گزارش تخصصی چگونگی کنترل رفتارهای نامتعارف و عدم مسئولیت پذیری در دانش آموزان پایه ی نهم

چکیده

در سال تحصیلی اخیر كه بطور تمام وقت در روستا مشغول خدمت شدم ، شاهد مسأله ي بي انضباطي بچه ها و مشكلات مدرسه که باعث آزار برخي همکاران مي شد، بودم. تقريباً هفته اي سه بار و هر هفته يكي از همكاران مي ناليد در حالي كه از شدت عصبانيت گر گرفته بود از كلاسش وارد دفتر مي شد و معمولاً هم از دانش آموزان كلاس نهم مي ناليدند و آن ها را دانش ‌آموزاني نفهم و بي انضباط مي خوانند كه به همه چيز توّجه دارند مگر درس و تكاليفشان و اينك آن ها هيچ احساس مسئوليتي در قبال وظايف تحصيلي و مدرسه خود ندارند و تنها براي گذراندن وقت به مدرسه مي آيند و هيچ ارزشي براي زحمات معلم هايشان قائل نيستند. خوشبختانه با راه کارهایی که در این پژوهش هم به آنها پرداخته شده ، توانستم تا حد زیادی این رفتارها را کنترل کنم و مانع تکرار مجدد آنها توسط دانش آموزان گردم.

مقدمه

شواهد 1 تعریف مفاهیم و واژگان کلیدی چگونه: چه ،گونه،به دو معنا در فرهنگ معنی شده1 از چه نوع در چه وضع ؟ 2 ادات تعجب چه جور چطور ؟ (فرهنگ معین صفحه 941جلد 1) می توانم : تواننده،توانا، توانسته، قدرت داشتن، توانايي داشتن (فرهنگ معین صفحه 491 ) انضباط: (مص ل)1سامان شدن ، به نوا شدن ، خوب نگاه داشتن ، نظم داشتن ، 2 سامان پذ یری، آراستگی، 3پیروی کامل از دستورات نظامی (فرهنگ معین صفحه 329جلد 1) دانش آموزان: 1آنکه علم آموزد 2(نو.)شاگرد دبیرستان(فرهنگ معین صفحه 1061جلد 2) نهم: هدايت،راهبري،(ص730معين)دوره راهنمايي پس از دوره ابتدايي آغاز مي شود ومرحله دوم آموزش همگاني به شمار ميرود. طول مدت تحصيل در آن سه سال تعيين شده است ومعمولا گروه سني 11تا 13 سال در ان تحصيل مي كنند. كه در اين تحقيق 25 دانش آموز دختر 13-12 ساله هستند. بهبود : به‌بودن, خوب‌بودن،به دو معنا در فرهنگ معنی شده 1 – بهتری ترقی تدریجی . 2 – عافیت سلامتی تندرستی. • (فرهنگ معین صفحه 476جلد 1) یافته های علمی: انضباط: از نظر معنای عبارتست از اعمال قواعد و مقرراتی که یادگیری را تسهیل می نماید و اخلال در کلاس را به حداقل کاهش می دهد(صفوی/1383). لوفرانسو(1991) معتقد است انضباط بدان دسته از اعمال معلم اطلاق می گردد که مانع سرزدن رفتارهای از دانش آموز است که فعالیت کلاسی را مختل یا تهدید به اخلال می نماید(صفوی به نقل از زمانی،1378). به نظم و انضباط به عنوان روشی برای تعیین حدود، انتظارات و وظایف بیندیشید. (نشریه پیوند، فروردین 85، شماره 318، ص 31) عده‌اي كنترل رفتار فراگيرندگان و تسلط بر عوامل رفتاري آنان را انضباط مي نامند, برخي معتقدند؛ نظم و انظباط شامل هر نوع سازماندهي در محيط مدرسه و كلاس است، به نحوي كه سبب افزايش يادگيري ‌شود. اصغري پور بي‌انضباطي را اينگونه تعريف مي كند :«هر نوع رفتاري كه از ارزش‌هاي پذيرفته شده جامعه به دور است (با توجه فرهنگ)و داراي تكرار شدت و مداومت