ارزیابی دیدگاه ها و عقاید متخصصین درباره سربار اطلاعات وب

رشته فناوری اطلاعات (IT)
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فناوری اطلاعات ارزیابی دیدگاه ها و عقاید متخصصین درباره سربار اطلاعات وب چكیده اطلاع یابی درمحیط وب فرایندی پیچیده و چند وجهی است و عوامل ریز و درشت متعددی برموفقیت یا شکست آن تاثیر میگذارد. آنچه در این تحقیق آمد درآمدی بر نه یک بلکه چندین مبحث مفصل درحوزه بازیابی اطلاعات در وب بود. به رغم اهمیت انکار ناپذیر این عوامل هنوز دانش موجود در این زمینه بسیار محدود است. بویژه مجهولات موجود پیرامون عوامل مرتبط با کاربران به مراتب بیش از معلومات موجود میباشد. این حوزه پژوهشی هنوز مراحل مقدماتی خود را سپری میکند و زمینه های پژوهشی فراوانی پیش روی محققان وجود دارد. برای بهبود شرایط نه چندان مساعد حاکم بر فرایند بازیابی اطلاعات در وب لازم است همکاری و تعاملی مستمر بین متخصصان رایانه و کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی وجود داشته باشد. خوشبختانه در حال حاضر در گروههای پژوهشی این حوزه درکشورهای مختلف این مساعدت به نحو فزاینده ای رو به گسترش است. بازیابی اطلاعات در وب زمانی موفق خواهد بود که دانش موجود درباره رفتارهای اطلاع یابی کاربران گسترش یابد و از سوی دیگر نظامهای بازیابی کاربر پسندتر در اختیار افراد قرار گیرد. همانطورکه گفته شد اکنون در بسیاری از دانشگاهها و مراکز آموزشی دنیا کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی با کادر آموزشی این مراکز در بهبود سواد اطلاعاتی کاربران وب میکوشند. روشهای اطلاع یابی در وب و چگونگی تحلیل و ارزیابی منابع الکترونیکی جزء مباحث عمده دراین فرایند محسوب میشود.تعداد کاربران و جستجوگران وب هر روز بیشتر میشود و بازیابی اطلاعات از این محیط بیش از گذشته در زندگی روزمره افراد اهمیت مییابد. اطلاع یابی در وب در حال حاضر با چالشهای متعددی مواجه است و گذر از این چالشها نیازمند یافتن راهکارهایی درخصوص تسهیل و تسریع فرایند جستجو برای عموم کاربران است. این امربیش از آنکه نیازمند طراحی و ساخت ابزارهای کاوش پیچیده تر باشد ، مستلزم شناخت بیشتر از جنبه های کاربرمدار این فرایند است در بیشتر موارد ذکر شده در پرسشنامه، نظرات کتابداران و متخصصان فناوری اطلاعات نزدیک به هم میباشد. امروزه، یکی از مهمترین موضوعات در زمینه مدیریت اطلاعات، مسئلهای است که از آن به عنوان «اضافه بار اطلاعات» یاد میشود. با ظهور اینترنت اهمیت اضافه بار اطلاعات دو چندان شده است. این پژوهش به بررسی نظرات متخصصین اطلاع رسانی در مورد اضافه بار اطلاعاتی وب جهت ارائه راهکارهای بهتر و مناسبتر برای رفع و کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب، میپردازد. در این پژوهش که جامعه آن کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی عضو گروه بحث دانشگاه فردوسی مشهد است از دو روش تحلیل محتوا و روش پیمایشی استفاده شده و ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه مبتنی بر وب می باشد. همچنین به منظور پربارتر بودن پژوهش نظرات متخصصین فناوری اطلاعات نیز جویا شد. با توجه به نتایج پژوهش، نظرات متخصصین اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات در بسیاری موارد نزدیک به یکدیگر بوده‎اند. از نظر هر دو گروه وجود اطلاعات تکراری، وجود اطلاعات غلط و نادرست، وجود اطلاعات بیربط از دید كاربر، وجود اطلاعات بی ارزش از دید كاربر از مهمترین عوامل ایجاد اضافه بار اطلاعاتی هستند. بسیاری از آنان معتقد بودند که اضافه بار اطلاعاتی در زمانی که فعالانه به دنبال موضوع مورد جستجوی خود هستند رخ میدهد. اتلاف وقت، تأخیر در تصمیم گیری، خستگی اطلاعاتی و اتلاف هزینه از مهمترین اثرات اضافه بار اطلاعاتی از دیدگاه هر دو گروه هستند. همچنین آنان عوامل ابزاری مانند وجین و حذف اطلاعات غیر مرتبط، استفاده از محیطهای رابط کاربری مناسب در بازیابی اطلاعات، استفاده از راهنماهای موضوعی و زبانهای كنترل شده، استفاده از فیلترینگ و کنترل راههای شیوه های دریافت اطلاعات، استفاده از سیستمهای خبره و هوشمند مانند سیستمهای پیشنهاد دهنده و هم عوامل سازمانی مانند دقت در ورود اطلاعات، آموزش