اقدام پژوهی چگونه توانستم به کمک طرح همیار معلم درس ادبیات را برای دانش آموزان شیرین و جذاب نمایم؟

مقدمه :

با ورود دانش آموزان از مقطع متوسطه اول به دبيرستان علاوه بر تازگي محيط و جو مدرسه, متفاوت بودن دروس حجم سنگين درسها باعث افت تحصيلي در اين پايه مي شود و . از طرف ديگر به علت سطح پايين رفاه اقتصادي, خانواده ها نيز قادر به استفاده از معلم خصوصي نيستند. بنابراين به نظر مي رسد در صورتي كه طرح” هميار معلم تقويتي” مورد توجه قرار گيرد نتايج مثبتي خواهد داشت. در نظام آموزش و پرورش هر هدف تربيتي و آموزش در نهايت به وسيله دبير تحقق مي يابد . روشهاي آموزش ، محتواي دروس موضوعهاي علمي ، الگوهاي تربيتي و رفتارها همه و همه به وسيله دبير به دانش آموز منتقل مي شود . و از اين رو در هر تحول آموزشي دبير از جايگاه و نقش كليدي بــرخــوردار است . بنـابراين مي توان گفت كه آموزش و پرورش پويا در جهان متحول و مملو از دگرگونيهاي سريع ، نيازمند وجود دبيراني است كه مسائل و مشكلات را ببينند و درك كنند و به جستجوي علل آن پرداخته و راهكار ارائه نمايند و به تحقيق و تغيير و نوآوري رغبت و تمايل داشته و قالبهاي كهنه ي آموزشي را رها كنند و در يك كلام مي توان گفت : دبيران ، معماران اصلي بناي آموزش و پرورش هستند و مصالح اصلي آن نيز كنجكاو ي ، تفكر ، پژوهش و نوآوري و ابداع در روشها و آموزشهاست . دبير پژوهشگر دبيري است كه مشكلات كلاس خود را مشاهده كرده و پژوهش خود را با وجود مشكل آغاز كند و علت يابي آن مشكلات موجبات پويايي نظام آموزشي را فراهم نمايد . بنده نيز با مشاهده ي وجود مشكل در كلاس درسي خودم [ادبیات فارسی ] در پي حل آن برآمدم . چرا كه در كلاس تنها به روش سخنراني توسط من تدريس مي شد . [ البته لازم به ذكر است كه خود دانش آموزان تمايل زيادي به اين نوع آموزش داشتند « طبق عادت » . ] دانش اموزان در نيم ساعت اول گوش مي كردند و سپس خسته مي شدند و با توجه به اهمیتی كه كتاب ادبیات فارسی دارد اين نحوه براي من معظل شده بود . بنا بر این تصمیم گرفتم روی بحث همیار معلم کار کرده و در کلاسم از همیار معلم استفاده کنم. اين گزارش درباره ي نحوه ي مقابله با اين مشكل توسط همیار معلم است . اميد است با ادامه ي اين روش ها موجبات پويايي روند آموزشي را فراهم نماييم .

بيان مسئله :

جهان همواره در حال تغيير و تحول است و افكار و اعتقادات و رفتار انسان نيز به تبع آن دچار دگرگوني اند و اين تحولات تا حدي است كه به جرأت مي توان گفت : ادبیات فارسی بعد از توليد ، قبل از اينكه به دست مصرف كننده برسند كهنه مي شوند . و قوانين و نظريه هاي جديدي مطرح مي گردند . اما عجبا ! كه نظام آموزش و پرورش ما از اين امر مستثني است و همچون سدي در برابر تحولات ايستاده و هيچ نشان و اثري از تغيير و نوآوري در آن به چشم نمي خورد . اكثر دبیران روشهاي كهن تدريس (سخنراني صرف دبير ) را كه از گذشتگان آموخته اند را دنبال مي كنند . نتايج تحقيقات نشان داده اند كه روش سخنراني ، غير مفيد بوده و مانع شكوفايي استعدادها و بروز خلاقيت ها در افراد مي شود و آنها را تبديل به افرادي مي نمايد كه مغز خود را از محفوظات پر نموده اند و هيچكدام از مطالب را نمي توانند در عمل بكار گيرند . با اين همه هيچ تغيير قابل توجهي در روش تدريس دبيران مشاهده نشده است . چند سالي است كه جهت تغيير اين شيوه قدمهايي برداشته شده است . از جمله برگزاري جشنواره ها و همايش ها و دوره هاي آموزشي ضمن خدمت ، تحت عنوان الگوهاي برتر تدريس و اقدام پژوهي و … و به دليل مداوم نبودن برنامه ها و نداشتن ضمانت اجرايي و عدم تفاوت دبیران مبدع و نوآور با دبیران ديگر و عادت دبیران به روش سخنراني ، دشواريهاي بكار گيري روشهاي جديد و صدها دلايل ديگر هنوز تغيير قابل توجهي در روشهاي تدريس دبيران مشاهده نشده است . ولی در طرح همیار معلم به گونه ای دیگر است . طوری که این طرح برای اینکه دانش آموز را برای ورود به جامعه آماده نماید و برای تعمیق در یادگیری و ایجاد رغبت بسیار مطلوب و ضروری است . به طریقی که اگر علوم بصورت ملموس و کاربردی در ذهن فراگیر بنشیند بهتر است. و برای ایجاد رغیت به یادگیری باید از همسالان برای آموزش استفاده گردد تا تاثیر بیشتری داشته باشد بنا به گفته دیویس در کتاب مدیریت یادگیری معلم می بایست دروسی که در مرحله شناختی و مهارت ذهنی قرارمیگیرد؛ در فعالیت گروهی و بصورت اکتشافی و با همفکری همسالان و تدریس اعضای تیم بصورت آموزش فعال به آن نائل گردد. در این طرح تعمیق یادگیری و تنوع درروش تدریس و آماده شدن فراگیر برای ورود به جامعه را محور های اصلی این طرح اعلام نموده است. این طرح به دلایلی بسیار خوب است کتاب را به بخش هایی تقسیم می کنیم هر بخش رابه کسی می دهیم تا کنفرانس دهد و یکی رابعنوان کننده مامور می کنیم از کتاب کنترل کند ؛ در نهایت معلم با نهایت دقت موضوعات ارائه شده را مورد بررسی قرار می دهد و نقاط قوت و ضعف را یکسان می نماید این می گردد تدریس کامل ؛ معلم یار آخر هفته از کلاس امتحان بگیرد و سوال طرح کند و ورقه را خودش تصحیح کند و نمرات را به معلم ارائه دهد ؛ این می گردد تدریس همسال به همسال …. باید که دانش آموزان در آموزشگاه با رفقا و آموزگاران خویش مناسبات زیاد داشته باشند. وقتی که در برنامه تحصیلی فقط به مواد مفید توجه شود و کمترین عنایتی به منافع تاریخ و ادبیات مبذول نگردد و به تمایلات ذاتی شاگرد توجه نگردد …آموزگار قادر به ظهور استعداد ها و قوای ذاتی و طبیعی کودک در اجتماع و گروه نخواهد شد و… باید فراگیر را در امر آموزش و یادگیری مشارکت داد …