است و در زمانها و مكانهاي متعدد اتفاق مي افتد و همچنين رفتاري است كه با درماندگي و كاهش كارايي فرد همراه است». ايزابل كلاك:«بي انضباطي را رفتاري مي داند كه از طرف تعدادي از دانش‌آموزان انجام مي شود و مشكلاتي را براي فرد معلم به وجود مي‌آورد و معلم را در راه رسيدن به هدف كه ارتقای تحصيلي دانش‌آموزان است با مشكل روبرو مي‌كند و مانع از پيشرفت كار تحصيلي مي شود و رفتار آنان نا معقول و نا منظم است ». پایبندی به ضابطه ها در یک گروه اجتماعی باعث تداوم آن می گردد. انضباط، اخلاق کلاس درس است و بدون آن کلاس تبدیل به یک ازدحام یا غوغا می گردد. (سی ام فلینگ، الیزابت پروس،1373 ، ص 80) انضباط در معانی مختلف اطاعت کورکورانه، تنبیه، محدودیت، نظم، قاعده و قانون استعمال می گردد. توجه به مفهوم انضباط از لحاظ تربیتی برای مربیان ضروری به نظر می رسد زیرا یکی از مشکلات و مسائل مهم آموزش و پرورش در مدرسه انضباط و کلاس داری است. چون تا معلمی نتواند کلاس خود را خوب اداره کند هرگز نخواهد توانست چیزی یاد بدهد. بنابراین می توان گفت کلاسی که انضباط بر آن حکم فرماست کلاسی است که از یک عده دانش آموز که تابع انضباط باشند تشکیل یافته است. البته منظور از کلاس درس با انضباط این نیست که تسلط و کنترل بر آن حکم فرما باشد زیرا اگر دانش آموزان ساکت و آرام بنشینند چیزی یاد نمی گیرند. (ماهنامه آموزشی، خبری، شماره 175، ص 16) وقتی پای انضباط به میان می آید رفتارهای آرام بهتر از کلام موثر واقع می گردد. همه شاگردان کلاس باید برای رشد مهارت های کلامی، آزادانه در یک بحث کنترل شده مشارکت داشته باشند. (انضباط بدون اشک، ردولف، پرل کاسل، ص 46) برخی مشکلات ساده انضباطی عبارتند از: دانش آموزی که به هنگام تدریس معلم، مداد خود را می تراشد وقوع نزاع میان دو دانش آموز، صحبت های مخل محیط کلاس درس، رد و بدل کردن کاغذهای یادداشت، بی اعتنایی به درخواست معلم، رابطه عناد آمیز بین گروه های دانش آموزی و … . (مدیریت کلاس درس، دکتر محمد نریمانی، صفحه 34) روشن است که مشکلات انضباطی موجب تعارض وکشمکش درونی اکثر والدین(بین دوشیوه سخت گیری واسانگیری می گردد(زندی 1377 ص 13) در خصوص مشکلات انضباطی در بعد آموزشی باید یادآورشد که دو مؤلفه اساسی برای ایجادنظم درفعالیت وفرایند یادگیری در کلاس،انضباط واموزش موثر وگیراست.(کریاکو1998،ص55) هدف انضباط از بین بردن آزادی نیست بلکه اعطای حداکثر آزادی در حدود تربیت به دانش آموز است. پس نوع انضباط بر حسب نوع یادگیری و از درسی به درس دیگر فرق می نماید. چنانکه به عنوان مثال هرگاه دانش آموزان به نوشتن انشاء مشغولند یا به یک سخنرانی گوش می دهند باید کلاس آرام و ساکت باشد تا نتیجه مطلوب بدست آید ولی اگر درس کارهای دستی باشد در این صورت انضباط شامل حرکت و سر و صدا خواهد بود و سکوت و آرامش جایز نیست.