بررسی علل بروز فساد اداری در نظام اداری ایران و راهبرد های پیشگیری از فساد اداری با تاکید بر رویکرد اسلامی

فساد اداری عبارت است از مجموعه تصمیمات، طرح‏ها، شیوه‌ها، کارها، گزینش‌ها و روابطی که توسط کارمندان در محیط و نظام اداری برخلاف منافع عمومی کشور و گاه برخلاف قوانین حاکم بر جریان امور اداری و برخلاف اهداف و منافع جامعه به وقوع می‏پیوندد و موجب تباهی شفافیت و منافع عمومی می‌شوند. مسخ معیارهای حرفه‌ای، نفی لیاقت‌ها و مسلط نمودن ملاک دینی و ایدئولوژیک و دفاع منافع و امتیازات گروه‌های اجتماعی و اداری خاص، از ویژگی‌های این فساد است.

بهره‌گیران از این فساد اداری، در جستجوی امضاء مدیران و بوروکرات ها ریز و درشت هستند تا تامین منافع کنند. این امضاءها با رشوه و امتیازات گوناگون گره خورده و هرگونه عدالت و بی‌طرفی اداری را نابود می‌کنند، هنجارشکنی را افزایش داده و روحیه تخطی از هرگونه قواعد اجتماعی را افزایش می‍‌‌دهند. بنابراین از بنیاد فساد «قانونی» در برابر دمکراسی نهادینه شده است. ولی آن‌جا که قواعد به عملکرد عادی جامعه بر می‌گردد نیزمانند تخلف درقواعد رانندگی و کنکور دانشگاهی و یا تقسیم ارث، در فضای فساد آلوده، تاب تحمل نیاورده و قربانی رشوه و ساخت و پاخت می‌گردد ( www.modiriran.ir).

وجه اشتراك اغلب تعاريف ارائه شده درباره‌ی فساد دستگاه‌هاي دولتي را مي‌توان رشوه و سوءاستفاده از موقعيت‌هاي شغلي براي نفع شخصي دانست. پيامدهاي فساد اداري نيز در قالب معضلاتي مانند اختلاس، كلاه‌برداري، پارتي بازي، بي‌عدالتي، باج خواهي، ايجاد نارضايتي براي ذي‌نفعان، سرقت اموال و دارايي‌هاي سازمان، فروش اطلاعات محرمانه و مواردي از اين قبيل پديدار مي‌گردد (صبوری ،1). صاحب نظران علوم اقتصاد و مديريت به مسائل فساد توجه بسياري داشته و آن را از نظر درجه بندي در اعماق آسيب شناسي اجتماعي قرار مي دهند ( هوشمندیار،1). چنان‌چه بخواهيم فساد را در قالب يك معادله ارائه دهيم، اين معادله بدين صورت خواهد بود ( هچ ماری جو، 1).

این پایان نامه در خصوص فساد اداری می باشد.و در آن به بررسی علل بروز فساد اداری در نظام اداری ایران و راهها و راهبرد های پیشگیری از فساد اداری با تاکید بر رویکرد اسلامی می پردازیم.در ابتدا پس از تعاریف متفاوت از فساد و فساد اداری، علل و عوامل فساد اداری مورد بحث قرار می گیرد .نظریه های مختلف کنترل فساد گفته می شود . در ادامه راهكار‌هاي پيشگيري و مقابله با فساد در نظام اداري كشور با تاکید بر دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار می گیرد.نوآوری در پیشگیری از فساد اداری نیز یکی از موضوعات جالب بحث خواهد بود.

با توجه به نظام سیاسی خاص کشور ما که در آن از سویی رهبری نقش رئیس حکومت و رئیس جمهور نقش رئیس دولت را ایفا می‌کند و از سوی دیگر قانون اساسی و سایر قوانین کشور بر ارزش‌های دینی استوارند، «پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی» و « اهرم قرار دادن آموزه‌های اصیل دینی» (به ویژه امر به معروف و نهی از منکر ) می‌توانند در کنار سایر مولفه‌ها، دو مولفه اصلی «راهبر پیشگیری از فساد» باشند. با مد نظر قرار دادن این دو مولفه، راهبرد جامع پیشگیری از فساد در کشور و اقدامات آن راهبرد را می‌توان اصلاح کرد (دانایی‌فرد،1).

