مبانی نظری مدلهای ارزیابی بهره وری

دانلود مبانی نظری مدلهای ارزیابی بهره وری بصورت کامل و جامع و با منابع جدید

مدل های ارزيابي بهره‎وري :
از جمله رويكردهاي كلي ديگري كه در امر ارزيابي عملكرد سازمانها مطرح است، تجزيه و تحليل ارزيابي بهره‎وري در سازمان‎هاست. در اين بخش، ضمن تعريف بهره‎وري، انواع آن، سطوح مختلف بهره‎وري، دو روش را براي ارزيابي بهره‎وري ذكر خواهيم كرد كه عبارتند از؛ شاخص‎هاي بهره‎وري ارزش افزوده و ديگري روش سريع ارزيابي بهره‎وري.

- تاريخچه بهره‎وري:
در خصوص اصطلاح بهره‎وري، به نظر مي‎رسد كه این واژه براي اولين بار در نوشته‎ها و عقايد انديشمندان اقتصادي مركانتيليسم (سوداگرايي) مطرح شده باشد. اما در اينكه ابتدا اين واژه چگونه وارد ادبيات اقتصادي شده است ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد. در اين ميان اظهارنظر "ژان فوراسيته" از اهميت خاصي برخوردار است. وی مي‎نويسد ظاهراً در آثار قدما، اولين بار اين واژه در كتابي از «آگري كولا» با نام «متاليكا» مطرح شده است. اما در قرن 18، فيزيوكراتهايي مانند «ليتره» به اين واژه مفهوم «قدرت توليد كردن» اطلاق كردند که اين معنا در لغتنامه‎هاي «ليتره» در سال 1983 میلادی و در «لاروس» در سال 1946 میلادی تكرار شده است (خاکی، 1377، ص 21).

- تعريف بهره‎وري:
در رابطه با تعريف كاربردي بهره‎وري ، تعريف پذيرفته‎شده‎اي كه مورد توافق همگان باشد وجود ندارد. اما می توان به تعدادي از تعاريف مهم در ذيل اشاره مي‎گردد:
• (سازمان همكاري اقتصادي اروپا ـ سال1950میلادی):
«بهره‎وري حاصل كسري است كه از تقسيم مقدار ارزش محصول بر مقدار يا ارزش كلي يكي از عوامل توليد بدست مي‎آيد.»
• (سازمان بين‎المللي كار ـ ILO)
«بهره‎وري عبارتست از نسبت ستاده به يكي از عوامل توليد (زمين، سرمايه، نيروي كار و مديريت).»
• (مركز بهره‎وري ژاپن ـ سال1955میلادی):
«حداكثر استفاده از منابع فيزيكي، نيروي انساني و ساير عوامل به روش‎هاي علمي بطوريكه بهبود بهره‎وري به كاهش هزينه‎هاي توليد، گسترش بازارها، افزايش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگي همه آحاد ملت، منجر شود.»
• (سازمان بهره‎وري ملي ايران ـ NIPO ):
«بهره‎وري يك فرهنگ و يك نگرش عقلاني به كار زندگي است كه هدف آن هوشمندانه كردن فعاليت‎ها براي دستيابي به زندگي بهتر و متعالي‎تر است.» (قدرتیان، 1381، ص 66).

انواع بهره‎وري:
در سا‎ل هاي 1974 و اواخر 1984میلادی، "سومانث " سه تعريف اساسي (و سپس تعريف چهارمي را در سال 1987میلادی) درباره بهره‎وري به شرح زير ارائه نمود:
الف) بهره‎وري جزئي :
بهره‎وري جزئي عبارتست از نسبت ارزش و مقدار محصول به يك طبقه از نهاده مثل نسبت محصول به ازاء هر نفر ساعت و… .
ب) بهره‎وري عامل كل :
بهره‎وري عامل كل عبارتست از نسبت خالص محصول به مجموع نهاده‎هاي نيروي كار و سرمايه. معمولاً به جاي محصول، ارزش افزوده و در مخرج كسر مجموع ارزش‎هاي نيروي كار و سرمايه را قرار مي‎دهند.
ج) بهره‎وري چند عاملي :
در اين شاخص به جاي همه عوامل توليد يا نهاده‎ها، تنها ارزش چند عامل از كليه عوامل توليدي را در مخرج كسر قرار مي‎دهند، مثلاً در مخرج كسر مجموع نهاده‎ كار و يا مجموع نهاده مواد و نهاد سرمايه و… را قرار مي‎دهند.
د) بهره‎وري كل :
بهره‎وري كل به نسبت كل ارزش محصول توليد شده بر روي مجموع ارزش كليه نهاده‎هاي مصروفي، اطلاق مي‎گردد. اين شاخص تأثير مشترك همزمان همه نهاده‎ها و يا منابع (از قبيل نيروي انساني، مواد و قطعات، ماشين‎آلات، سرمايه، انرژي و…) را در ارتباط با ارزش محصول به دست آمده اندازه‎گيري مي‎كند (طاهری، 1378، ص 23-22).

فهرست مطالب
مدلهای ارزیابی بهره وری
2-3-3-2- مدل های ارزيابي بهره‎وري
2-3-3-2-1- تاريخچه بهره‎وري
2-3-3-2-2- تعريف بهره‎وري
2-3-3-2-3- انواع بهره‎وري
2-3-3-2-4- سطوح بهره‎وري
2-3-3-2-5- مراحل ايجاد معيارهاي بهره‎وري
2-3-3-2-6- مفهوم ارزش افزوده در بهره‎وري
2-3-3-2-7- شاخص‎هاي بهره‎وري ارزش افزوده
2-3-3-2-8- روش سريع ارزيابي بهره‎وري
2-3-3-2-9- محدوديت‎هاي ارزيابي بهره‎وري شركت‎ها

منابع