گزارش تخصصی چگونگی جذاب نمودن درس ادبیات برای دانش آموزان به شیوه ی همیار معلم

مقدمه :

با ورود دانش آموزان از مقطع متوسطه اول به دبيرستان علاوه بر تازگي محيط و جو مدرسه, متفاوت بودن دروس حجم سنگين درسها باعث افت تحصيلي در اين پايه مي شود و . از طرف ديگر به علت سطح پايين رفاه اقتصادي, خانواده ها نيز قادر به استفاده از معلم خصوصي نيستند. بنابراين به نظر مي رسد در صورتي كه طرح” هميار معلم تقويتي” مورد توجه قرار گيرد نتايج مثبتي خواهد داشت. در نظام آموزش و پرورش هر هدف تربيتي و آموزش در نهايت به وسيله دبير تحقق مي يابد . روشهاي آموزش ، محتواي دروس موضوعهاي علمي ، الگوهاي تربيتي و رفتارها همه و همه به وسيله دبير به دانش آموز منتقل مي شود . و از اين رو در هر تحول آموزشي دبير از جايگاه و نقش كليدي بــرخــوردار است . بنـابراين مي توان گفت كه آموزش و پرورش پويا در جهان متحول و مملو از دگرگونيهاي سريع ، نيازمند وجود دبيراني است كه مسائل و مشكلات را ببينند و درك كنند و به جستجوي علل آن پرداخته و راهكار ارائه نمايند و به تحقيق و تغيير و نوآوري رغبت و تمايل داشته و قالبهاي كهنه ي آموزشي را رها كنند و در يك كلام مي توان گفت : دبيران ، معماران اصلي بناي آموزش و پرورش هستند و مصالح اصلي آن نيز كنجكاو ي ، تفكر ، پژوهش و نوآوري و ابداع در روشها و آموزشهاست . دبير پژوهشگر دبيري است كه مشكلات كلاس خود را مشاهده كرده و پژوهش خود را با وجود مشكل آغاز كند و علت يابي آن مشكلات موجبات پويايي نظام آموزشي را فراهم نمايد . بنده نيز با مشاهده ي وجود مشكل در كلاس درسي خودم [ادبیات فارسی ] در پي حل آن برآمدم . چرا كه در كلاس تنها به روش سخنراني توسط من تدريس مي شد . [ البته لازم به ذكر است كه خود دانش آموزان تمايل زيادي به اين نوع آموزش داشتند « طبق عادت » . ] دانش اموزان در نيم ساعت اول گوش مي كردند و سپس خسته مي شدند و با توجه به اهمیتی كه كتاب ادبیات فارسی دارد اين نحوه براي من معظل شده بود . بنا بر این تصمیم گرفتم روی بحث همیار معلم کار کرده و در کلاسم از همیار معلم استفاده کنم. اين گزارش درباره ي نحوه ي مقابله با اين مشكل توسط همیار معلم است . اميد است با ادامه ي اين روش ها موجبات پويايي روند آموزشي را فراهم نماييم .

بيان مسئله :

جهان همواره در حال تغيير و تحول است و افكار و اعتقادات و رفتار انسان نيز به تبع آن دچار دگرگوني اند و اين تحولات تا حدي است كه به جرأت مي توان گفت : ادبیات فارسی بعد از توليد ، قبل از اينكه به دست مصرف كننده برسند كهنه مي شوند . و قوانين و نظريه هاي جديدي مطرح مي گردند . اما عجبا ! كه نظام آموزش و پرورش ما از اين امر مستثني است و همچون سدي در برابر تحولات ايستاده و هيچ نشان و اثري از تغيير و نوآوري در آن به چشم نمي خورد . اكثر دبیران روشهاي كهن تدريس (سخنراني صرف دبير ) را كه از گذشتگان آموخته اند را دنبال مي كنند . نتايج تحقيقات نشان داده اند كه روش سخنراني ، غير مفيد بوده و مانع شكوفايي استعدادها و بروز خلاقيت ها در افراد مي شود و آنها را تبديل به افرادي مي نمايد كه مغز خود را از محفوظات پر نموده اند و هيچكدام از مطالب را نمي توانند در عمل بكار گيرند . با اين همه هيچ تغيير قابل توجهي در روش تدريس دبيران مشاهده نشده است . چند سالي است كه جهت تغيير اين شيوه قدمهايي برداشته شده است . از جمله برگزاري جشنواره ها و همايش ها و دوره هاي آموزشي ضمن خدمت ، تحت عنوان الگوهاي برتر تدريس و اقدام پژوهي و … و به دليل مداوم نبودن برنامه ها و نداشتن ضمانت اجرايي و عدم تفاوت دبیران مبدع و نوآور با دبیران ديگر و عادت دبیران به روش سخنراني ، دشواريهاي بكار گيري روشهاي جديد و صدها دلايل ديگر هنوز تغيير قابل توجهي در روشهاي تدريس دبيران مشاهده نشده است . ولی در طرح همیار معلم به گونه ای دیگر است . طوری که این طرح برای اینکه دانش آموز را برای ورود به جامعه آماده نماید و برای تعمیق در یادگیری و ایجاد رغبت بسیار مطلوب و ضروری است . به طریقی که اگر علوم بصورت ملموس و کاربردی در ذهن فراگیر بنشیند بهتر است. و برای ایجاد رغیت به یادگیری باید از همسالان برای آموزش استفاده گردد تا تاثیر بیشتری داشته باشد بنا به گفته دیویس در کتاب مدیریت یادگیری معلم می بایست دروسی که در مرحله شناختی و مهارت ذهنی قرارمیگیرد؛ در فعالیت گروهی و بصورت اکتشافی و با همفکری همسالان و تدریس اعضای تیم بصورت آموزش فعال به آن نائل گردد. در این طرح تعمیق یادگیری و تنوع درروش تدریس و آماده شدن فراگیر برای ورود به جامعه را محور های اصلی این طرح اعلام نموده است. این طرح به دلایلی بسیار خوب است کتاب را به بخش هایی تقسیم می کنیم هر بخش رابه کسی می دهیم تا کنفرانس دهد و یکی رابعنوان کننده مامور می کنیم از کتاب کنترل کند ؛ در نهایت معلم با نهایت دقت موضوعات ارائه شده را مورد بررسی قرار می دهد و نقاط قوت و ضعف را یکسان می نماید این می گردد تدریس کامل ؛ معلم یار آخر هفته از کلاس امتحان بگیرد و سوال طرح کند و ورقه را خودش تصحیح کند و نمرات را به معلم ارائه دهد ؛ این می گردد تدریس همسال به همسال …. باید که دانش آموزان در آموزشگاه با رفقا و آموزگاران خویش مناسبات زیاد داشته باشند. وقتی که در برنامه تحصیلی فقط به مواد مفید توجه شود و کمترین عنایتی به منافع تاریخ و ادبیات مبذول نگردد و به تمایلات ذاتی شاگرد توجه نگردد …آموزگار قادر به ظهور استعداد ها و قوای ذاتی و طبیعی کودک در اجتماع و گروه نخواهد شد و… باید فراگیر را در امر آموزش و یادگیری مشارکت داد …