اقدام پژوهی چگونه توانستم به توانمند سازی شورای دبیران و ایجاد یک کارگروه تخصصی و اثر بخش در شورای دبیران دست یابم؟

چكيده

شورا و مشاوره يكي از مباحث مهمي است كه در فرهنگ اسلامي مورد توجه خاص قرارگرفته است. مشورت با مردم درمسائل مختلف زندگي و جامعه باعث رسيدن به راه حل هاي بهتر و دقيق تر و جلوگيري از تكرار اشتباهات مي باشد. يكي از اركان مهم جامعه مدرسه مي باشد. كه تصميم گيري صحيح مبتني بر تعليم و تربيت اسلامي در آن از اهميت ويژه اي برخوردار است. دراين تصميم گيري مسئولين مدرسه و معلمين نقش ويژه اي را ايفا مي كنند. كه تحت عنوان شورا مي توان آن را مورد بررسي و نقد قرارداد. شوراي معلمان جمعي است از معلمان و اداره كنندگان مدرسه كه به منظور بحث و تبادل نظر و هماهنگي درامور آموزشي، پرورشي واداري آموزشگاه و تامين مشاركت معلمان درحسن جريان آموزشي، پرورشي و اداري مدرسه تشكيل مي گردد. دنياي پر تحول امروز با تغييرات سريع و مداوم همراه است. پاسخگويي به نيازهاي امروز و فرداي دانش آموزان ايجاب مي نمايد كه دانش روز، در قالب روش هاي متناسب و جديد به دانش آموزان ارائه گردد. تغيير و تحول در محتوا و روش، بدون مشورت و كمك متقابل معلمان با يكديگر امكان پذير نيست و اين امر در شوراي معلمان كه محيطي براي تبادل تجربه هاست، بهتر تحقق مي يابد. براي دست يابي به اين نياز لازم است شوراي معلمان را تجهيز كرد و جوي را درمدرسه ايجاد نمود كه در آن آموزش بامحيط اجتماع و تحولات آن انطباق يابد. اسلام كه كامل ترين و بهترين قوانين را براي حركت انسان به سوي سعادت و خوشبختي دار است و براساس سرشت انسان استوار بوده و رشد انسان و جامعه انساني را درحركت به سوي كمال مطلق كه همان الله است تضمين مي كند، قطعاً نه اهميت مشاوره و شورا را درتعالي جوامع انساني ناديده نگرفته بلكه به اندازه اي به آن ارج نهاده كه حتي يك سوره به نام شورا نام گذاري شده است. به منظور نشان دادن ديدگاه قرآن نسبت به شكوفايي استعدادها و تبلور و تصفيه انديشه ها در رابطه با مشاور و شورا لازم است به منابع اسلامي درخصوص اين موضوع رجوع كنيم تا قبل از هر چه چيز ضرورت وجودي شورا و اهميت آن از نظر اسلام روشن شود.

