نماد :
نماد ( كه مظهر سمبل تير ناميده مي شود ) نشانه اي است كه نشانگر يك انديشه ، شيء يا مفهوم ، چگونگي و جز اينها مي تواند باشد نماد مي تواند يك شيء مادي باشد كه شكلش به طور طبيعي يا بر پاية قرارداد يا چيزي كه به آن اشاره مي كند پيوند داشته باشد . براي نمونه فروهر نماد مزدا پرستي است . نماد در اصطلاح روانشناسي تحليلينوعي شبيه ساخته ليبيدو است صورتي ذهني كه هم مي تواند ليبيدو را به همان اندازة‌قبلي سازد و هم اينكه آن را در قالب متفاوت از صورت اوليه خود به جريان اندازد . اما شكل گير ي، نمادها يك روند آگاهانه نيست بلكه برعكس از راه مكاشفه و يا مشهود از دل ناخودآگاه توليد و بيرون داده مي شود . اغلب اوقات نمادها به طور مستقيم از رويا نتيجه مي شوند يا از آنها تأثير مي پذيرد كه اين گونه نمادها پر از انرژي رواني وداراي نفوذي ؟؟ و مقاومت ناپذير هستند .
معماري نمادين :
معماري نمادين ، معماري گسترده اي است كه ما مسجد را به عنوان شاخصي در اين نوع معماري مورد بحث و بررسي قرار مي دهيم :
مساجد اسلامي در سرزمين ايران، مثل همة ممالك اسلامي ، جلوه اي از زيبايي هاي بصري و نمونة‌بارزي از تلفيق و ارتباط فرم هاي نمادين با باورهاي عميق اعتقادي است . اشكال الگويي وارتباطات سمبوليك در تمامي جوانب و نماهايشان بوضوح ديده ميشود.