بهترین شیوه تسلط بر کلاس آن است که بر احترام متقابل بین معلم و دانش آموزان مبتنی باشد. به عبارت دیگر معلم باید در دل دانش آموزان نفوذ کند نه اینکه وسیله ی ارعاب باشد و چوب و فلک را نعمت بهشتی بداند (ماهنامه آموزشی، خبری، شماره 175، ص 16) مشاهده اولين جرقّه اي كه باعث شد احساس كنم به يك سري اقدامات براي پيشگيري از رفتار هاي نامناسب نياز است تا بتوانم دانش آموزان موفق تري داشته باشم مشاهده رفتار بچه ها بودکه از بدو ورود من به كلاس شروع مي شد در ابتدا مي بايست آن ها را تشويق مي كردم که چيدمان كلاس را مرتب كنند چون آنها به محض ورود به كلاس روی نيمكت ها در هر جايي كه قرار داشتند، مي نشستند . در هنگام ورود معلم به كلاس تعداد كمي از بچه ها در جايشان نشسته بودند و بقيه يا در حال نوشتن روي تخته سياه بودند و يا اينكه وسط كلاس در حال حركت كردن و حتي دست زدن و پايكوبي بودند. و نماينده كلاس در حال داد زدن و به ميز كوبيدن و بعضي وقت ها درگيري لفظي با بچه ها بود . كه البته بعضي از تنش هاي كه بين همكاران و بچه ها اتفاق مي افتاد از همين جا شروع مي شد كه اين رفتار ها را بي احترامي به خود مي دانستند و همان ابتداي ساعت يا كار بچه ها به دفتر مي كشيد و يا به شدّت با آن ها برخورد مي كردند ، بدين ترتيب محيط كلاس متشنّج مي شد و اين رفتار اصلاً شروع خوبي براي يك تدريس موفق نخواهد بود. بچه ها در حين تدريس از اندك فرصتي كه بدست مي آورند استفاده مي كردند تا با هم دربارة هر مطلبي صحبت كنند از مهماني شب گذشته گرفته تا داستان ها و فيلم هايي كه خوانده و ديده بودند. خلاصه مدام در حال صحبت بودند.اگر هم صحبت غير ممكن مي شد براي هم نامه نگاري مي كردند و با همكاري صميمانه نامه ها را رد و بدل مي كردند. بعضي ها هم كه مدام با هم در حال كشمكش بر سر جاي دفتر و كتابشان روي ميز بودند يا اينكه نيمكت را به پشت نفرات جلويي مي كوبيدند . ساعت آخر هم كه زير ميزهايشان يا داخل جا ميزها پر از كاغذ و پوست تخمه و… بود . تعدادي هم كه مدام در حال نقاشي و خط خطي بودن حالا يا روي دفتر و كتاب خودشان يا نفرات كناري بعضي وقت ها باعث دعوا و سر و صدا مي شد و يا اينكه روي ميزهايشان هنرنمايي مي كردند. معمولاً سعي مي كردم با رفتار جدّي و ترفند های معلّمي آن ها را به درس مشغول كنم و از بي نظمي آن ها پيشگيري كنم . به هر حال اين برايم سخت بود تصميم گرفتم بطور جدّي اين مسأله را پيگيري و از علّت اين بي نظمي هايي كه ايجاد مي كردند سر در بياورم ين تعريف من خوشش آمده بود از من تشكر كرد و بعد گفت : ببخشيد ديگر تكرار نمي شود حالا كلاس آماده شده بودومن فرصت را برای انجام مصاحبه مناسب دیدم. به جهت تسلط و شناخت بهتر مساله از روش پرسشنامه استفاده کردم و با توجه به پاسخهايي که دانش آموزان و اولياء و معلمان به سوالات داده بودند برايم ثابت شد مشکلي که در مدرسه احساس کردم وجود دارد. در اين پرسش نامه ها راه هايي به منظور کاهش و يا حل مسئله ارائه شده بودکه دانش آموزان ، اولياء و معلمان آنها را تا حدودي تاييد کرده بودند.