بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی و وضعیت اهدا تخمک و اجاره رحم در حقوق

فقه،حقوق،الهیات
دانلود پایان نامه كارشناسی ارشد رشته حقوق بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی و وضعیت اهدا تخمک و اجاره رحم در حقوق

چکیده: همانگونه كه آفریدگار خلقت اولیه ما را به نحو احسن قرار داده، نیز در خلقت های ثانویه كه به امر او به ما سپرده شده باید نهایت دقت، پاكی و امانتداری را بكار ببریم.بنابراین ارزش میاه و نطفه از طرف خدای متعال بسیار تأكید شده تا بشر به گمراهی و هلاكت نیفتد.اهدای یا فروش اسپرم به هر نحوی از نظر اكثر علما اشكال دارد و حرام است ولی عكس آن اشكال ندارد یعنی اهداء یا فروش تخمك حرام نیست و انگشت دقیقاً روی میاه یعنی اسپرم گذاشته شده بنابراین اینكه آیا می شود به قول اكراه عمل نمود و به خاطر اختلاط میاه و سایر موانع شرعی و عرفی اهداء یا فروش اسپرم را متوقف كرد؟ سؤالی است كه ما به دنبال جواب آن در این پایان نامه هستیم.پایان نامه از 3 بخش تشکیل شده است.که کلیات موضوع را در بخش اول خواهیم داشت.در بخش دوم به بررسی تلقیح مصنوعی می پردازیم.در عنوان بخش سوم نیز اهداء تخمك یا جنین و اجاره رحم (مادر جانشین) می باشد. کلمات کلیدی: اجاره رحم اهداء تخمك اسپرم بیگانه مادر جانشین تلقیح مصنوعی مقدمه: تا كنون تلاش حقوقدانان و پزشكانی كه به دنبال اثبات و رفع ایراد و اشكال از این مورد هستند با شكست مواجه شده اند زیرا اینان به قول اقل می خواهند توسل بجویند و بر اثر گذشت زمان زمینه را در جامعه فراهم كنند كه زوجهای نابارور بتوانند از اسپرم غیر استفاده كنند و ما می دانیم كه از نظر حقوقی نیز موانعی دارد كه این موانع بر طرف نگردیده است. هر چند ما اهدای اسپرم را داوطلبانه اعلام كنیم نه فروش، باز موانعی از جمله اینكه قوانین فرانسه در مواردی پس از گذشت زمان زیادی در این باره به بن بست رسیدند و آن را ممنوع اعلام كرده اند از جمله موانع اخلاقی و اجتماعی كه ذیلاً به آن اشاره خواهد رفت. اینك جهان در این زمینه بین دو محذور واقع شده. از طرفی زوجهای نابارور می خواهند صاحب فرزند شوند و از طرف دیگر موانع اخلاقی، اجتماعی و حقوقی بسیار بر سر راه دارد كه عبور از این موانع سخت است. البته خوشبختانه در قوانین اسلام مشكلات كمتر به چشم می خورد و موانع بیشتر عرفی است كه امیدواریم قوانین بتوانند صریح بیان شوند و راه را برای استفاده از تكنولوژی و علم در این زمینه هموار سازید.در ایران وجود یك و نیم میلیون زوج نابارور یعنی حدود 15-10 درصد و از سویی نگرانی زوجهای جوانی كه زندگی مشتركی را برای آینده ای شیرین پایه ریزی می كنند همواره یكی از مشكلات جامعه به شمار می رود گر چه متولیان بهداشت و درمان، نازایی را یك بیماری تلقی نمی كنند و جز عملهای لوكس و زیبایی می نگرند و سازمانهای بیمه گر هم با دیدن هزینه های درمان گران و سنگین این بیماری را متقبل نمی شوند، اما مشكلات روحی روانی ناشی از آن بنیاد زندگی زوج های جوان را تهدید می كند چرا كه این زوجها بعضاً تصمیم به ازدواج مجدد می گیرند كه این امر معمولاً به طلاق می انجامد شایسته است كه مسئولین امر جهت ارتقای فرهنگ باروری به گونه ای دیگر عمل كنند. از سوی دیگر وجود مراكزی كه راههای درمان این بیماری را به طرق مختلف تبلیغ می كنند و نبود