مهارتهای فنی و علمی افراد در بازیابی اطلاعات ارزشمند، توسعه استانداردهای ذخیره و بازیابی اطلاعات را در کنترل و رفع اضافه بار اطلاعاتی مؤثر دانستهاند. در این پژوهش نیز مشخص شد که بین برخی مشخصات دموگرافیک افراد نظیر سن ، جنس، نوع کتابخانه ای که افراد در آن مشغول به کارند و برخی عوامل و اثرات اضافه بار اطلاعاتی رابطه معنادار وجود دارد. کلید واژه ها : اضافه بار اطلاعاتی، وب، متخصصین اطلاع رسانی، سرریز اطلاعات اهمیت و ارزش تحقیق دنیای اینترنت سهم عمده ای از جنبههای مختلف فعالیتهای علمیبشر را به خود اختصاص داده است. اطلاعات در اینترنت در هزاران سایت و به شكلهای مختلف ذخیره میشود و باعث به وجود آمدن سر ریز اطلاعات یا اضافه بار اطلاعاتی میشود به طوریکه دسترسی به اطلاعات مطلوب را با چالشهایی روبه رو میسازد. امروزه مشکل حجم زیاد اطلاعات به صورت وسیعی شناخته شده است. زندگی در جامعه اطلاعاتی سبب شده است افراد توسط اطلاعاتی که حتی در جستجوی آنها نیستیند بمباران شوند. همه ما توسط افزایش شمار منابع اطلاعاتی احاطه شدهایم. موفقیتها و پیشرفتهای علمیدر گرو یافتن اطلاعات معتبر و صحیح در زمان مورد نیاز که هدف اصلی هر پژوهشگر و جستجوگر در اینترنت است، میباشد. مطمئناً کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی که سازماندهی اطلاعات از مهمترین وظایف آنها محسوب میشود از افراد مهمی هستندکه به ساماندهی حجم وسیع اطلاعات بویژه در محیط وب میپردازند که در این بین تعدیل و کنترل اضافه بار اطلاعاتی از وظایف مهم آنها محسوب میشود. آگاهی از نظرات و دیدگاههای این افراد در مورد مفهوم اضافه بار اطلاعاتی در وب ، عوامل موثر در ایجاد آن ، اثرات و پیامدهای آن، رفع و برطرف سازی ،کنترل و تعدیل اضافه بار اطلاعاتی وب منجر به برداشته شدن گامهای مهمی مانند برنامه ریزی و سیاستگذاری صحیح که این نیز به نوبه خود سبب پیشرفت در زمینه طراحی بسیاری از پایگاههای اطلاعاتی، وب سایتها مانند وب سایتهای دانشگاهها و سازمانهاو... ،دسترسی به اطلاعات مطلوب در زمان مطلوب ، بالا رفتن کیفیت تصمیم کاربران، کاهش هزینه های کاربران و مصرف کنندگان اطلاعات، جلوگیری از دوباره کاریها و... خواهد شد. فهرست مطالب فصل اول:كلیات پژوهش مقدمه 1 1-1 شرح و بیان مساله پژوهشی 2 1-2 اهمیت و ارزش تحقیق 4 1-3 کاربرد نتایج تحقیق 5 1-4 اهداف تحقیق 6 1-4-1هدف اصلی 6 1-4-2 اهداف فرعی 6 1-5 سوالات پژوهش 6 1-5-1 سوال اصلی 6 1-5-2 سوالات فرعی 6 1-6 تعاریف مفهومی و عملیاتی تحقیق 7 1-6-1 تعاریف مفهومی 7 1-6-1-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی در وب 7 1-6-2 تعاریف عملیاتی 8 1-6-2-1 ایجاد اضافه بار اطلاعاتی در وب 8 1-6-2-1 ایجاد اضافه بار اطلاعاتی در وب 8 1-6-2-2 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی در محیط وب 9 1-6-2-3 کنترل اضافه بار اطلاعاتی در وب 9 1-6-2-4 مواجه شدن فرد با اضافه بار اطلاعاتی در وب 10 1-6-2-5 تعدیل اضافه بار اطلاعاتی در وب 10 1-7 خلاصه فصل 10 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش مقدمه 12 2-1 مبانی و رویكردهای نظری 13 2-1-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی 15 2-1-2 عوامل موثر بر ایجاد اضافه بار اطلاعاتی 18 2-1-2-1 اشخاص 18 2-1-2-2 فنآوری 18 2-1-2-3 سازمان 19 2-1-2-4 ویژگی اطلاعات 19 2-1-3 عوامل موثر بر ایجاد اضافه باراطلاعاتی وب 20 2-1-3-1 فقدان ساختار واحد و استاندارد برای ذخیرهسازی و انتشاراطلاعات 20 2-1-3-2 عدم ثبات در منابع اینترنتی 21 2-1-3-3 تغییر نشانی منابع 21 2-1-3-4 مشكلات ناشی از موتورهای جستجو 21 2-1-4 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران 23 2-1-4-1 تأثیر بر سلامت جسمی 23 2-1-4-2 تأثیر بر سلامت روانی 24 2-1-4-3 تأثیر بر جامعه 24 2-1-4-4 تأثیربر هزینههای اقتصادی و زمانی 25 2-1-4-5 تأثیربر سیستمهای اطلاعاتی 25 2-1-4-6 تأثیر بر سازمان 26 2-1-5 عوامل موثر بر کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب 26 2-1-5-1 تصفیه 26 2-1-5-2 تلخیص 27 2-1-6 عوامل مؤثر بر كنترل اضافه بار اطلاعاتی وب 27 2-1-6-1 فرامتن 27 2-1-6-2 فراپیوندها 28 2-1-6-4 گوفرها 29 