گزارش تخصصی چگونگی افزایش سطح مهارت دانش و نوشتاری دانش آموزان

چکیده

نوشتن فرصتي براي انديشيدن ، تجسم نمودن و به خاطر آوردن است . ديدگاه مشترك درباره ي نوشتن بدين قرار مي باشد ، كه نوشتن برقراري ارتباط و انتقال اطلاعات و عقايد از طريق نظامي از نشانه هاي مكتوب است . در واقع نوشتن يك آفرينش و خلاقيت تام است كه در يك طرف آن خلق افكار و انديشه ها و در طرف ديگر نظم بخشي اين انديشه ها در قالب هاي زباني مورد نظر قرار دارد . در گزارش تخصصی حاضر مشکلاتی که در نوشتن یک انشای مطلوب بر سر راه دانش آموزان کلاس دوپایه ی اول و دوم راهنمایی مدرسه راهنمایی کوثر شهرستان علی آباد کتول وجود داشت شناسایی گردید سپس با توصیف وضعیتی که دانش آموزان و معلم در آن قرار داشتند و گردآوری شواهد 1 مسئله شفاف سازی شده ، با روش هایی گوناگون که با توجه به مشکلات متعدد نگارشی ، صرفی و نحوی دانش آموزان به کار گرفته شده بود تا حدود زیادی موانع برطرف و افق های جدیدی برابر چشم دانش آموزان برای نوشتن انشا باز گردید و این از بازخورد رفتار دانش آموزان و بررسی انشاهای آنان روشن گردید در نهایت یافته های زیر از این پروژه حاصل شد : 1- انجام فعاليت هاي گروهي باعث افزايش علاقه مندي دانش آموزان به درس وايجاد رقابت سالم دربين آنها مي گردد . 2- به كار بردن لوازم ومواد آموزشي و استفاده ي مناسب از كتابخانه باعث عيني تر شدن مطالب وافزايش يادگيري مي گردد . 3- انجام فعاليت هاي عملي در جريان آموزش علاوه بر تقويت رابطه ي عاطفي بين معلم ودانش آموزان كلاس را از حالت خسته كنندگي خارج كرده ،آن را ، هم براي معلم و هم براي دانش آموزان لذت بخش تر مي نمايد . واژه های کلیدی : گزارش تخصصی ، انشا ، روش های نوین ، مقطع راهنمایی ، یادگیری

مقدمه

« بنويسيد زيرا جز با نوشتن چيزي را به خاطر نخواهید سپرد » امام صاوق علیه السلام زبان نقش مهمي در برقراري ارتباط در جامعه دارد. عدم تسلط دانش آموزان به زبان رسمي كشور چه در بيان و چه در نوشتن ، به خصوص در مناطق دوزبانه ، انشانويسي دانش آموزان را با مشكلاتي مواجه كرده است . « سخن گفتن به فارسي براي كساني كه اين زبان را از كودكي آموخته اند كار آساني است، اما نوشتن به فارسي به اين آساني نيست . قدرت نگارش صحيح ، نيازمند تمرين به منظور تبديل انديشه به كلمات درچارچوب ادبيات خاص هركشور است » در نظام تعليم و تربيت كشور ما ، انشا نويسي سابقه اي ديرينه دارد ، در ادبيات قديم كلمه ي منشي به معناي انشا نويس، فراوان به کار رفته است و منشیان نقش عمده ای در مکتوب نمودن آثار ، به ویژه رسائل دیوانی داشته اند با این حال ، انشا به عنوان یک درس ، مقوله ی تازه اي است كه در آموزش و پرورش جديد باب تازه اي گشوده است و با انشا نويسي منشيان تفاوت بسياري دارد . انشا کلمه ای است عربی بر وزن « افعال » و در لغت به معنای ایجاد ، ابداع ، خلق ، پرورش و آفرینش است . و زبان آموزی به معنای مهارت در نوشتن مطلبی در مورد موضوعی مشخص است.

