گزارش تخصصی معلمان علاقه مند نمودن دانش آموزان کلاس به درس جغرافیا با ارائه ابتکارات و پسشنهادات حرفه ای

مقدمه کوتاه

یکی از مهمترین و اساسی ترین سوالاتی که در ذهن کارشناسان و معلم های واقعی نقش بسته است ، آن است که چگونه می توان مفاهیم آموزشی را در ذهن مخاطبین نهادینه کرد و هر یک از آنان به فراخود تجربه و حوصله خود راه حلی را برای برون رفت از چالش پیش رو پیشنهاد می نماید . از جمله موضوعاتی که مطرح می گردد مساله نقش تکنولوژی آموزشی در تسهیل آموزش هاست . این گونه معلمان از برنامه ها و وسایل کمک آموزشی بیشتر از همکاران خود استفاده می کنند و اغلب خود مبادرت به ساختن ابزار ها و وسایل کمک آموزشی می کنند . چنین معلمانی قادرند از کمترین امکانات بیشترین بهره برداری را بکنند . با توجه به مطالب ذکر شده بنده نیز برای علاقمند نمودن دانش آموزان سال دوم و سوم دبیرستان به درس جغرافیا 1 و 2 سعی نموده ام که روش سخنرانی و متکلم وحده بودن در کلاس خارج شده و با استفاده از ابتکارات حرفه ای از وسایل کمک آموزشی و تدوین نرم افزار جغرافیا به صورت powerpoint و فیلم آموزشی و انواع روش های مشارکتی که در پیوست آمده استفاده نموده و کلاس فعال و با نشاط داشته باشم تا دانش آموزان با میل و رغبت بیشتری در کلاس حاضر شوند .بیان وضعیت موجود

اینجانب دارای … سال سابقه خدمت و … سال تجربه آموزشی به عنوان دبیر …. در دبیرستان های سطح شهرستان …. می باشم . مساله ای که بنده با آن مواجه شدم و باعث شد که تغییراتی در کلاس ایجاد کنم هر ساله در پایان هر دو نیم سال ( اول و دوم) از دانش آموزان می خواهم که نقطه نظرات ، انتقادات و پیشنهادات در مورد روش تدریس بنده ارائه دهند پس از جمع آوری به این نتیجه رسیدم که دانش آموزان سال دوم انسانی که جغرافیا درس تخصصی آنها می باشد نسبت به رشته تجربی و ریاضی علاقه کمتری نشان می دهند و نمره ارزشیابی های مستمر آنان در این درس کمتر است به همین دلیل تصمیم گرفتم پژوهشی در این زمینه انجام دهم . چرا که دانش آموزان به درس جغرافیا علاقه چندانی ندارند؟ آیا شیوه تدریس بنده یا دبیران سال قبل سبب بی انگیزه نمودن آنها به درس جغرافیا شده است ؟ عدم آشنایی دانش آموزان به نحوه مطالعه این درس سبب بی علاقگی آنها به این درس شده است ؟ عدم توجه به ارزشیابی های مستمر و تکوینی در یادگیری درس جغرافیا تاثیر داشته است ؟اینها سوالاتی بودند که باید پاسخ آنها را پیدا کرده و راهکارهای مناسب برای آنها پیدا می کردم . ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی- یادگیری است . همه دست اندرکاران امور آموزشی و تربیتی با کلمه ارزشیابی و امتحان آشنایی دارند .اگر بگوییم که ارزشیابی حلقه مفقوده یادگیری محسوب می گردد زیاد به خطا نرفته ایم چرا که از یک نظر ارزشیابی آخرین حلقه از فعالیت های آموزشی معلم و برنامه درسی محسوب می گردد و از نظر دیگر ارزشیابی در روش های فعال تدریس جغرافیا باید مقدم و استمرار دهنده برنامه های درسی و فرایند تدریس شمرده شود . همه گمان می کنند که ارزشیابی مخصوص اندازه گیری دانش ها و مهارت های دانش آموزان از مطالب مطرح شده در کلاس درس است در حالی که ارزشیابی باید شامل برنامه درسی و فعالیت های معلم در کلاس و نحوه تدریس وی نیز می باشد و به عنوان ابزاری برای درک نقایص برنامه و روند تدریس و یادگیری دانش آموز به کار رود . حال می توان گفت که : ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی – یادگیری است و جدا از آن و در انتهای آن قرار نمی گیرد .

