مدل ها و نظریه های فیزیولوژیکی استرس

مدل های مختلفی جهت سهولت درک و توجیه چگونگی ایجاد استرس ارائه گردیده اند. در سال 1978 کاکس 2، کلیه مدل ها و تعاریف استرس را به سه گروه تقسیم نمود:

1-مدل هایی که براساس پاسخ بنا گردیده اند، این مدل ها استرس را به کمک واکنش و پاسخ فرد به عامل استرس زا تعریف نموده اند. مانند مدل سلیه که در ادامه این مبحث مورد بررسی قرار می گیرد .
2- مدل هایی که براساس محرک تعریف شده اند. این گروه از مدل ها به استرس از منظر عامل ایجاد کننده استرس نگاه می کنند، مثلاً فشار کاری زیاد یا سرو صدای محیطی با مسوولیت های فرد و....
3- مدل های تعاملی : در این مدل ها هم به عامل محرک ؛ یعنی عوامل استرس زا ؛ هم به پاسخ فرد ؛ علائم و نشانه های استرس ؛ و هم به فاکتورهای مداخله ای مثل ویژگی های شخصیتی فرد توجه شده است.

امروزه به مدل های تعاملی توجه بیشتری می شود چرا که بصورت کامل تری استرس را توصیف می نمایند. در واقع مدل های اخیر بگونه ای به هر سه راس مثلث استرس توجه می نمایند. در اینجا برخی از مدل های مشهور استرس را مورد بحث قرار می دهیم.

1. مدل مبتنی بر محرک
این مدل بیان کننده این موضوع است که همه موقعیت ها و محرکات طبیعی استرس زا هستند. اگر چه در بعضی از افراد منجر به پاسخ استرسی نمی شوند. در این مدل استرس اصطلاحاً به محرکات معینی که از محیط بر فرد وارد می شود و او را تحت تاثیر و فشار قرار می دهد اطلاق می شود.

به عبارت دیگر استرس از محیط فرد برانگیخته می شود و در واقع واکنش به منابع تولید کننده فشارروانی خارجی نام دارد که برابر با مفهوم استرس در فیزیک و الکتریسته می باشد. هلمز و راهه تلاش کرده اند که موقعیت استرس زا را با حوادث زندگی و نحوه برخورد افراد با این حوادث مشخص نمایند. بر طبق تحقیقات آنها حوادث استرس زای زندگی شامل یکسری موقعیت های متنوع زندگی مانند طلاق ، مرگ یک شخص مهم ، پیشرفت بیکاری و.... بوده اند .

فهرست مطالب
1-2-2 مقدمه 3
2-2-2 تعريف استرس 4
3-2-2 مدل های استرس 6
3-3-2-2 مدل تاثیر متقابل یا تعاملی (لازاروس1 1966) 8
شکل (4-2) مدل تاثیر متقابل 9
ارزیابی توسط فرد 9
عدم توازن =استرس 9
نتیجه و پاسخ استرس 9
4-3-2-2 مدل تناسب شخص – محیط (مدل کاپلان ، 1998) 9
5-3-2-2 مدل کنترل – تقاضای شغل (مدل کارازک) 10
سطح استرس 11
6-3-2-2 مدل عدم تعادل تلاش – پاداش ، سایگریست1 ( 1996) 12
4-2-2 توسعه مدل های استرس شغلی 12
1-4-2-2 نقش سایکولوژی شناختی در مدل های استرس 12
2-4-2-2 نظریه های فیزیولوژیکی استرس 12
5-2-2 عوامل ایجاد کننده استرس شغلی: 13
1) خط مشی ها سازمانی: 14
2) ساختار سازمانی: 14
3) شرایط فیزیکی سازمان: 14
4) فرآیندهای سازمانی: 15
1)عوامل محیطی: 15
2)عوامل سازمانی: 15
3)عوامل فردی: 15
1-عوامل استرس زای زمانی: 16
2-عوامل استرس زای رویارویی: 16
3-عوامل استرس زای موقعیتی: 16
4- عوامل استرس زای ناشی از انتظار: 17
6-2-2رابطه استرس و عملکرد 17
7-2-2 انواع استرس از لحاظ پیامدهای آن 18
1) استرس منفی 18
2) استرس خنثی: 18
3) استرس مثبت: 19
8-2-2 علایم و نشانه های استرس : 19
1-8-2-2 پیامدهای فردی : 19
1- عملکرد : 20
2- کناره گیری : 20
3- طرز تلقی ها : 20
منبع : مورهد/ گریفین، ترجمه الوانی و معمار زاده، 1377، ص 168 21
9-2-2 استرس معلمان 21
مبانی پژوهشی 24
منابع 30