نحوه تهیه برنامه سالانه مدارس و اقدام پژوهی

تدوین برنامه برای هر فعالیتی از اهمیت خاصی برخوردار است .به طوری که در این برهه از زمان به علت تراکم و تنوع امور و از طرفی اهمیت و پیچیدگی آنها می طلبد که برای امور لازم الاجراء ،برنامه مناسب از جهات مختلف تدوین و آماده شود. چه بسا اگر این امور در جایی ثبت نشوند، بعلت تراکم کاری مورد فراموشی واقع شوند .همچنین در تنظیم برنامه ها جایگاه ، میزان هزینه و زمان اجرایی آن نیز یاداشت شده و از پراکنده کاری و نابسامانی های اجرایی ، مدیران را آسوده خاطر می کند.البته بعضی از مدیران تفاوت برنامه سالانه را با تقویم اجرایی اشتباه می گیرند که لازم است به تعریف و تفاوت های آن ها مختصرا پرداخته شود .

تفاوت تقویم اجرایی و برنامه سالانه:
تقویم اجرایی شامل فعالیت های منظمی است که در همه مدارس همسان بطور یکسان اجرا می شود
مثال فعالیت برای تقویم اجرایی :
مراسم بازگشایی – آزمون ورودی – مسابقات - مناسبت ها – انتخابات انجمن اولیا و مربیان و مراسم روز دانش آموز و . . . که همه در تاریخ های خاصی انجام می شود . تهیه تقویم اجرایی نیز برای مدیران ضروری است
برنامه سالانه شامل فعالیت هایی است که مدیر برای تغییر یک و یا چند شاخص پرورشی ، آموزشی و یا عمرانی با توجه به امکانات مدرسه ، پیش بینی و با تصویب شورای مدرسه اجرا می کند .
برای مدرسه خود برنامه سالانه داشته باشید
یکی از سامانه های اصلی مدیریت، برنامه ریزی است. برنامه ریزی مهارت منطقی فکر کردن و توانایی به کار بردن تفکر منطقی، برای تحقق اهداف مورد نظر است. به عبارتی دیگر مدیریت یعنی برنامه ریزی و تصمیم گیری براساس برنامه ریزی.برنامه ریزی یک دانش و مهارت است که هر مدیری برای موفقیت خود باید مهارت آموزش و استفاده از آن را داشته باشد. برنامه ریزی فراگردی است مداوم، حساب شده و منطقی، جهت دار و دورنگر، به منظور هدایت و ارشاد فعالیت های جمعی، برای رسیدن به اهداف مطلوب.
اصول برنامه ریزی شامل اصل جامعیت، مشارکت، تعهد، اصل واقع بینی، مداومت ارزشیابی و توجه به تغییرات کیفی، همبستگی، انعطاف پذیری و ارکان اصلی آن شامل زمان، فعالیت یا ساز و کار و محتواست.

عوامل مؤثر در برنامه ریزی آموزشگاه:
الف: محیط بیرون سیستم: شامل فقر اقتصادی، بی سوادی اولیاء، اعتیاد، مهاجرت بی رویه، بیکاری، مشکلات روانی و اجتماعی اولیاء، محیط اقلیمی و شرایط زیست محیطی
ب: محیط درون سیستم: شامل مدیریت، ساختار سازمانی، قوانین، نظام آموزشی، کتاب های درسی، معلمان و کارکنان، دانش آموزان، شیوه های آموزش و یاددهی، منابع مالی و تجهیزات

چگونه شروع کنیم؟
نقطه شروع جایی است که در حال حاضر در آن ایستاده اید. بهتر است بررسی کنید کجا هستید و به کجا می روید. وضع فعلی خود و مدرسه ای که در آن کار می کنید چگونه است؟ آیا مایل به تغییر در کارتان هستید؟ آیا به برنامه ریزی به عنوان گام اصلی تغییر، معتقدید؟ حالات روحی، روانی، اجتماعی و حرفه ای خود را بررسی کنید. برای بهتر شدن وضعیت کار باید با خود و همکاران خود راحت، صمیمی و صادق باشید، اشتباهات خود را بپذیرید و به آن اعتراف کنید. این گونه است که می توانید گام های رو به جلو بردارید.
حال که به تغییر علاقه مند شدید تنها با برنامه ریزی است که می توانید به کارتان تداوم ببخشید و کیفیت آن را بالا ببرید.
ابتدای سال تحصیلی بهترین زمانی است که درباره برنامه سال تحصیلی جاری مدرسه با معلمان، دانش آموزان و اولیاء مشورت کنید. هرگز بدون نظر و همراهی آن ها اقدام به تدوین برنامه سالانه نکنید، زیرا در صورت همراهی و پشتیبانی نکردن آن ها با شکست مواجه خواهید شد.
بنابراین نخستین جلسه شورای عمومی مدرسه را قبل از شروع سال تحصیلی یا هفته اول سال تحصیلی تشکیل دهید. کلیات آن را برای ارکان مدرسه شرح دهید، در خصوص آن بحث و گفت و گو کنید، نظر آن ها را جویا شوید و در فرآیند تدوین و اجرای برنامه مشارکت همه کارکنان مدرسه و دانش آموزان و اولیا ءرا فراموش نکنید.

