بررسی فرآیند شکل گیری داعش و نقش جهانی شدن بر آن

علوم سیاسی
دانلود مقاله رشته علوم سیاسی بررسی فرآیند شکل گیری داعش و نقش جهانی شدن بر آن چکیده رشد گروه های تروریستی در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه نشان دهنده فصل جدیدی از مسائل امنیتی در منطقه است. گسترش سریع گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه بیانگر این نکته است که حرکت تروریستی دیگر در قالب سنتی و درون کشوری صورت نمی پذیرد بلکه فرآیند جهانی شدن و سیستم ارتباطی جدید ابزارهای نوینی هستند که امکان سازماندهی و اقدام فرامرزی را فراهم آورده اند. از این رو بررسی شکل گیری داعش در منطقه خاورمیانه در کانون جهانی شدن حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش نشان دادن تاثیرات جهانی شدن در شکل گیری و رشد گروه تروریستی داعش در منطقه است. سوال اصلی پژوهش این است که چگونه جهانی شدن زمینه های رشد داعش را بوجود آورد. فرضیه پژوهش این که فرآیند جهانی شدن از طریق ایجاد سیستم ارتباطی جهانی و کاهش نفوذ دولت ها باعث رشد گروه تروریستی داعش شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از اسناد معتبر و رویکرد هویت اجتماعی بر این نتیجه است که گسترش سیستم ارتباطی در کنار افزایش خودآگاهی اجتماعی باعث شکل گیری هویت های جدید ضد دولتی در منطقه شده که داعش نیز با بهره گیری از این فرصت و تضعیف دولت ها سر برآورده است. کلیدواژه ها داعش هویت جهانی شدن خاورمیانه مقدمه جهانی شدن یکی از مسایل مهمی است که در چند دهۀ اخیر و به ویژه پس از پایان جنگ سرد بسیاری از جنبه های زندگی انسانی را تغییر داده است. این پدیده که با انقلاب فناوری و ارتباطی در دهه 1980 اوج گرفت ابتدا حوزه اقتصاد جهانی و سپس دیگر عرصه های جهانی- عرصه هایی چون دانش، فرهنگ، جامعه و سیاست- را تحت تأثیر قرار داد( شفیعی و مهرور، 1391).ضمن آنکه فروپاشی نظام دوقطبی به تشدید روند جهانی شدن کمک کرده است، در عین حال می توان اذعان داشت که خود این فروپاشی نیز معلول جهانی شدن بوده است. از طرفی دیگر شاید مهمترین تاثیر این فرایند فروپاشی بسیاری از ارزش ها و الگوهای رفتاری عصر روشنگری باشد. از این جهت جهانی شدن تناقضات بسیاری را در مقابل دیدگان ما می گذارد؛ بدین معنی که در حالی این پدیده گسترش دوستی، همسوئی ها و عناصر مشترک بشری را به معرض نمایش می گذارد، در ضمن بیانگر تنش ها، اختلافات، نابرابری ها، نیز است (قوام، 1390: 7-8). از جمله مهمترین ویژگی های جهانی شدن می توان به سرعت تبادل اطلاعات اشاره داشت. چرا که همراه با عنصر سرعت کیفیت تعاملات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی دچار تحولات اساسی می شود. از این جهت پیشرفت فن آوری باعث کوچکتر شدن جهان گردیده که این خود آگاهی را به همراه داشته است. تحت این شرایط افکار عمومی از طریق شبکه های مجازی شکل می گیرد و نسبت به وقایع و رویدادها از حساسیت بالای برخودار است (بیلیس و همکاران، 1383: 49). از این رو نوعی خودآگاهی اجتماعی صورت می پذیرد و باعث فعال شدن هویت های گروهی در جامعه می گردد. این در حالی است که با پیشرفت فرایند جهانی شدن میزان نفوذ و کنترل دولت ها بر گردش اطلاعات کاهش یافته حتی گروه های فرا ملی از قوت بالای در جهت سیاست ها بر خوردار هستند. در این بستر رشد نیروهای بنیادگرایی و توانایی سازماندهی آنان بواسطه این شبکه عظیم جهانی تقویت یافته و زمینه های را برای اتحاد و بهم پیوستن گروه ها و افراد سرخورده ناشی از فردگرایی مدرنیته افزایش می یابد. بنابراین گروه های بنیادگرا بخصوص بنیادگرایی دینی با بره گیری از این ظرفیت به دنبال سازماندهی و تقویت موقعیت خود در برابر دولت ها بر آمده و اقدام به جذب افراد و گسترش دامنه خود می کند. یکی از این گروه های بنیادگرایی سلفی که در منطقه خاورمیانه رشد کرده است با بهره گیری از این سیستم ارتباطی توانسته است افراد و گروه های خاص را از اقصی نقاط جهان جذب بکند. «دولت اسلامی عراق و شام» موسوم به «داعش»[3] پس از بروز بحران های اجتماعی و امنیتی در سوریه و عراق توانست جایگاهی در منطقه به خود اختصاص بدهد و با استفاده از ظرفیت ارتباطی ایجاد شده در منطقه و نارضایتی های اجتماعی دست به گسترش زده است که البته تضعیف دولت های منطقه و تقویت قدرت های بزرگ که به دنبال ایجاد بحران در خاورمیانه نیز بوده اند از جمله عوامل دیگر تاثیر گذار بر شکل گیری این گروه در خاورمیانه بوده است((Katagiri, 2015. بر این مبنا بررسی شکل گیری تهدیدات داعش در بستر جهانی شدن حائز اهمیت بسزایی است. هدف این پژوهش بررسی زمینه های شکل گیری داعش در کانون تحولات جهانی و منطقه ای ناشی از جهانی شدن است. سوال اصلی پژوهش این است که چگونه جهانی شدن زمینه های رشد داعش را بوجود آورد. فرضیه پژوهش این که فرآیند جهانی شدن از طریق ایجاد سیستم ارتباطی جهانی و کاهش نفوذ دولت ها باعث رشد گروه تروریستی داعش شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از اسناد و متون معتبر در کنار رویکرد جهانی شدن و تاثیر آن بر هویت به دنبال پاسخگویی مسائل است. در ادامه ابتدا به چار چوب نظری پرداخته شده سپس فرآیند شکل گیری داعش و ویژگی های آن را بررسی می کنیم و در نهایت به تاثرات جهانی شدن بر شکل گیری و گسترش داعش خواهیم پرداخت فهرست مطالب چکیده مقدمه چارچوب نظری ظهور داعش ساختار اعتقادی داعش ساختار تشکیلاتی داعش نمودار 1. ساختار تشکیلاتی داعش داعش در بستر جهانی شدن نتیجه گیری شکل گیری داعش در کانون پویش جهانی شدن مراجع