2-1-6-5 محیط رابط كاربر 30 2-1-6-6 استفاده از عوامل هوشمند 31 2-1-6-7 واژگان كنترل شده 32 2-1-6-8 وب 2 32 2-1-6-8-1 آر اس اس 33 2-1-6-8-2 وبلاگ 33 2-1-6-8-3 ویكی¬ها 34 2-1-6-8-4 پادكست¬ها 34 2-1-6-8-5 شبكههای اجتماعی 34 2-1-6-8-6 ردهبندی مردمی 35 2-1-6-8-7 فناوری تلفیقی وب 2 36 2-1-6-9 حلقه ها 36 2-1-6-10 فناوری فشار 37 2-1-6-11 درگاه 37 2-1-7 عوامل موثر بر مواجه با اضافه بار اطلاعاتی 38 2-1-7-1 عوامل مرتبط با نظام بازیابی و امكانات آن 38 2-1-7-2 عوامل مرتبط با كاربر 38 2-1-7-3 عوامل مرتبط با موضوع جستجو 40 2-1-7-4 سایر عوامل مثل محیط جستجو،نوع كامپیوتر و نرمافزار و غیره 41 2-1-8 رویكردهای موثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی 41 2-1-8-1 موتورهای جستجو 42 2-1-8-2 استفاده از دایركتوریها 43 2-1-8-3 استفاده از روشهای جستجوی مناسب 44 2-1-8-4 استفاده از نرمافزارهای هوشمند 44 2-1-8-5 وب معنایی 44 2-1-8-6 استفاده از طرحهای ردهبندی 45 2-1-8-7 فهرستهای وبی 46 2-1-9عوامل موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی 46 2-1-9-1 رویكردهای نمایه سازی درمحیط وب 46 2-1-9-2 مدیریت دانش در سازمان 47 2-1-9-3 ارتباطات سازمانی 48 2-1-9-4 استفاده از فناوری اطلاعات در سازمان 48 2-1-9-5 سامانههای نرم افزاری 49 2-2 مرورنوشتارها 49 2-2-1 پژوهشهای انجام شده در ایران 49 2-2-2 پژوهشهای انجام شده در خارج از كشور 53 2-2-3 جمع بندی از پیشینه 58 2-3 خلاصه فصل 59 فصل سوم: روش پژوهش مقدمه 60 3-1 روش پژوهش 60 3-2جامعه پژوهش 61 3-3-نمونه گیری و تعیین حجم نمونه 61 3-4 ابزار گردآوری اطلاعات: 61 3-5 روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات 62 3-7 خلاصه فصل 63 فصل چهارم: یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها 4-1 ویژ گی های جمعیت شناختی گروه نمونه 65 بررسی سوالات پژوهش 70 4-2 سوال اول: عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 70 4-3 سوال دوم: اضافه بار اطلاعاتی چه تاثیری بر کاربران آن، از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی دارد؟ 72 4-4 سوال سوم: عوامل مؤثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 74 4-5 سوال چهارم: عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 75 4-6سوال پنجم: چه عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی موثر است؟ 77 4-7 :سوال ششم: راههای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 79 4-8 سوال هفتم: بین اضافه بار اطلاعاتی و مشخصات دموگرافیک کاربران چه ارتباطی وجود دارد؟ 80 4-9یافتههای جانبی 103 4-9-1 مشخصات جمعیت شناختی متخصصان فناوری اطلاعات وآی تی 103 4-10 سوال کلی پژوهش 143 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی 144 5-2 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران 146 5-3عوامل مؤثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی 149 5-4 عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی 151 5-5 عواملی فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی 152 5-6 راههای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی 154 5-7- ارتباط بین مشخصات دموگرافیك كتابداران ومتخصصین اطلاع رسانی و نظرات آنها در مورد اضافه بار اطلاعاتی 156 5-8 نتیجه گیری کلی 166 5-9 محدودیتهای تحقیق 167 5-10 پیشنهادها و رهنمودهای پژوهش 167 5-10-1 پیشنهادهای کاربردی 167 5-10-2 پیشنهادهای پژوهشی 168 فهرست شكلها شكل 2-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی 16 شكل 4-1 توزیع نمونه آماری بر حسب جنسیت متخصصان اطلاعرسانی 65 شكل4-2 توزیع نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات متخصصان اطلاعرسانی 66 شكل 4-3 توزیع نمونه آماری بر حسب رشته تحصیلی متخصصان اطلاعرسانی 67 شكل 4-4 توزیع نمونه آماری بر حسب سن متخصصان اطلاعرسانی 67 شكل 4-5 توزیع نمونه آماری بر حسب سابقه کار متخصصان اطلاعرسانی 68 شكل 4-6 توزیع نمونه آماری بر حسب نوع کتابخانه 70 شكل 4-7 توزیع نمونه آماری بر حسب بخش کتابخانه 70 شكل4-8 عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی 