خرید، اعتبار و آثار دین در نظام بانکی در فقه و حقوق

مبحث خريد دين كه امروزه يكي از معضلات نظام حقوقي ايران است و دقت و هزينه‌ي بسيار مصروف حلّ آن شده و هنوز هم بلا تكليف مانده است، موضوع تحقيق و بررّسي رساله‌ي حاضر است. اين مبحث به سه جهت عمده، اهميّت بسزا دارد:

از اين‌رو، در همين مقدمه و در همين راستا، تطوّر تاريخي خريد دين، با عنايت به حقوق ايران پرداخته و پس از فراغت از آن به تبيين و شرح مباحث ماهوي و معضلات مربوط به آن مبادرت خواهيم نمود. بلحاظ تاريخي خريد دين در معنايي كه مدّ نظر اين رساله است- يعني معناي جديد آن كه در نظام بانكي دنيا مورد استفاده قرار مي‌گيرد- در سويس متولّد شد و در لندن نشو و نما يافت.

همچنين ضرورت توجه و بررسي مفهوم خريد دين در امور بانكي (Factoring , Forfaiting) بدليل فوايد، اهميت موضوع و كاربردي است كه در نظام‌هاي حقوقي مختلف برحسب مورد دارد، لذا از آنجا كه اقتضاي جامعه كنوني باعث شده چنين نهادي در عالم حقوق رشد كند به نحوي كه به عنوان يكي از ابزارهاي مالي شناخته شده و مهم در حقوق تجارت بين‌الملل مورد استفاده قرار گيرد و موسسه‌هاي مالي بزرگ و بانك‌ها باتوسل به اين ابزار باعث رونق اقتصاد و تسهيل مبادلات بين‌المللي گرديده‌اند.

فهرست مطالب
مقدمه 1
تبیین موضوع و اهمیت و ضرورت آن 1
سؤال ها و فرضیه‌ها 4
پیشینه و روش تحقیق 7

فصل اول: ماهيت خريد دين و مقايسه آن با نهادهاي مشابه
1-1 مباحث اصطلاحي 10
1-2 مباحث تاريخي 19
1- 3- مقايسه انتقال طلب و دين با ساير عقود مشابه 27
1-3-1 مقايسه عقد ضمان با انتقال طلب و دين 27
1-3-2 مقايسه عقد حواله با انتقال طلب و دين 30
1-3-3 مقايسه Delegation با عقد حواله 39
1-3-4 مقايسه تبديل تعهد با انتقال طلب و دين 40
1-4 تبيين سنتي مفهوم دين و تعهد و انتقال آنها از ديدگاه حقوق داخلي و حقوق خارجي 47
1-4-1 مفهوم دين و تعهد و انتقال آنها از ديدگاه حقوق داخلي 47
1-4-2 تعهد 47
1-4-3 انتقال و تبديل تعهد و دين 49
1-4-4 آثار انتقال 58
1-4-5 انتقال دين 61
1-4-6 انتقال دين در حقوق خارجي 65
1-4-6-1 انتقال دين در حقوق فرانسه 65
1-4-6-2 انتقال دين در حقوق آلمان 66
1-4-6-3 انتقال دين در حقوق سويس 67

فصل دوم: اعتبار قرارداد خريد دين
2-1- بيع دين به شخص مديون و شخص ثالث 77
2-1-1 ديدگاه مذاهب اسلامي 90
2-1-1-1 بیع دین به مدیون 90
2-1-1-2 بیع دین به غیرمدیون 90
2-1-2 آيات و روايات 92
خاتمه 100
2-2 ديدگاه حقوقي 103
2-2-1 اصول حقوقي 105
2-2-2 ضرورت‌هاي اجتماعي 114
2-2-3 قوانين و مقررات 117

فصل سوم:آثار قرارداد خريد دين
3-1- آثار خريد دين نسبت به خريدار دين 122
3-1-1- انتقال دين و طلب 122
3-1-2- انتقال توابع طلب و دين 125
3-1-2-1- انتقال اوصاف طلب 125
3-1-2-2- انتقال تضمينات 126
3-1-2-3- انتقال دعاوي 129
3-2- آثار قرارداد خريد دين نسبت به فروشنده دين 131
3-2-1- عدم اقدام عليه خريدار دين و همكاري با او در وصول طلب 132
3-2-2- ضامن بودن فروشنده دين در مقابل خريدار دين نسبت به عدم وجود دين و طلب 133
3-3- آثار قرارداد خريد دين نسبت به مديون 134
3-3-1- قابليت استناد جانشيني خريدار دين يا عدم آن در مقابل مديون 134
3-3-2- قابليت استناد ايرادات و دفاعيات يا عدم آن 136
3-4- آثار عقد خريد دين نسبت به اشخاص ثالث 137
3-5 آثار فاكتورينگ و فورفيتينگ 140
نتیجه‌گیری 169
ضمائم 187
منابع 193
چکیده انگلیسی 199