نظارت كافی و دقیق بر عملكرد آنها از سوی وزارت بهداشت، موجب شده زوج های جوان علیرغم پرداخت هزینه های گران در، بسیاری از موارد نتیجه مطلوب نگیرند. این در حالی است كه از نظر روحی پیش از پیش آسیب پذیر می شوند. بشر همواره سعی داشته است با اتكا به قدرت تفكر و خلاقیت خود و در نتیجه به كارگیری تكنولوژی نوین و روش های علمی مدرن در بهره برداری از طبیعت زندگی را برای خود مطبوع و لذت بخش ساخته و گره هایی را كه سابقاً عاجز از گشودنش بوده، باز نماید. لیكن در برخی از موارد مشكلات جدیدی را به وجود آورده كه از عرصه سلامت و بهداشت و محیط زیست پا را فراتر گذارده به حیطة باورهای مذهبی، ارزش های اخلاقی و روابط حقوقی میان انسان ها گام نهاده است.پر واضح است كه پیشرفت تكنولوژی و خلق روش های مدرن، قوانین و مقررات ویژه ای را طلب می كند تا از ایجاد هرج و مرج در جوامع جلوگیری نماید. یكی از نمودهای پیشرفت در زمینة پزشكی، تلقیح مصنوعی است. میل، علاقه و نیاز غریزی و روحی انسان ها در برخورداری از موجودی به نام «فرزند» كه موجب طراوت و شادابی در زندگی می شود را میتوان به عنوان اصلی ترین انگیزه در نیل به جدیدترین و پیشرفته ترین شیوه های تلقیح مصنوعی به حساب آورد. همان طور كه اشاره شد این امر نیز همچون سایر دستاوردهای بشری، عوارض و مشكلات عدیده ای را به دنبال داشته كه اكنون پس از گذشت 22 سال از تولد نخستین محصول این روش، همچنان علمای فقه، حقوق و اخلاق پاسخ مناسبی برای متقاضیان ارایه نكرده و در اكثر كشورهای جهان قانون مدونی جهت این امر مهم و حیاتی وضع نشده است. آنچه در كشورهای اسلامی نظیر ایران به لحاظ مقید بودن به مذهب بیشتر مورد توجه قرار گرفته، حكم تكلیفی این گونه امور بوده است و كمتر به احكام وضعی انواع روشهای تلقیح مصنوعی پرداخته شده است كه اهمیت قسمت اخیر اگر بیش از قسم اول نباشد كمتر نیست. لذا با عنایت به این ضرورت و گستردگی موضوع و از آنجا كه دانش حقوق یگانه علمی است كه متكفل ارائه راه حلهای مناسب برای این قبیل مشكلات و مسائل خاص می باشد، ناگزیر است كه همراه با این مسایل نو ظهور گام بردارد و برای این گونه پرسشها، پاسخهای مناسب ارائه دهد. خوشبختانه دانش حقوق در قواعد و مقررات موضوعه خلاصه نمی شود بلكه حقوق دانشی است با قواعد و ضوابط كلی و اصول عامه ای كه به مثابه اهرمهای استنباط در اختیار حقوقدانان قرار می گیرد، لذا با تكیه بر این اصول عمومی، حقوقدانان قادر خواهند بود كه با هر گونه مسایل جدید حقوقی كه در رویاروی ایشان قرار می گیرد و شاید در قوانین موضوعه هم سخنی از آن نرفته باشد، برخورد مناسب نموده و جوابهای صحیح و راه حلهای شایسته ارائه دهند. مسأله تلقیح مصنوعی انسان كه موضوع بررسی و تحقیق ما در این نوشتار قرار گرفته است، یكی از پدیده های نوینی است كه با شكوفایی دانش پزشكی پا به عرصه هستی نهاده و به تبع منشأ ایجاد مسائل مختلف حقوقی شده است و بدلیل آنكه این موضوع یكی از موضوعات نوین می باشد، متأسفانه در حقوق مدون و قوانین موضوعه ایران سخنی محكم و قابل دفاع از آن به میان نیامده است. از این رو برای تحقیق و مطالعه در اطراف جنبه های حقوقی این مسأله ناگزیر باید از اصول كلی و ضوابط عامه استمداد جست ناگفته نماند تلقیح مصنوعی از رخدادهایی است كه در مورد آن نصّ خاصی وارد نشده است ولی (حكم