توصيف وضع موجود

اينجانب … دبیر.. آموزشگاه … هستم و هم اکنون … سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت هستم. با اينكه دانش آموزان خوب و منظمي دارم و آنها هنگام تدريس اينجانب سكوت را رعايت مي كردند ، عده اي از آنها به دليل زمينه ي ذهني كه داشتند ؛ اعم از مهم نبودن درس ادبیات فارسی و شب امتحانی بودن و … تأثير زيادي در ذهن دانش آموزان ديگر هم ايجاد مي كردند و با يك حالت تلقيني همه ي كلاس اعتراف به بی انگیزگی درس داشتند و نمرات آزمون آنها بسيار پائين تر از حد انتظار من بود . و دانش آموزان به مدير دبيرستان مراجعه كردند و گفتند : انگیزه ای برای خواندن دروس حفظی نداریم و بسیار اظهار بی علاقگی و کم توجهی می نمودند. همچنين خانواده هاي آنها نيز اظهار مي كردند كه ؛ چرا پسر من از مسائل درس ادبیات فارسی زیاد سر در نماورد و بیشتر به خواندن آن در شب امتحان بسنده می نماید ؟. تعدادي هم خيلي بي انگيزه بودند و هنگام تدريس ممكن بود به فعاليتهاي ديگر بپردازند . و به قبول خودشان قيد درس ادبیات فارسی را زده بودند . و در نهايت اين مشكل مرا بسيار ناراحت كرد و مدير دبيرستان نيز موضوع را با من در ميان گذاشت كه اقدام به امتحانات شفاهی براي دانش آموزان نمايم . تا در نوبت اول نتيجه مطلوب حاصل آيد . و من با تجربه اي كه از سال هاي گذشته داشتم و مي دانستم امتحان پی در پی نيز باعث بالا رفتن علاقه و انگیزه آنها نمي شود و فقط يك سري مطالب به صورت محفوظات در اختيار آنها قرار مي گيرد تصميم گرفتم راه حلي براي اين معضل پيدا كنم . اکنون این سئوال به جاست که آیا تنه هدف نظام تعلیم و تربیت انتقال محتوای کتب درسی به دانش آموزان است؟ آیا انتظار جامعه، از نظام آموزشی تنها انباشته کردن اصطلاحات و مفاهیم موجود در کتب درسی است در ذهن دانش آموزان یا نه آنچه مهم است، تربیت صحیح و اسلامی دانش آموزان است. یعنی ایجاد جو و محیطی مطلوب در مدرسه برای رشد و پرورش استعداد های نهفته و شکوفا کردن قوه ابتکار و خلاقیت، آموزش آداب و ارزشهای اسلامی به دانش آموز است تا با آمادگی قبلی کافی افرادی سازنده برای جامعه تربیت شوند. «آنچه باید در هر نظام تعلیم و تربیت و ملحوظ باشد، تربیت شهروندان سازگار، ساختن و پرداختن شخصیتهای سالم، انتقال علوم و معارفی است که ابعاد وجود مختلف جهان هستی را می شناساند. » 2پر واضح است که انتقال علوم و معارف تنها نقش ابزار و مقدمه دارند نه هدف. لکن متأسفانه آنچه در نظام آموزشی ما به عنوان هدف اصلی قلمداد می گردد تنها انتقال دانش و معارف موجود در کتابهاست!

اقدام پژوهی حاضر شامل کلیه موارد مورد نیاز و فاکتورهای لازم در چارت مورد قبول آموزش و پرورش میباشد و توسط مدیر سایت طراحی گردیده است. این اقدام پژوهی کامل و شامل کلیه بخش های مورد نیاز در بخشنامه شیوه نامه معلم پژوهنده میباشد