مدلهای مدیریت دانش و بررسی عوامل کلیدی موفقیت آن

مدیریت
دانلود پایان نامه رشته مدیریت مدلهای مدیریت دانش و بررسی عوامل کلیدی موفقیت آن مقدمه مدیریت دانش به هرنوع فعالیتی که به تجربه و دانش ذهنی افراد توجه کرده به گونه ای که بتواند با آشکار سازی و به اشتراک گذاری آن به هم افزایی دانش کمک کند، گفته می شود. هم افزایی دانش می تواند به دانش آفرینی مشترک نسبت داده شود. این اشتراک در خلق دانش، همکاری مستقیم در خلق دانش نیست بلکه به خلق دانش بر مبنای دانسته ها (دانش خلق شده پیشین) که به اشتراک گذاشته شده اشاره دارد. بنابراین مدیریت دانش به فرایندی اشاره دارد که دارای یک نقطه اغازین و روند تکاملی است. این روند مراحلی چون کسب اگاهی نسبت به دانش نهان، عیان سازی، به اشتراک سازی گسترش و درک و بهره گیری از آن در خلق دانش جدید را طی می کند. در این روند مرحله آغازین که به شناسایی و آگاهی از دانش نهفته در ذهن اختصاص دارد، به مرحله بلوغ که درک، استفاده و خلق مجدد است، می رسد. این فرایند یعنی اشکار شدن دانش نهان، نهان شدن دانش آشکار و باز خلق دانش که نوناکا و تاکوچی آن را چرخه مدیریت دانش می نامند(نوناکا و تاکوچی، 2009). مدیریت دانش که همواره با کشف و خلق با قلمرو دانستنی های کشف نشده سروکار دارد، عامل و فرایندی است برای تحول، توسعه و رشد، مفهومی چند بعدی و گسترده دارد. در فرایند مدیریت دانش و در ابعاد مختلف آن دانش عامل اصلی برای گذار از یک مرحله و ورود به مرحله دیگر است. از سوی دیگر، این حرکت مهارت های چندی را طلب می کند تا هماهنگ با دانش مربوطه بتوان مراحل را یک به یک سپری کرد. برای نمونه در مرحله کسب، به دانش و مهارت لازم در مورد چگونگی کسب دانش نهان و یا چگونگی کسب آن نیاز است؛ یعنی باید مجهز به دانش و مهارت مورد نیاز در مورد چگونگی استفاده از فنون گفتگو، مصاحبه و یا طراحی ابزارهایی مانند پرسشنامه، فرم نظر سنجی و نیز مشاهده بود تا بتوان دانش ذهنی همکاران و یا کاربران عیان ساخت و با بهره گیری از دانش و مهارت سازماندهی به عیان سازی و نظم دادن به آن پرداخت (افشار زنجانی، 1383). عوامل كلیدی موفقیت مدیریت دانش

بر حسب نظرات نویسندگان، مختلف، عوامل كلیدی برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان با مروری بر مبانی نظری موجود در این زمینه قابل دستیابی است. پیمان اخوان و دیگران در سال 1389 ابتدا مجموعه‌ای از عوامل موفقیت مدیریت دانش از منابع مختلف در حوزه‌ی مدیریت دانش از سال 1997 تا 2009 را جمع‌آوری و سپس از طریق پرسش‌نامه و از دیدگاه خبرگان ایرانی عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش را طبق جدول 2-2 تعیین نمودند:

جدول: عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش

ردیف

ابعاد

عوامل

توصیف

1

عوامل فردی كاركنان

اعتبار افراد

قابلیت و توانایی كاركندان برای برآوردن انتظارت در فرایند مدیریت دانش

2

ایجاد حس وفاداری در كاركنان

حمایت و پشتیبانی‌های مادی و معنوی از كامندان برای ایجاد حس تعلق و تعهد در آنها نسبت به سازمان

3

امنیت شغلی

ایجاد یك جو امن و مطمئن شغلی

4

اعتماد

اعتماد در اشتراك‌گذاری دانش از طریق كاهش ترس از دست دادن ارزش یكانگی فرد و افزایش تمایلب به مستند كردن دانش

5

مشوق‌ها و عوامل انگیزشی مناسب

مشوق‌ها دو نقش عمده در مدیریت و انتقال دانش دارند؛ نوعی پاداش برای انتقال موفق دانش و بالا بردن كارایی، محرك و پیش‌ران افراد برای شركت در فرایند انتقال دانش

6

درگیری و مشاركت كاركنان در امور

اینكه چقدر كارمندان می‌توانند برای رسیدن به اهداف سازمان به طور مؤثر مشاركت كنند درجه‌ای كه كارمندان اطلاعات، دانش، پاداش‌ها و قدرت را در سراسر سازمان به اشتراك می‌گذارند.