مقدمه

سازمانهای امروز تحت تأثیر عواملی از قبیل افزایش رقابتهای جهانی ، دگرگونیهای ناگهانی ، نیاز به دنیا به کیفیت و خدمات پس از فروش و وجود منابع محدود و….زیر فشارهای زیادی قرار دارند پس از سالهای زیادی تجربه به این نتیجه رسیده است که اگر سازمانی بخواهد و در عرصه رقابت پیش تاز باشد باید از نیروی انسانی متخصص ، خلاق وبا انگیزه بالا برخوردار باشد و منابع انسانی ثروت واقعی یک سازمان را تشکیل می دهند. بین سرمایه انسانی و بهره وری در سازمانها رابطه ای مستقیم وجود داردو استفاده از توانایی های بالا منابع انسانی برای هر سازمانی مزیتی بزرگ به شمار می رود. در بهره وری فردی سازمان از مجموعه استعدادها و توانایی های بالای فرد به منظور پیشرفت سازمان استفاده می کنند و با بالفعل در آمدن نیروهای بالقوه و استعدادهای شگرف در جهت سازندگی موجب پیشرفت فرد و همسری با سازمان خواهد شد. توانمند سازی تکمیل نوین و مؤثر در جهت ارتقای بهره وری سازمان به وسیله بهره گیری از توان کارکنان است. کارکنان واسطه دانش ، تجربه و انگیزه خود صاحب قدرت نهفته هستند و در واقع توانمند سازی آزاد کردن این قدرت است.17 برنامه های توانا سازی این امکان را به سازمان می دهد که به شیوه ای خلاق و نوآوری عمل کرده و برنامه های کسب و کارش را به گونه ای عرضه کند که موقعیت خود را همواره در بهترین حالت حفظ کند. برجسته ترین مزیت بکار گیری اینگونه برنامه این است که موجبات تفاهم و تعهد هر چه بیشتر کارکنان و سازمان را مطرح می آورد.شورای دبيران موقعیتی فراهم می نماید که در آن فکر جمعی و طرح ریزی گروهی شکل می گیرد و فرصت برای ارائه عقابد و آرائ سودمند مهیا می گردد و دبيران به شناخت بهتر امور مدرسه توفیق پیدا می کنند. در این جلسات ، تبادل اندیشه و نظر در مورد بسیاری از امور آموزشی مو جب رشد و پرورش اعای هیوت آموزشی می گردد .

