آیا مسئولان سابق آموزش‌وپرورش را باید "پدرخوانده‌های مدارس غیردولتی" دانست؟!

خبرنگار اجتماعی ؛ مدارس غیردولتی برخی مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش و تعارض آن با منافع پس از انتشار خبر روزهای گذشته مبنی بر استعفای 100 مسئول سازمان بهزیستی به علت بخشنامه تعارض منافع، حالا بیشتر قابل تأمل است.

همچنین 172 نفر از دست‌اندرکاران بهزیستی نیز به علت بخشنامه تعارض منافع از مدیریت مراکز خصوصی و غیردولتی خود که تحت پوشش بهزیستی بوده، انصراف داده‌ و آن را واگذار کردند.

موضوع تعارض منافع در وزارت آموزش‌وپرورش نیز به شکل دیگری قابل بحث و بررسی است؛ مدیرانی که پست معاونت، مدیرکلی و مشاور در وزارت آموزش‌وپرورش دارند و در کنار آن مؤسس مدارس غیر دولتی هم هستند!

یکی از بسترهای اصلی بروز فساد در سطح مسئولان که متأسفانه در بخش‌های مختلف مدیریتی کشور ما نیز ظهور داشته است، وجود تعارض منافع است یعنی فرد در جایگاهی قرار دارد که بین منافع شخصی و منافع آحاد جامعه، تعارضی وجود دارد و این تعارض در منافع، عامل انحراف، فساد تصمیمات و سیاست‌های اتخاذ شده توسط آن فرد یا سازمان است.

مکانیسم فساد از طریق تعارض منافع بدین صورت است که فرد با استفاده از قدرت حاکمیتی و جایگاهی که در آن قرار دارد، قوانین یا مقرراتی وضع می‌کند که تأمین‌کننده منافع فردی یا صنفی‌اش باشد.

در همین رابطه با علی الهیار ترکمن؛ معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش‌وپرورش گفت‌وگویی داشتیم تا بدانیم از نظر او به عنوان یکی از معاونان وزارت آموزش‌وپرورش، مدرسه‌داری مسئولان آموزش‌وپرورش مصداق تعارض منافع تلقی می گردد یا خیر؟!

تسنیم: از نظر شما به‌عنوان یکی از معاونان وزارت آموزش‌وپرورش، مدرسه‌داری مسئولان این وزارتخانه مصداق تعارض منافع تلقی می گردد؟

وقتی مدارس نوین در ایران شکل گرفت شاهد بودیم که از حدود 100 سال قبل مدارس غیررایگان هم شکل گرفت، در مدارس رایگان یا دولتی هیچ پولی از دانش‌آموزان دریافت نمی‌شد اما برخی افراد برتر مدارس پولی را تأسیس، دانش‌آموزان دارای شرایط خاص را ثبت‌نام و از آنها پول دریافت کردند.

نخستین مدرسه پولی در تهران مدرسه "سیروس" بود که بسیاری از مشاهیر مانند دکتر قریب و مهندس بازرگان آنجا تحصیل کردند، این مدرسه 35 ریال شهریه می‌گرفت آن هم در ایامی که شاید شاید حقوق یک فرد یک تومان هم در ماه نبود.

اما مشکل از آنجا آغاز شد که نخستین گروه محصلان اعزامی به اروپا از میان دانش‌آموزان مدارس پولی بودند و این تصور در ذهن مردم شکل گرفت که مسیر موفقیت از طریق این مدارس است؛ از سال 1335 به بعد مدارس ملی شروع به رشد و تکمیل کرد و بیشتر مردم برای موفقیت وارد این مدارس می‌شدند.

تقاضای اجتماعی برای مدارس غیردولتی بالاست

 درباره مدارس غیر دولتی هم تقاضای اجتماعی بسیار بالاست و اینگونه نیست که آموزش و پرورش برای فرار از مسئولیت‌های خود به توسعه مدارس غیر دولتی وارد شود؛ چند وقت قبل فردی که کارمند ساده شهرداری بود به بنده مراجعه کرد و اصرار داشت فرزند خود را در یک مدرسه غیر دولتی برند ثبت‌نام کند و حاضر بود شهریه 25 میلیون تومانی این مدرسه را پرداخت کند!

تسنیم: چرا شرایط اینگونه شده است که خانواده‌ها برای ثبت‌نام در مدرسه‌ای غیردولتی آن هم با 25 میلیون تومان شهریه باید اصرار هم داشته باشند و با توسل به دوست و آشنا موفق به ثبت‌نام شوند؟

انعطاف مکانیزم‌ها و ابزارها به سمت مدارس غیردولتی

خانواده‌ها این هزینه‌ها را نوعی سرمایه‌گذاری می‌دانند و ثبت‌نام در مدارس غیر دولتی تقاضای اجتماعی است، ما نمی‌توانیم این تقاضای اجتماعی را تغییر دهیم.