شناسایی مسئله

پژوهش حاضر در بین دانش آموزان سال ….. دبیرستان می باشد که در برنامه آموزشی آنها جغرافیا 1 و استان شناسی و جغرافیا .. گنجانده شده است . امسال هم طبق سال های قبل برای اینکه بدانم چرا دانش آموزان به درس جغرافیا علاقه کمتری نشان می دهند و چه کار کنم که دانش آموزان از این حالت خارج شوند و با دید دیگری به این درس نگاه کنند به اهمیت درس جغرافیا پی ببرند ابتدا از خود آنها خواستم که نظرشان را درباره این درس و کلاس بنویسند و بگویند چه انتظاری از کلاس جغرافیا دارند و دوست دارند از چه روشی برای تدریس این درس استفاده شود . بعد از نظر خواهی از دانش آموزان با مشاور و همکارانم درباره علل بی علاقگی و ضعف دانش آموزان در این درس صحبت نمودم سپس تعدادی از اولیا دانش آموزان ضعیف دعوت به عمل آمده و علل بی علاقگی و ضعف فرزندشان را نسبت به درس جغرافیا جویا شد .جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعاتپس از بررسی نظرات و مطالعه کتاب ها و مجلات مختلف و همفکری و مشاوره با مشاور در مدرسه و سایر همکاران درباره علل عدم علاقه دانش آموزان به درس جغرافیا به نتایجی دست یافتم که به شرح ذیل می باشد : نظرات همکاران : نداشتن انگیزه، توجه بیش از حد به مسایل جانبی و حاشیه ای ( تفریح و مهمانی ، شب نشینی و …. ) ، توجه ، علاقه و تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی و ماهواره ای قرار گرفتن .- سطح پایین تحصیلات خانواده – تحت تاثیر محیط قرار گرفتن – عدم علاقه به مطالعه – نداشتن انگیزه و هدف و صرف اوقات زیادی از شبانه روز برای دیدن برنامه های تلویزیونی.نظر خواهی از دانش آموزان برای من بسیار مهم بود به همین دلیل از انها خواستم که نظرات، خواسته ها ، و علت عدم علاقه به درس جغرافیا را بدون نوشتن مشخصاتشان روی برگه ای برایم بنویسند. البته نظر خواهی فقط اختصاص به دانش آموزان سال دوم نداشت بلکه از پایه های بالاتر هم نظر سنجی به عمل آمد .علاوه بر نظر خواهی از کلیه دانش آموزان با چند تن از دانش آموزان ممتاز و درس خوان و دانش آموزان ضعیف مصاحبه ای ترتیب دادم که مختصری از گزارش به شرح ذیل می باشد . نظارت دانش آموزان : الف) نظر دانش آموزان ممتاز و درس خوان : نحوه تدریس دبیر ، خشک و بی روح بودن کلاس، ترس و دلهره و اضطراب دانش آموزان از پرسش های شفاهی ، زمان کم و حجم زیاد درس استان شناسی .نظر دانش آموزان ضعیف :نداشتن انگیزه و درک درست و روشن ازآینده ، عدم علاقه و مطالعه و عدم آگاهی به نحوه صحیح مطالعه ، تحت تاثیر محیط قرار گرفتن ، نداشتن علاقه به کلاس و درس و موارد ذکر شده مهمترین مسائل دانش اموزان بود که حالا جزئی از دغدغه های ذهنی من شده بود و باید تا جایی که می توانستم در بهبود وضعیت تلاش می کردم .طرح/ابتکار به کار گرفته شده و ویژگی آناجرای راه حل جدید : غالبا درس هایی مانند فیزیک و شیمی و زیست شناسی و … دارای آزمایشگاهی بوده و دانش آموزان در این کلاس ها می توانند از وسایل آزمایشگاهی استفاده نموده و تنوعی در کلاس ایجاد شود در صورتی که کلاس جغرافیا محدود به همان کلاس بوده و معمولا کلاس خشک و بی روح است به همین جهت باید کاری کی کردم که کلاس جغرافیا را به کلاس شاده و دلپذیر تبدیل کنم که دانش آموزان از این کلاس نه تنها خسته نشوند بلکه لذت هم ببرند . ابتدا با مدیر دبیرستان در باره اختصاص دادن کلاسی برای این درس صحبت کردم .چگونگی اجرا

