اقدام پژوهی چگونه توانستم مشکل تیک عصبی و ناخن جویدن را در دانش آموزم داریوش از بین ببرم؟

چكيده

جويدن ناخن عادتي خجالت‌آور، ناپسند و از لحاظ اجتماعي غيرقابل قبول است كه در كودكان شيوع بيشتري دارد و مي‌تواند باعث عوارضي مانند كوتاهي غيرعادي ناخن‌ها، التهاب و عفونت اطراف آن و آسيب به رفتار خود فرد شود. كارشناسان علل مختلفي براي جويدن ناخن مطرح مي‌كند. آنان معتقدند علت عمده آن، ناشي از ترس و اضطراب است. و روشي براي ابراز دلگيري‌ها و دلخوري‌ها باشد. هنگامي كه كودك نمي‌تواند خشم خود را در مقابل ناكامي‌ها و محروميت‌ها نشان دهد با جويدن ناخن آرامش موقتي پيدا مي‌كند. كه آثاري نظير افت تحصيلي و كاهش اعتماد به نفس همراه دارد و لازم است والدين مربيان مدرسه بيشتر به اين مسأله توجه كنند و به سادگي از كنار آن نگذرند. ما وقتي كه فرزندانمان مريض جسمي مي‌شوند براي سلامتي آنان تلاش مي‌كنيم اما وقتي عصبي مي‌شوند و پرخاشگري مي‌كنند و افسرده مي‌شوند و … بر آنان فشار مي‌اوريم و تحقيرشان مي‌كنيم. براي اين‌كه كودكي به اين اختلال رفتاري دچار نشود والدين بايد رابطه‌ي خوبي با يكديگر داشته باشند و محيطي آرام و بدون دغدغه براي فرزندان خود فراهم كنند. لذا اينجانب به عنوان آموزگار مدرسه تلاش كردم كه تا با اجراي يك طرح اقدام پژوهي، رفتار يكي از آينده سازان كشور عزيزمان، را اصلاح نمايم تا شاهد موفقيت هر چه بيشتر دانش‌آموزان در عرصه‌هاي مختلف زندگي باشيم.

مقدمه

جویدن ناخن یکی از عادات کودکان است که والدین را بسیار ناراحت و کلافه می نماید. تحقیقات نشان می دهد که تقریباً ۳۸ درصد کودکان ۶ ۴ ساله ناخن هایشان را می جوند.این عادت تا ۱۰ سالگی به اوج خود می رسد و در مواردی تا ۶۰ درصد کودکان افزایش می یابد. همچنین بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ ۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می رسد. جالب این که تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۲۰ ۱۰ درصد این عده نیز تا بزرگسالی عادت ناخن جویدن را حفظ می کنند.اينجانب محبوبه کاظمی دارای 24 سال سابقه تدريس در مقطع ابتدايي مي‌باشم. شاكر خداوند مهرباني هستم كه لطفش را هيچ‌وقت از بنده‌اش دريغ نمي‌ورزد و افتخار مي‌كنم كه بتوانم راهرو و ادامه دهنده راه انبيا و اولياي الهي باشم و نور دانش و توانايي را در اين دانش‌آموزان ميهن اسلامي شعله ور نمايم. در هفته‌هاي اول سال تحصيلي 94ـ 93 متوجه دانش‌آموزي به نام داریوش شدم كه دائماً در حال جويدن ناخن بود. داریوش دانش‌آموزي به ظاهر ساكت، اما دروني طوفاني و متلاطم داشت. لذا مشاهده‌ي اين وضعيت برايم خوشايند نبود. به خدا توكل كردم و از او خواستم تا با كمكش مشكل بنده‌ي معصوم‌اش را برطرف نمايم. در اين زمينه در عوامل به وجود آورنده مشكل داریوش چند فرضيه مطرح شد؟ براي پيدا كردن جواب‌هاي فرضيه شروع به گردآوري اطلاعات كردم كه علت اصلي اختلاف والدين و درگيري آن‌ها بود كه داریوش براي آرام كردن خود و ابراز آن به ناخن جويدن روي آورده است، براي اصلاح رفتار آن اقداماتي از قبيل از 1ـ جلسه مشاوره با خانواده 2ـ مسئوليت دادن و شركت دادن داریوش در كارها و فعاليت‌هاي گروهي 3ـ جلسه مشاوره با انجمن اولياء و شوراي دانش‌آموزي 4ـ معرفي داریوش به مركز مشاوره شهرستان نهاوند انجام گرفت كه نتيجه آن باعث شد كه داریوش عادت بد ناخن جويدن را كنار بگذارد و خودش هم به اين مسأله پي برد كه ناخن جويدن راهي براي حل مشكل نمي‌تواند باشد بايد با فكر كردن و تلاش و كمك گرفتن از بزرگترها به حل مشكل خود بپردازد.