برای اجرای موفقیت آمیز برنامه سالانه مدرسه نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
- متن برنامه تهیه شده را به عنوان پیش نویس برای بررسی و نظرخواهی به معلمان بدهید.
- در نخستین جلسه شورای مدرسه کلیات برنامه را برای حاضران کاملا توجیه و نکات مبهم آن را روشن کنید.
- دانش و آگاهی معلمان را نسبت به برنامه سالانه و تأثیر آن در روند رشد مدرسه زیاد کنید تا در نگرش آن ها تغییر ایجاد شود و با شما همراه و هم سو شوند.
- دیدگاه های مثبت و مؤثر معلمان را در برنامه اعمال کنید تا نسبت به آن احساس تعلق خاطر کنند.
- برنامه را به ترتیب اولویت بندی آن با زمان بندی مناسب به اجرا در آورید.
- محدوده زمانی، موقعیت مکانی و مسئول پی گیری فعالیت و حتی میزان بودجه اجرای برنامه را مشخص کنید.
- بر حسن اجرای برنامه نظارت داشته باشید و خودتان قائل به اجرای دقیق و منظم آن باشید و نقص ها را در فرآیند اجرای آن رفع کنید.
- در جلسه های مختلف نتایج عملکرد برنامه را به معلمان، دانش آموزان و اولیاء گزارش کنید.

چگونگی تنظیم برنامه سالانه مدارس:
یکی از مولفه های مدیریت موفق در دنیای امروزی داشتن طرح و برنامه و استراتژی برای انجام امور در جهت تحقق اهداف سازمان است. در سازمانهای آموزشی به ویژه مدارس، این امر در تدوین برنامه سالانه مدیران تحقق پیدا میکند.

اقدام‌پژوهي چيست؟

اقدام پژوهی که در زبان انگلیسیAction Researchخوانده می شود به معنی پژوهش در عمل است.پژوهش در عمل نوعی از مطالعه و بررسی است که افراد برای تغییر وضعیت نامطلوب و رسیدن به وضعیت نسبتا مطلوب و در نهایت بهسازی کارها در محیط شغلیشان بکار می برند.

مراحل پژوهش در عمل:

قرار گرفتن در شرایط غیر قابل انتظار و مبهم (در گیر شدن با مسأله)

اقدام در جهت شناسایی مسأله(جمع آوری اطلاعات پیرامون مسأله و علل احتمالی آن)

تشخیص راه حل های احتمالی و برنامه ریزی برای اجراء

اجرای هریک از راه حل های احتمالی(اقدام برای رفع مشکل)

مشاهده وثبت اطلاعات (گرد آوری اطلاعات)

تجزیه و تحلیل داده ها

بررسی نتایج وتشخیص دقیقتر و شفاف تر مسأله در صورت حل نشدن آن

تشخیص راه حل های جدید و شفاف تر و برنامه ریزی برای اجراء این راه حل ها (شروع سیکل جدید)این سیکل انقدر ارامه می یابد تا دقیقا منجر به شناسایی و حل مسأله شود. ریز اقدامات انجام شده در هر مرحله باید دقیقا برای تکمیل اطلاعات خود بهرگیری از آن ونقد و برسی همکاران گزارش شود.

مراحل تهیه طرح اقدام پژوهی:

تنظیم موضوع

مقدمه و بیان مسأله

تعریف و تبیین واژه ها برای تفهیم بهتر مسأله

اجرای برنامه

نتیجه گیری

بیان محدودیت ها و مشکلات

پیشنهادات

فهرست منابع