قبل از ارزشیابی باید درس را تدریس نمود . هر چند موضوع روش ارزشیابی و نحوه علاقه مند نمودن دانش آموزان به درس جغرافیا می باشد ولی ابتدا اشاره ای کوتاه به روش تدریس اینجانب در کلاس درس نموده و بعدا به روش ارزشیابی می پردازم . بنده حدود …. سال است که در شهرستان … به تدریس جغرافیا مشغول هستم در طول این سال ها تمام سعی و تلاش بنده این بوده که حداکثر توان علمی و تجربی خویش را جهت بالا بردن کیفیت تدریس با استفاده از روش های مختلف تدریس به کار گیرم تا بیشترین نتیجه را در یادگیری و شکوفایی استعداد های دانش آموزان داشته باشم . در طول این سال ها با روش های مختلفی آشنا شده و اغلب دارای نتایج خوبی بوده اند هر چند که بعضی از آنها وقت زیادی را نیاز داشته اند .در این راستا با دانش آموزان متفاوتی سر و کار داشته ام از تیزهوشان و نمونه تا کار و دانش و مدارس عادی و تلاشگران …… سعی نموده ام در هر کلاس با توجه به سطح فکر دانش آموزان از روش های متفاوتی برای تدریس و ارزشیابی استفاده نمایم .همچنین در طول این سال ها به این نتیجه رسیده ام که تدریس زمانی می تواند بیشترین راندمان را داشته باشد که :معلم به موضوع مورد تدریس علاقه واقعی داشته باشد و برای آن ارزش قائل شود . برای دانش آموزان ارزش قائل شود که این درس در هر رشته ای که باشد مورد استفاده قرار گیرد . آشنایی با انواع روش های نوین تدریس در امر یادگیری و استفاده از وسایل کمک آموزشی نظیر نرم افزار جغرافیا و تدوین آن ، فیلم آموزشی و نقشه و … .روش تدریس :معمولا جلسه اول ورود به هر کلاس را با نام جلسه معارفه و آشنایی آنان با روش تدریس و انتظارات دبیر از آنان و آگاه نمودن آنان به خصوص دانش آموزان سال دوم که تدریس جغرافیا در مقطع متوسطه از سال دوم شورع می گردد به اینکه چرا این رشته ( ریاضی- تجربی- انسانی) را انتخاب نموده اند و دادن اطلاعاتی راجع به رشته انتخابی و اینکه با انتخاب رشته مورد نظر آینده خود را رقم زده اند حال برای رسیدن به هدف مورد نظر در رشته انتخاب شده چگونه برنامه ریزی کنند اطلاعاتی را در اختیار دانش آموزان قرار می دهم . در جلسه دوم که تدریس شروع می گردد برای اینکه به عمق مطالب درسی پی ببرند در جلسه اول مطالبی راجع به نحوه مطالعه این درس در اختیار دانش آموزان قرار می دهم اینکه محیطی را برای مطالعه انتخاب کنند فضای آرام و ساکت، از لحاظ نور دهی مکان مطالعه، اختصاص چه زمانی برای مطالعه هر درس، پیش مطالعه دروس قبل از تدریس دبیر با وجود توضیحاتی که در جلسه معارفه حاصل تجربیات بنده در مورد شیوه مطالعه بوده در اختیار دانش آموزان قرار داده تا انان را به مطالعه و کتاب خوانی نه تنها به درس جغرافیا بلکه به سایر دروس و مطالعات غیر درسی علاقه نشان دهند . قبل از تدریس در جلسه اول از دانش آموزان می خواهم به مدت 15 الی 20 دقیقه سر کلاس به مطالعه درسی که معمولا بر اساس بودجه بندی خودم هر جلسه 6 صفحه بیشتر تدریس نمی کنم بپردازند تا بنده رئوس مطالب و اهداف رفتاری را یا روی تابلو برای آنها می نویسم یا نرم افزار جغرافیا را که خودم برای اکثر دروس به صورت POWER POINT آماده نموده ام در سایت راه اندازی نمایم .در حین پیش مطالعه در کلاس به نحوه مطالعه دانش آموزان توجه می کنم که یکی از مشکلات آنان مطالعه با صدای بلند بود . برای دانش آموزان توضیح دادم که هنگام مطالعه سعی کنند با تمرکز حواس بیشتر و با چشم مطالعه کنند یا اگر فرصت شد قبل از تدریس مبحث اصلی حداقل 5 دقیقه در مورد اهمیت موضوع تدریس بحث نمایم یا گوشه ای از فیلم آموزشی را جع به تدریس را برای انان نمایش دهم و انقدر موضوع را مهم و جذاب جلوه می دهم که دانش آموز دوست داشته باشد موضوع را بداند .