بيان مسأله

یکی از باورهای رایج این است که فشارهای عصبی و تنش های روزانه موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می گردد، این باور که تا حد زیادی نیز درست است موجب شده گروهی از روان شناسان بر این باور باشند که نفس «جویدن ناخن» عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها راهکاری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است. عصبانیت بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی ها، دلواپسی و تضاد های فکری، بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم های ترسناک، تقلید از دیگران، والدین، دوستان،هیجان بیش از حد و عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل جویدن ناخن محسوب می گردد. در واقع علت اصلی آن اضطراب است معمولا وقتی که کودک در محیط های نا امنی قرار بگیرد، دچار اضطراب شده و برای کاهش آن به این عادت متوسل می گردد. این گزارش می افزاید: این اختلال در خانواده هایی که بین پدر و مادر اختلاف وجود داشته باشد و یا برای تربیت کودکان از تنبیه بدنی استفاده می کنند بیشتر دیده می گردد.بر اساس این گزارش، تحقیر و تنبیه نکردن کودک بخاطر این عادت و بی تفاوتی نسبت به آن، تصحیح محیط نا امن خانوادگی و جلوگیری از مشاهده صحنه ها و فیلم های اضطراب آور، تشویق و جایزه دادن به ازای هر بار ناخن کوتاه کردن، آغشته کردن ناخن های کودک به روغن بادام تلخ و اشتغال دست های کودک در اوقات فراغت توسط کاردستی و بازی های سرگرم از جمله راه های درمان ناخن جویدن و یا مكیدن انگشت است.

توصيف وضعيت موجود:

اینجانب محبوبه کاظمی مدت 24 سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت می باشم و هم اکنون به عنوان آموزگار دو پایه در پایه اول و چهارم تدریس می نمایم. در سال تحصیلی اخیر 11 نفر دانش آموز در پایه اول و 11 نفر دانش آموز در پایه چهارم داشتم.. داریوش دانش‌آموز كلاس اول مدرسه‌ي کوثر نثار شهرستان نهاوند مي‌باشد.. او در كلاس و ساعات تفريح دستش در دهان مي‌باشد و مشغول ناخن جويدن است. در كارهاي گروهي كلاس شركت فعال ندارد به پرسش‌ها پاسخ كوتاه و آرام مي‌دهد. اعتماد به نفس كافي را هم ندارد. انگار موضوعي او را مي‌رنجاند و به همين خاطر نگران و مضطرب است. در روزهاي اخير هم افت تحصيلي داشته است. لذا وضعيت موجود برايم خوشايند نبود و با توجه به اهميت موضوع، تصميم گرفتم تا آنجايي كه ممكن است در اين وضعيت نامطلوب رفتاري تغييراتي ايجاد كنم به عنوان يك امانتدار، براي پيشگيري از ضايع شدن اين امانت الهي كاري انجام بدهم. در اين زمينه در عوامل به وجود آورنده مشكل داریوش چند فرضيه مطرح مي‌شود؟ 1ـ چرا داریوش اين كار را انجام مي‌دهد؟ 2ـ آيا در خانه هم اين رفتار را دارد؟ 3ـ علت نگراني او چه چيزهايي مي‌باشند؟ 4ـ وضعيت اقتصادي خانواده داریوش چگونه مي‌باشد؟ با توجه به عوامل احتمالي فكر مي‌كنم كه ريشه در عوامل خانوادگي سبب بروز اين مشكل براي داریوش شده باشد.