آن) از حوزه عام و اصول كلی خارج نیست و به همین خاطر فقها در جهت امتثال دستور پیشوایان خود (ع) : « بیان اصول و قواعد بر ماست و استخراج جزئیات بر عهده شماست » تلاش خود را برای استنباط حكم این مسأله از دو منبع یاد شده بكار گرفته اند. حقیر نیز با انطباق نوشته های فقهی و حقوقی سعی بر آن دارم كه آخرین دستاوردهای بشری را برای حل این معضل و ایجاد زمینه مناسب جهت باروری و تولید مثل زوج های نابارور در خدمت اندیشه وران و علاقمندان علوم حقوقی و فقهی قرار دهم. فهرست مطالب مقدمه. 1 بخش اول : كلیات فصل اول: تعاریف. 6 مبحث اول : تعریف تلقیح و انواع آن 6 گفتار اول: تعریف تلقیح مصنوعی. 6 گفتار دوم : انواع تلقیح مصنوعی 6 فصل دوم: تاریخچه و سیر قانونی تلقیح مصنوعی 8 مبحث اول : تاریخچه. 8 مبحث دوم: سیر قانونی. 10 فصل سوم: مسائل پزشكی لقاح طبیعی و تلقیح مصنوعی 14 مبحث اول : مسائل پزشكی لقاح طبیعی 14 مبحث دوم: مسائل پزشكی لقاح خارج رحمی (تلقیح مصنوعی). 18 مبحث سوم: تلقیح اسپرم 18 گفتار اول: تلقیح اسپرم به داخل رحم (IUI) با استفاده از اسپرم همسر 18 گفتار دوم: انتقال تزریق تخمك (GIFT). 19 گفتار سوم: انتقال تخمك بارور شده یا زایگوت …………….(ZIFT) 19 گفتار چهارم : روش باروری آزمایشگاهی یا انتقال رویان …….(IVF-EI) 19 بخش دوم : تلقیح مصنوعی فصل اول: مباحث فقهی تلقیح مصنوعی 23 فصل دوم : تلقیح مصنوعی و حقوق موضوعه. 28 مبحث اول: تلقیح مصنوعی و حقوق جزا. 28 مبحث دوم: وضعیت حقوقی اطفال ناشی از لقاح مصنوعی 33 گفتار اول: ماهیت نسب 33 گفتار دوم: راههای اثبات نسب مشروع یا مشروع كردن نسب. 46 مبحث سوم: تلقیح مصنوعی و قانون مدنی 53 مبحث چهارم: حضانت طفل ناشی از تلقیح مصنوعی. 57 فصل سوم : قاعدة فراش در حقوق امامیه. 63 مبحث اول: نسب طفل حاصل از لقاح مصنوعی به وسیلة اسپرم شوهر. 63 مبحث دوم: نسب طفل حاصل از لقاح مصنوعی به وسیلة اسپرم مرد اجنبی 65 فصل چهارم: وضع حقوقی اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 67 مبحث اول: رابطة طفل ناشی از لقاح مصنوعی با مادر طبیعی خود (زن ملقوحه) 67 مبحث دوم: رابطة طفل با صاحب نطفه 68 گفتار اول: ثبت تولد طفل 68 گفتار دوم: حق طفل برای دانستن نسب خود. 69 گفتار سوم: حق طفل در اقامه دعوی مسئولیت مدنی 70 گفتار چهارم: مسئولیت مدنی پزشك در مقابل طفل. 71 مبحث سوم: رابطة طفل با شوهر زن. 72 بخش سوم: اهداء تخمك یا جنین و اجاره رحم (مادر جانشین) فصل اول : اهداء تخمك یا جنین. 74 مبحث اول : مسائل پزشكی اهداء تخمك یا جنین. 74 مبحث دوم: مسائل فقهی انتقال تخمك یا جنین. 78 مبحث سوم: مسائل حقوقی انتقال جنین. 81 فصل دوم: اجاره رحم یا مادر جانشین. 94 مبحث اول : مسائل پزشكی اجارة رحم یا مادر جانشین 94 مبحث دوم: مسائل فقهی اجاره رحم یا مادر جانشین 96 مبحث سوم: مسائل حقوقی اجارة رحم یا مادر جانشین 98 گفتاراول : وضعیت حقوقی طفل ناشی از رحم اجاره ای یا مادر جانشین 101 بند 1: رابطة طفل با زن اجاره ای. 101 بند2: رابطة طفل و شوهر زن اجیر 102 بند3: رابطة حقوقی طفل با صاحبان جنین (اسپرم و تخمك). 102 گفتاردوم: وضعیت حقوقی مادر جانشین یا اجاره ای. 103 بند1 : حالتی كه صاحب تخمك، صاحب رحم اجاره ای نیز باشد 103 بند2 : حالتی كه فقط رحم اجاره داده می شود. 103 نتیجه و پیشنهاد 115 فهرست منابع. 120