تسنیم: آیا نمی‌توانیم به این تقاضای اجتماعی با تقویت مدارس دولتی پاسخ بدهیم؟

در شرایط برابر بله اما وقتی انعطاف مکانیزم‌ها و ابزار را به مدارس غیردولتی بیشتر از مدارس دولتی بدهید، طبیعی است که خانواده‌ها به سمت مدارس غیردولتی کشیده می‌شوند، چند درصد از مدارس دولتی را می‌توانید مانند مدارس غیر دولتی اداره کنید؟

یک انحراف؛ وقتی مسئولان آموزش‌وپرورش موسسان مدارس غیردولتی شدند!

درباره توسعه مدارس غیردولتی از دهه هفتاد یک اشتباه کردیم، وقتی قرار شد مدارس غیردولتی دوباره شکل بگیرند، مسئولان آموزش و پرورش با گرفتن امتیاز، نخستین مدارس غیرانتفاعی را خودشان تأسیس کردند! بر همین اساس تمام ظرفیت‌ها و نهادسازی‌هایی که در آموزش و پرورش در اختیارشان بود  به سمت برند‌سازی مدارس خود بردند پس از مدتی متوجه شدند کیفیت را از مدارس دولتی گرفته‌اند اما هیچ فردی جلوی آنها را نگرفت، هیچ نهاد نظارتی ورود پیدا نکرد و به آنها تلنگری نزد!

سرپوش گذاشتن بر ماجرا با توسعه مدارس خاص

 وقتی متوجه شدند کیفیت  مدارس دولتی کمرنگ شده و تقاضا به سمت مدارس غیر دولتی بیشتر شده است از برند مدرسه خود ترسیدند و به متعددسازی مدارس و ایجاد انواع مدارس هیات امنایی، نمونه مردمی، نمونه‌دولتی و ... اقدام کردند تا نشان دهند عدالت آموزشی خدشه‌دار نشده است! در حالیکه با این کار مدارس دولتی را به قعر بردند.

چه اشکالی داشت به‌عنوان مثال کارمند سازمان برنامه‌وبودجه مجوز می‌گرفت و موسس مدرسه غیردولتی می‌شد پس از آن کارمندان واجد شرایط را برای مدرسه جذب می‌کرد، این قبیل مؤسسان مدارس غیردولتی بدون اینکه در آموزش و پرورش مسئولیت داشته باشد، صنعت مدرسه‌داری را در کشور توسعه می‌دادند.

برندهای معروف مدارس غیردولتی در اختیار چه کسانی است؟

تسنیم: معتقدید در حال حاضر بیشترین مدارس غیردولتی در اختیار مسئولان آموزش‌وپرورش است؟

ابتدای تأسیس مدارس غیر دولتی از مدیران آموزش و پرورش آغاز شد و در حال حاضر برندهای معروف این را به ما می‌گوید؛ بروید و ببینید مدارس برند برای کدام افراد هستند؟! برندهای معروف مدارس غیردولتی برای افرادی است که می‌آمدند در شورای عالی آموزش و پرورش برای خود مجوز دریافت می‌کردند، نخستین مدرسه‌ای که اجازه پیدا کرد دوزبانه باشد، برای دبیرکل وقت شورای عالی آموزش و پرورش بود، این فرد خودش آمد و گفت من اجازه دارم برای مدرسه خودم آموزش دو زبانه داشته باشم!

مشکل اینجا بود که مدارس غیر دولتی را از ریل خود خارج، برند‌سازی کردند و آن را دست خود گرفتند از سوی دیگر برای آنکه عدالت آموزشی دچار مشکل نشود، تنوع مدارس را بالا بردند بنابراین درست نیست که تصور کنیم صرفاً مدارس غیر دولتی باعث نابرابری و ناعدالتی آموزشی می‌شوند.

تسنیم: در برخی نقاط تهران تا کیلومترها هیچ مدرسه دولتی وجود ندارد و خانواده‌ها مجبورند فرزندان خود را در مدارس غیردولتی یا پولی ثبت‌نام کنند؛ کسی با موجودیت مدارس غیردولتی مشکل ندارد، بحث این است چرا مدارس دولتی به حال خود رها شده‌اند و اینکه مدرسه‌داری مسئولان آموزش‌وپرورش چگونه تعارض منافع محسوب نمی گردد؟!

بسیاری از کشورها با تأسیس مدارس غیر دولتی شرایط را برای توسعه عدالت آموزشی فراهم می‌کنند ما باید نگاه کنیم به علت‌ها، امروز اگر این موضوع، مسئله ما است نتیجه راه حل دیروز بوده است، اگر این مسئله را حل نکنیم برای آیندگان نیز یک مسئله جدید ایجاد کرده‌ایم.

پایان/