1.ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی
نخستین رکن راهبرد پیشگیری از فساد در کشور افزایش پاسخ‌گویی رهبران سیاسی است. به عبارت دیگر، پاسخ‌گویی سیاسی به محدودیت‌هایی اشاره دارد که توسط سازمان‌ها و ذی‌نفعانی که قدرت اعمال مجازات دارند بر رفتار متصدیان امور عمومی تحمیل می‌شود (گارتی ،1990،). بنابراین، به موازاتی که پاسخ‌گویی سیاسی افزایش می‌یابد هزینه‌ی اتخاد آن دسته از سیاسیون، به بهای منفعت عامه منافعی نصیب آن‌ها می‌کنند، افزایش می‌یابد.

2- پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی
در نظام‌های سیاسی کشورهایی هم‌چون ایران، رهبری رکن اصلی مدیریت کلان کشور قلمداد می‌شود. بنابراین همواره تأثیر بسیار مهمی در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و فناوری کشور دارد.

-تقویت جایگاه آموزه‌های دینی
آموزه‌های دینی در صورتی به کلید‌ترین رکن راهبرد پیشگیری از فساد تبدیل می‌شوند که به گونه‌ای مناسب و مطلوب و با ابزارها و الگوهای مناسب در اذهان قشرهای جامعه تزریق شوند (کندی ، 1992).

- تقویت مشارکت مردمی
سازمان‌هایی( نظیر گروه‌های شهروندی، سازمان‌های مردم نهاد ، اتحادیه‌های تجاری، انجمن‌های بازرگانی، هسته‌ها و کانون‌های اندیشه و تفکر، سازمان‌ها و هیئت‌های مذهبی) که تجلی و نمودی از جامعه‌ی مدنی‌اند، در مقام واسطه‌ی بین حکومت و عامه‌ی مردم و ناظر بر کیفیت حاکمیت، نقش مهمی در محدود کردن فساد ایفا می‌کنند (بلر ، لوریان ، 200). فعالیت‌‌های این سازمان‌های مدنی حول سه محور کلیدی صورت می‌پذیرند:

1- آگاه کردن عموم مردم از فساد؛
2- تنظیم طرح‌های عملی برای مبارزه با فساد؛
- پایش اقدام‌ها و تصمیم‌های دولت در زمینه‌ی کاهش فساد.

فهرست مطالب
فساد اداری
221 مقدمه
222 تعاریف فساد اداری
2221 فساد چیست؟
22 مبانی اعتقادی (ارزشی) در زمینه فساد اداری
22 انواع فساد 1
22 فساد در کشورهای مختلف :
22 1 آرژانتین
22 2 برزیل
22 هنگ کنگ
22 مالزی
22 ایران
22 علل بروز فساد اداری و اثرات آن
22 رویكردهای اساسی پیشگیری
22 راه‌های پیشگیری از فساد اداری از دیدگاه اسلام
229 نظریه‌های کنترل فساد
2210 راهبرد جامع پیشگیری از فساد اداری در ایران 0
22101 ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی
22102 پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی
2210 تقویت جایگاه آموزه‌های دینی
2210 تقویت مشارکت مردمی
2210 تقویت نقش رسانه‌ها
2210 ایجاد بخش‌ خصوصی رقابت
2210 سازوکارهای نهادی ناظر بر قدرت
2210 اصلاح مدیریت دولتی
2211 راهكار‌هاي پيشگيري و مقابله با فساد در نظام اداري كشور
2211 1 راهكار‌هاي كلان
2211 11 پيشگيري از طريق اصلاح و بهسازي نظام اداري و آموزش
221112 مقابله و برخورد جدي با مصاديق فساد
22111 مديريت موثر برنامه مقابله با فساد
22111 تصويب قوانين كار آمد و راهگشا در مقابله با فساد
22112 راهكار‌هاي خرد
221121 راهكار هاي اداري و مديريتي:
221122 راهكار‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي:
22112 راهكار‌هاي سياسي ـ مدني:
22112 راهكار‌هاي اقتصادي:
2212 نوآوری در پیشگیری از فساد اداری
22121 میثاق سلامت
22122 عناصر اصلی برنامه میثاق سلامت عبارتند از:
کالبد شکافی فرهنگی فساد
21 ابعاد فرهنگ ملل از نظر هافستد
21 1 فاصله قدرت 0
21 2 فردگرایی در مقابل جمع گرایی
21 ابهام گریزی (عدم اطمینان)
21 بعد مردسالاری
22 تصویر ایران در پژوهش هافستد
221مطالعه‌ ی اول
221مطالعه‌‌ی دوم
2 انتقادهای وارده به هافستد
2 مدل‌های نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری

منابع