7

عوامل گروهی انسانی

آموزش كاركنان

آموزش مناسب و به موقع كاركنان

8

كار تیمی

پرورش یك روحیه كار تیمی بر اساس اعتماد، یك عامل اساسی برای پیاده‌سازی موفق مدیریت دانش در سازمان‌ها است.

9

توانمند‌سازی كاركنان

از طریق توانمند‌سازی، كارفرمایان می‌توانند بر مهارت كاركنانشان ارزش‌ بگذارند و به آنها كمك كنند تا با ایجاد راه‌هایی برای تسخیر و به اشتراك‌گذاری دانش، دانش خود را انتقال دهند.

10

زیر‌ساخت‌ها

زیرساخت فنی

زیرساختی كه همكاری دانشوران را تسهیل و پشتیبانی كند

11

زیرساخت دانشی

دانش می‌تواند در سطح گروه و یا سازمان ایجاد شود. مخصوصاً دانش مطمئن، سودمند، به روز و به موقع می‌تواند از طریق به اشتراك‌گذاری با دیگر گروه‌ها، تأمین‌كنندگان و مشتریان به دست می‌آید.

12

منابع زیرساخت مالی

شامل منابع دانشی مفید، منابع انسانی و منابع مالی

13

عامل فرهنگ

فرهنگ

ایجاد فرهنگی كه اشتراك دانش را تشویق می‌كند و كاركنان را به اشتراك و نه پنهان‌كاری دانش تشویق كند.

14

عوامل استراتژیك و مدیریتی

استراتژی و هدف در مدیریت دانش

مدیریت دانش ابزار استراتژیك محسوب می‌شود بنابراین استراتژی مدیریت دانش در سازمان باید با حمایت مادی و معنوی مدیر ارشد ایجاد شود.

15

الگو‌سازی

الگو‌سازی تعیین میكند كه چظور سازمان‌های پیشرو به سطوح كارایی مورد نظر دست یافته‌اند و از اطلاعات به عنوان پایه‌ای برای اهداف سازمانی، استراتژی‌ها و پیاده‌سازی‌ استفاده می‌كنند.

16

حمایت رهبری مدیریت ارشد

مدیر ارشد یك نقش كلیدی نه تنها در پیاده‌سازی مدیریت دانش بلكه در طول كل پروژه ایفا می‌كند

17

مدیر ارشد دانش

مدیر ارشد دانش یك طرراح برای نگاشت متخصصین به مهارت‌ها و یك كاوشگر دانش در سازمان محسوب می‌شود.

18

مدیریت منابع اسنانی

پیوستگی چهار ناحیه مدیریت منابع انسانی (آموزش، تصمیم‌سازی، ارزیابی كارایی و تشویق و تنبیه) با مدیریت دانش و تغیر دیدگاه و هم راستایی این فعالیت‌ها با آن

19

ساختارها و فرایندهایی سازمانی

كانال‌های انتقال دانش

دانش از طریق چندین كانال كه همدیگر را تقویت می‌كنند منتقل می‌شود و هركدام از كانال‌ها ارزش متفاوتی ایجاد می‌كند.

20

ساختار سازمانی

حذف محدودیت‌ها و پیچیدگی‌ها و رسمیت زیاد در سازمان

21

یادگیری سازمانی

یادگیری در تمامی سطوح سازمان باید به طور مداوم صورت گیرد

22

فرایندها و فعالیت‌های سیستماتیك دانش

چارچوب و فرایندهایی برای تشخیص، به دست آوردن و انتشار دانش به شكل ساختارمند

23

فضای آزاد سازمان

یك معماری سازمانی كه اجتماعی‌تر، شفاف‌تر، آزاد‌تر و منعطف‌تر و با احترام‌تر نسبت به افراد باشد

24

اندازه‌گیری كارایی

جمع‌آوری اطلاعات درباره كارایی و بهره‌وری افراد، گروه‌ها و واحدهای بزرگ‌تر سازمانی.

منبع: اخوان و همكاران، 1389: 6

در تقسیم‌بندی دیگر ابعادی به عنوان عوامل كلیدی موفقیت مدیریت دانش شناسایی شده‌اند.

این ابعاد را بر حسب ویژگی‌ها به ده مورد تقسیم نموده‌اند: فرهنگ سازمانی، بعد مدیریتی، نیروی انسانی، بعد سازمانی، آموزش‌های عملی، پایلوت، داده كاوی، خصوصیات مدیریت دانش، فناوری اطلاعات و سنجش و اندازه‌گیری عملكرد.