توصیف و تحلیل وضع موجود

اينجانب ………. معاونت اجرايي آموزشگاه ……… شهرستان…………. هستم. در اين آموزشگاه دبيران علاقه زيادي به شركت در شوراي دبيران نداشتند و به بهانه هاي مختلف سعي بر آن داشتند كه در اين جلسات كمتر شركت نمايند . بنا بر اين در سدد رفع اين مشكل بر آمدم. از مؤثرترین شیوه های برقراری روابط انسانی در سازمان ها مخصوصاً سازمان های آموزشی مانند مدرسه «مشارکت» است . «« مشارکت یعنی مجموعه اقداماتی که میزان نفوذ و مسئولیت کارکنان (دبيران ، دانش اموزان و اولیاء) را در فرایند تصمیم گیری ، از طریق تفویض اختیار در سطوح مختلف ، افزایش دهد و نوعی حس مالکیت و تعلق را در افرادی که به شکلی با سازمان مربوط هستند به وجود آورد.»» دبيران در بسیاری از استان ها بیش از هشت ساعت از ساعات روز خود را در مدرسه بسر می برند به همین دلیل بیشترین نیرو و انرژی را در آنجا صرف می کنند . با این وضع دبير خود را عضوی متعلق و مؤثر می داند ، لذا هر کس دوست دارد که در مدرسه صاحب نظر باشد و در تصمیم گیری ها و سازندگی آن سهیم باشد . یقیناً هر مدیر مشارکت جو نیز می داند هر چه تصمیم ها با فکر و مشارکت افراد بیشتری گرفته شود از قوت ، استحکام و درستی بالاتری برخوردار می باشد . موضوعات و مسائلی که به نظر و رأی همگان گذاشته می گردد ، اشتباهات کمتری دارد و به نسبت دخالت آرا و اندیشه دیگران ، دقیق تر و همه جانبه تر خواهد بود . از دیدگاه اسلام نیز شورا ، اساس کار و سیاست مدیریت و رهبری است . آنجا که رسول رحیم اسلام دستور داشت در انجام امور با مؤمنان به مشورت بپردازد . « و شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله ، ان الله یحب المتوکلین» یعنی با مردم در امور یا کارها مشورت کن و آنگاه که تصمیم گرفتی به خدا توکل کن که خداوند توکل کنندگان را دوست دارد . یا قرآن کریم می فرماید : «انلز مکموها و انتم لها کارهون» آبا من شما را در حالی که اکراه دارید مجبور به انجام کاری می کنم ؟ معنی سخن پیامبر این است که آن حضرت نظر و رضایت افراد را در امور در نظر می گرفتند و کسی را به زور وادار به کاری نمی کردند . یا اختصاص سوره ای از قرآن با عنوان «شورا» ناشی از اهمیت مشورت در اسلام است . جلسات شوراها به طور اعم کانون بررسی نظرات ، ایده ها و عقاید است و شورای آموزشی مطهر و محل اتخاذ تصمیمات گروهی است که حس مسئولیت پذیری ، مشارکت ، عضویت و تعلق فرد را به گروه تقویت می نماید . همچنین شورا نمادی از رهبری ، تدبیر ، آزاد اندیشی و احترام به کرامت انسانی از سوی مدیر است . بدین ترتیب مدیران می توانند با تکیه بر اصول ، شورا های مدارس را تقویت کرده کارها و تصمیمات خود را بر پایه مشورت استوار سازند . مدیریت مبتنی بر مشارکت جویی می تواند مدرسه را در وصول به اهداف آموزشی و تربیتی یاری رساند . این جایگاه تئوری و آرمانی شورای دبیران است که ما در فرهنگ غنی اسلام داریم اما متأسفانه در اجرا با مسائل و مشکلاتی روبرو هستیم که مانع عملیاتی شدن این تئوری مهم می گردد و در وضعیت موجود چون باور همه دبیران و مدیران بر کار ساز بودن شورای دبیران در پیشرفت امور آموزشی و پرورشی مثبت نیست لذا شورا مورد بی توجهی و بی مهری واقع شده است که این حقیر سعی نموده کلیة موانع و مسائل و محدودیت های اجرایی شدن این رکن مهم را در پنج عنوان و بندهایی در شرح فعالیت های اجرایی ذکر نمائیم . شرح فعالیت های لازم جهت فعال سازی شورای دبیران الف) فعالیت هایی که مدیر به عنوان رئیس شورا باید انجان دهد : 1- فراهم کردن محیطی آرام و دور از قیود اداری ، در عین حال آماده برای کار جدی 2- بهره گیری از روش های دوستانه و ابزار خوشایندی از شرکت اعضای 3- بیان دستور جلسه و تذکرات و توضیحات لازم 4- ایجاد فرصت اظهار نظر کردن برای همه اعضای شورا ، و جلوگیری از تسلط عده ای معین بر شورای دبيران . 5- هدایت صحیح جریان مذاکره و بحث پیرامون موضوع و دستور جلسه . 6- روشن کردن مفهوم و مقصود پرسش ها یا برخی از مطالب طولانی که باعث رکود بحث و مذاکره شود . 7- بیان صریح مسائلی که باید در مورد آن تصمیم گرفت و جلب نظرات موافق یا مخالف شورا 8- جمع بندی مباحثات و نتیجه گیری از مذاکرات 9- مشخص نمودن تصمیمات و مسئول پی گیری مصوبه ها 10- مراقبت بر ثبت نظرات و مصوبه های جلسه 11- ایجاد فرصت برای استراحت و رفع خستگی فعالیت هایی که با توجه به هدف شورای دبیران در جلسات باید مطرح شود : 1- آشنایی با روش های تدریس دبيران 2- معرفی کتاب ها ، مجلات و نشریه های جدید 3- سخنرانی صاحبنظران و مقامات علمی و اداری آموزش و پرورش 4- نمایش فیلم های آموزشی و تربیتی 5- رسیدگی به مسائل و موضوعات بر حسب شرایط و نیازهای خاص آموزشگاه و به نظر می رسد . 6- آشنایی با آخرین دستور العمل ها و بخشنامه های ارسالی اداره متبوع . 7- تصمیم گیری در موارد خاصی که طبق ائین نامه اجرائی به عهده شورا است . 8- مطالب یا مصوبه هایی که در جلسات «انجمن اولیاء و مربیان» و «شورای دانش آموزی» ارائه و اتخاذ شده و لازم است جهت بررسی توسط کننده شورا یا اعضای انجمن به اطلاع دبیران رسانده و تصمیمات مشترک اتخاذ گردد . 9- بررسی علل افت تحصیلی دانش آموزان و برنامه ریزی برای رفع آن . 10- تعیین میزان و چگونگی تکالیف درسی دانش آموزان در اوقات فراغت .