پس از تلاش ها و آويز و گريزهاي بسيار مجاهدان و علماي ديني و ملت ايران سرانجام در سيزدهم مرداد 1285 خورشيدي مظفرالدين شاه قاجار فرمان حكومت مشروطه را امضا و صادر كرد و سه روز پس از آن دستخط ديگري در تأييد فرمان مشروطيت صادر نمود كه در آن فرمان صريح نسبت به تأسيس مجلس منتخبين ملت داده شد. از آن تاريخ تا پايان سلطنت وي وقايع سياسي زير به ترتيب در اشعار شاعران انعكاس يافته است.
1285 خورشيدي
1- آغاز مشروطيت و مجلس شوراي ملي:
|
شاد باش اي مجلس ملي كه بينم عن قريب |
از توآيد درد ملت را درين دوران طبيب… |
(اديب الممالك فراهاني، ديوان، ص 137)
|
… دولت و ملت چو هر دو دست بهم داد |
پاي به دامن كشد عدوي سبك سر… |
(محمدتقي بهار، ديوان، ص 56)
|
… غريو شعف رفت تا آسمان |
كه مشروطه شد سرزمين كيان |
(نظام وفا، ديوان، ص203)
2- نكوهش از وزيران و مجلس شوراي يكم:
|
… وزيرا وقت آن آمد كه امروز |
|
بياموزي ره رسم تدين… |
|
براري ريشة انصاف از بيخ |
|
براندازي اساس عدل از بن |
|
كني خاموش چراغ دين اسلام |
|
كني خاموش چراغ دين اسلام |