فرهنگ سازمانی شامل یادگیری مستمر، اعتماد، فضای ریسك‌پذیری در سازمان و همكاری و ارتباطات است. مدیریت نیروی انسانی می‌تواند برخی از ویژگی‌ها شامل: مشاركت كاركنان، غنی‌سازی شغلی، كار تیمی و امنیت شغلی را پوشش دهد و تأمین كند. بعد مدیریتی شامل حمایت و تعهد مدیران ارشد، رهبری و مدیریت تغییر، راهبرد، رویكرد نظام‌مند به مدیریت دانش می‌باشد. ابعاد سازمانی شامل آمادگی سازمانی برای پذیرش مدیریت دانش، زیر‌ساخت‌های سازمانی، انسجام مدیریت دانش با سایر سیستم‌ها و انعطاف‌پذیری و پویایی ساختار سازمانی است.

خصیصه‌های مدیریت دانش عبارتند از: برخی فعالیت‌ها كه مستقیماً به وظایف مدیریت دانش (تشریك دانش، اندازه‌گیری دانش، معماری دانش، ایجاد دانش، مخازن دانش) مرتبط هستند (جعفری و همكاران، 1382).

فهرست مطالب چکیده 1 2-1- مقدمه 13 2-2- دانش 13 2-3- اطلاعات 14 2-4- تفاوت اطلاعات و دانش 14 2-5- طبقه‌بندی انواع دانش 15 2-5-1- انواع دانش از نظر نوناكا 16 2-5-2- انواع دانش از نظر نوناكا و تاكه‌اوچی 17 2-5-3- انواع دانش از نظر وارنك و دیگران 17 2-5-4- طبقه‌بندی انواع دانش از نظر فایر استون 18 2-5-5- انواع دانش از نظر جورنا 18 2-5-6 - انواع دانش از نظر بلاكر 19 2-5-7- انواع دانش از نظر لیدنر و علوی 19 2-5-8- انواع دانش از نظر ارسطو 19 2-5-9- دانش اصلی و دانش فرعی 20 2-6- سیر مراحل تبدیل داده به دانش و خرد سازمانی 20 2-7- جریان دانش 20 2-8- فرآیند دانش 21 2-8-1- در اختیار گرفتن دانش 21 2-8-2- ذخیره‌سازی 21 2-8-3- پردازش 21 2-8-4- انتقال 21 2-9- خصوصیات دانش 22 2-10- منابع دانش 23 2-11- دانش سازمانی 25 2- 12- مفهوم مدیریت دانش 27 2- 13- تاریخچه مدیریت دانش 29 2-14- تئوری‌های مدیریت دانش 31 2-14-1- تئوری مدیریت دانش جامع (CKMT) 31 2-14-2- تئوری مدیریت دانش تیمی (TKMT) ...32 2-14-3- تئوری مدیریت دانش جامعه‌گرا 32 2-15- هدف های مدیریت دانش 33 2-16- عناصر و ابعاد مدیریت دانش در سازمان های دولتی 33 2-16-1- مردم و فرهنگ سازمانی 34 2-16-2- فرایند 34 2-16-3- فناوری 34 2-17- عوامل كلیدی موفقیت مدیریت دانش 34 2-18- مدل‌های مدیریت دانش 37 2-18-1- مدل عمومی دانش در سازمان 37 2-18-2- مدل بویسوت 34 2-18-3- مدل نوناكا 35 2-18-4- مدل نوناکا و تاکه اوچی 40 2-18-5- مدل فلاین 41 2-18-6- مدل چو 42 2-18-7- مدل استیو هالس 43 2-18-8- مدل پیتر گوتشاک 44 2-18-9- مدل لیانج 45 2-19- روش‌های دانش آفرینی در سازمان 47 2-19-1- كسب دانش 47 2-19-2- اجاره دانش 47 2-19-3- منابع متعهد 48 2-19-4- هم جوشی 48 2-19-5- تطابق 48 2-20- چرخه‌ی مدیریت دانش 48 2-20-1- نیاز به دانش 50 2-20-2- توسعه و بهبود دانش 50 2-20-3- توزیع و نشر دانش 51 2-20-4- بهره‌برداری از دانش 51 2-20-5- حفظ و ذخیره دانش 52 2-20-6- ارزیابی دانش 52 2-21- موانع و چالشهای مدیریت دانش 53 2-22- پیشینه‌ تحقیق 57 2-22-1- پژوهش‌های خارجی 57 2-22-2- پژوهش‌های داخلی 58 2-23- چارچوب نظری تحقیق 63 2-24- مدل نظری تحقیق 68 منابع فهرست جدول ها جدول(2-1) كاربرد انواع دانش در ساختارهای پنج گانه مینتزبرگ (جورنا، 2001) 18 جدول (2-2) عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش 35 جدول (2-3) مدل SECL تعامل دانش نهفته و صریح نوناکا 40 جدول(2-4) چارچوب نظری تحقیق 63