70 شكل4-9 تأثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران 73 شكل 4-10عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی 74 شكل 4-11عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی 76 شكل 4-12 عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی 78 شكل 4-13 عوامل مؤثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی 79 شكل 4-14 توزیع نمونه آماری بر حسب جنسیت متخصصان آی تی 103 شكل 4-15 توزیع نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات متخصصان آی تی 104 شكل 4-16 توزیع نمونه آماری بر حسب رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات 105 شكل 4-17 توزیع نمونه آماری بر حسب سن متخصصان فناوری اطلاعات 105 شكل 4-18 توزیع نمونه آماری بر حسب سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات 106 شكل 4-19 عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 106 شكل 4-20 تأثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران اینترنت، از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 107 شكل 4-21 عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 108 شكل 4-22 عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 109 شكل 4-23 عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 110 شكل 4-24 رویكردهای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات 111 فهرست جداول جدول 4-1 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک جنسیت متخصصان اطلاعرسانی 65 جدول 4-2 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب میزان تحصیلات متخصصان اطلاعرسانی 66 جدول 4-3 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک رشته تحصیلی متخصصان اطلاعرسانی 66 جدول 4-4 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک سن متخصصان اطلاعرسانی 67 جدول 4-5 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک سابقه کار متخصصان اطلاعرسانی 68 جدول 4-6 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک نوع کتابخانه 68 جدول 4-7 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک بخش کتابخانه 69 جدول 4-8 آزمون تک متغیری کلموگورف اسمیرنف برای میزان نرمال بودن دادههای کتابداران 81 جدول 4-9 رابطه بین جنسیت كتابداران و عناصر ذكر شده در پرسشنامه 81 جدول4-10 رابطه بین سن کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 84 جدول 4-11 رابطه بین رشته تحصیلی و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 88 جدول 4-12 رابطه بین میزان تحصیلات کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 91 جدول 4-13 رابطه بین سابقه کار کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 95 جدول 4-14 رابطه بین نوع کتابخانه و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 99 جدول 4-15 توزیع آزمودنیهای فناوری اطلاعات به تفکیک جنسیت متخصصان آی تی 103 جدول 4-16 توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب میزان تحصیلاتی فناوری اطلاعات 104 جدول 4-17 توزیع فراوانی ازمودنیها به تفکیک رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات 104 جدول 4-18 توزیع فرآوانی آزمودنیها به تفکیک سن متخصصان فناوری اطلاعات 105 جدول 4-19 توزیع ازمودنیها به تفکیک سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات 105 جدول 4-20 آزمون تک متغیری کلموگورف اسمیرنف برای تعیین نرمال بودن دادههای متخصصان فناوری اطلاعات 112 جدول4-21 آزمون یومن ویتنی برای تعیین رابطه بین جنسیت متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 112 جدول 4-22 رابطه بین سن متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 117 جدول4-23 رابطه بین رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 123 جدول 4-24 رابطه بین میزان تحصیلات متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 127 جدول 4-25 رابطه بین سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 132 جدول 4-26 رابطه بین گرایش متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 137