موضوع پژوهش

اینجانب اقلیما طالبی مجرد با میزان تحصیلات کارشناسی در رشته ی زبان و ادبیّات فارسی و 24 سال و 7 ماه سابقه ی خدمت، در سال تحصیلی 92-91 با سمت دبیر ادبیّات فارسی در مدرسه راهنمایی دخترانه ی کوثر واقع در شهرستان علی آبادکتول،استان گلستان، مشغول به تدریس هستم. در ابتداي دوره ي دبستان كه هدف اصلي آن آموزش خواندن و نوشتن فارسي پايه است در كنار درس هاي فارسي ( خواندن ) و املا ، درسي با نام« جمله نويسي » وجود دارد . هدف از ارائه ي اين درس (جمله نويسي ) ايجاد توانايي اوليه ي نوشتن فعال در دانش آموزان است . بدین معنی که پس از آموزش نوشتن غیر فعال ( رونویسی ) و آموزش نوشتن نیمه فعال ( املا ) به مرحله ی آموزش نوشتن فعال یا خلاق می رسیم . اين مرحله با درس جمله سازي آغاز مي شود و با درس انشا ادامه مي يابد و دانش آموزاني به اين مهارت دست مي يابند كه پيام هاي خود را به صورت سخن نوشتاري ، توليد و به مخاطب فرضي يا واقعي ارائه نمايند . جمله سازي در واقع مقدمه اي است براي آماده سازي دانش آموزان در درس انشا. در جمله سازي است كه دانش آموزان مي توانند اولین تجربيات و خلّاقيت نوشتاري را كسب كنند و با انواع جمله هاي خبري ، پرسشي ، امري و تعجبي آشنا شوند دانش آموزان جايگاه انواع مقوله هاي صرفي مثل گروه اسمي ، ضماير و … را در ساخت جمله مي آموزند و قواعد نحوي موجود در دستور زبان فارسي را به طور غيرمستقيم تجربه كنند .در هرجمله اي هم كه توسط دانش آموزان نوشته مي شود دو اصل مورد توجه مي باشد : الف – پيام جمله : كه بايد از لحاظ معنايي و حقايق برون زباني صحيح و متناسب باشد ب- ساخت نحوي جمله : كه بايد با اصول و قواعد ساخت جمله در زبان فارسي منطبق باشد در بين بيشتر دانش آموزان درس انشا درس مسأله داری مي باشد ،كه بيشتر بچه ها در اين امر به كتاب هاي كمكي يا اولياي خود متكي هستند . در برنامه ي آموزش انشا در دوره ي دبستان و حتي در مقاطع ديگر هم آن چنان به فرآيند نوشتاري توجه نشده است و ساعت درس انشا با تمركز بر محصول نوشتار اداره مي شود . و توجه به وجه آموزشي انشا نيز اندك مي باشد .تنها به ارائه ي موضوع و قرائت انشاهاي دانش آموزان اكتفا مي شود و اين به آن معنا است كه : « از دانش آموزان چیزی می خواهیم که به آنان یاد نداده ایم ». يعني موضوعي را مشخص مي كنيم و دانش آموزان بدون ايجاد انگيزه ي قبلي و آموزش قواعد جمله سازي و كار برد واژه هاي مربوط اقدام به نوشتن مي كنند يا مستقيماً از كتابي رونويسي مي كنند و يا اولياي آنان براي آنها ديكته كرده و مي نويسند . بدون اين كه خلاقيت فكري ايجاد كنند وبه تفكر بپردازند .دانش آموزان کلاس دوپایه ی اول و دوم مدرسه ی من نیز در درس انشا از نظر جمله نويسي در ارتباط با موضوع بسيار ضعيف بودند و اكثر جملات و انشاهاي آنها كليشه اي بوده و نوشتن انشا به صورت موضوعي و كليشه اي نه تنها باعث ابتكار و نوآوري نمي شود ، بلكه سبب د لزدگي از اين ماده ي درسي نيز مي گردداز مشکلات دیگر نوشتاری آنان ؛ رعايت نكردن اركان جمله و نوشتن به زبان عاميانه بود در نتيجه، همه ي اين نكات مرا بر اين داشت تا باتوجه و ژرف نگري بيشتري بر این بیندیشم که « چگونه مي توانم مهارت انشانويسي دانش آموزان كلاس دوپایه ی اول و دوم راهنمایی را افزايش دهم » .