مطالب
جایگاه نظم عمومی در نکاح 1
2-1 خواستگاری 2
2-1-1 خواستگاری از زن شوهردار و مطلقه رجعیه 6
2-1-2 خواستگاری از زنی که در عدّه طلاق باین است 6
2-1-3 خواستگاری از زن مطلقه در ایام عدّه و زنی که در عده وفات است 8
2-1-4 خواستگاری از نامزد دیگری 9
2-1-5 مسئولیت ناشی از خواستگاری غیر مجاز 11
2-2 نامزدی 13
2-2-1 شرایط صحت نامزدی 16
2-2-2 آثار نامزدی 16
2-2-3 نکاح موقت در دوران نامزدی 23
2-2-4 بررسی وضعیت هدایای دوران نامزدی 23
2-2-4-1 وضع هدایای مصرف شدنی 24
2-2-4-2 وضع هدایایی که عادتاً نگهداری می شود 25
2-2-5 وضعیت نامه های مبادله شده در دوران نامزدی 26
2-2-6 انحلال نامزدی در اثر فوت یکی از نامزدها 26
2-3 لزوم ارائه گواهی پزشک مبنی بر عدم ابتلاء به امراض مسری 28
2-4 سن بلوغ 31
2-4-1 بلوغ از دیدگاه قرآن 31
2-4-2 سن بلوغ در قوانین 32
2-4-3 نکاح پیش از سن ازدواج 35
2-4-3-1 اذن پدر در ازدواج 39
2-4-3-2 ضمانت اجرای نکاح دختر باکره بدون اذن ولی 39
2-4-3-3 موارد سقوط اعتبار اذن ولی 44
2-4-3-3-1 فوت یا حجر ولی 45
2-4-3-3-2 عدم دسترسی به ولی 46
2-4-3-3-3 منع غیر موجه ولی 46
2-5 موانع نکاح 48
2-5-1 قرابت 49
2-5-1-1 محارم نسبی 49
2-5-1-2 محارم سببی 50
2-5-1-3 محارم رضاعی 53
2-5-2 شوهر داشتن زن 54
2-5-3 عده زن 55
2-5-4 مطلقه بودن به سه طلاق و نه طلاق 57
2-5-5 کفر 59
2-5-6 احرام 60
2-5-7 لعان 60
2-5-8 ازدواج با اتباع بیگانه 61
2-5-9 استیفاء عدد 66
2-6 شروط ضمن عقد نکاح 68
2-6-1 شروط فاسد 69
2-6-1-1 شرط خلاف مقتضای عقد 69
2-6-1-2 شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین می گردد 70
2-6-2 شروط فاسد و غیر مفسد عقد 71
2-6-2-1 شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد 71
2-6-2-2 شرطی که در آن نفع و فایده نباشد 72
2-6-2-3 شرطی که نامشروع باشد 72
2-6-2-3-1 شرط خیار 73
2-6-2-3-2 شرط عدم ازدواج مجدد از طرف زوجه علیه زوج 74
2-6-2-3-3 شرط نداشتن روابط زناشویی برای مدت معین یا دائمی 75
2-6-2-3-4 شرط پرداخت مهر در مدت معین و در صورت عدم پرداخت فسخ یا بطلان نکاح 76
2-6-2-3-5 شرط عدم پرداخت نفقه در نکاح دائم 77
2-6-2-3-6 شرط عدم ریاست مرد بر خانواده 77
2-6-2-3-7 شرط عدم اشتغال زن 79
2-6-2-3-8 شرط دادن حق طلاق به زن 83
2-6-3 شروط صحیح 84
2-6-3-1 شرط صفت 85
2-6-3-2 شرط نتیجه 86
2-6-3-3 شرط فعل 86
منابع 88