بيان موضوع پژوهش
بهرهوري و كاربرد وسيع اين مفهوم در عرصه‌هاي گوناگون زندگي فردي و اجتماعي انسان روندي فزاينده داشته است. سوابق تاريخي نشان مي‌دهد كه براي اولين بار در سال 1766 ميلادي در يك سند رسمي (Productiuity ) با مفهوم بهرهوري، مورد استفاده قرار گرفته است. به طور كلي، بهرهوري را همان خارج قسمت ستاده به نهاده تعريف كرده‌اند. بهرهوري فقط در نسبت ستاده به داده خلاصه مي‌شود و در صورتي رقمي و عددي به خود مي‌گيرد كه درك و مقايسه ميزان رشد آن نسبت به قبل به مراتب ساده‌تر از وجوه ديگر است و از آنجا خود اين نگرش هم تحت تاثير قرار مي‌گيرد و به بيان ساده بهرهوري مي شود، “ نسبت ستاده به داده” به ميزان تحقق اهداف تعريف شده، تغيير مي يابد و مفهومي عميق تر پيدا مي‌كند. تلاش براي افزايش بهرهوري جدي ترين مبارزه‌اي است كه مديريت در آستانه قرن بيست و يكم با آن روبروست و به نظر مي‌رسد در عصر ما، كارآيي و بهرهوري بالاترين هدف و ارزشمندترين مقصد همه مديران است. بهرهوري به طور معجزه آسايي موجب بالا رفتن شگرفت معيارها و كيفيت زندگي در كشورهاي پيشرفته شده است و اين حركت از يك قرن پيش تا به حال همچنان ادامه دارد.
بكارگيري دانش و شيوه‌هاي ارتقا بهرهوري در بسياري از عرصه‌هاي اجتماعي و در موارد گوناگون به منظور دست يابي به كيفيت هاي مورد نظر توصيه مي شود. ورزش كه يكي از پديده‌هاي محبوب عصر ما تلقي مي‌شود نيز يكي از موضوعاتي است كه در دانش بهرهوري مورد توجه مي‌باشد. يكي از اين ديدگاهها كه زاويه تازه‌اي از موضوع بهرهوري را مورد ارزيابي قرار مي دهد، اندازه گيري بهرهوري در اماكن ورزشي است كه كاري است تازه و بديع.
ارتقا بهره وري اماكن ورزشي و بخش هاي خدماتي از اين دست، نه تنها در كشور ما بلكه در سطح بين‌المللي نيز در ابتداي راه خود مي‌باشد و احتمالاً بزرگترين و دشوارترين چالشي است كه مديريت ورزشي در كشورمان در حال حاضر و در دهه‌هاي آينده باآن روبرو خواهد بود.
مستندات مربوط به تحليل عمليات عمراني بخش تربيت بدني و ورزش طي ده سال 67-1376 نشان مي‌دهد كه 104 درصد بيش از اعتبارات مصوبهاي برنامه هاي پنجساله اول و دوم در اختيار اين بخش قرار داده شده است. اين امر نشان دهنده توجه بيشتر به ايجاد و توسعه اماكن و تاسيسات ورزشي مي‌باشد. در حاليكه همين مستندات پائين بودن استفاده از تاسيسات ورزشي در مقايسه با ظرفيتهاي موجود را تاكيد كرده‌اند. بنا به دلايل مختلف از جمله فقدان اطلاعات و آمار صحيح و دقيق ساعات بهره‌برداري و استفاده از تاسيسات ورزشي موجود در نوبت كاري مختلف در كليه روزهاي هفته و ماههاي سال، نداشتن سيستم هاي مناسب مالي و كمبود نيروي متخصص، تاكنون تعيين و محاسبه شاخص هاي بهرهوري بخش ورزش در حوزه اماكن ورزشي امكان پذير نشده است.
تعيين ميزان بهرهوري اماكن، تاسيسات و تجهيزات ورزشي به شناخت و به كارگيري شاخص‌هاي متقن و گوناگوني بستگي دارد. از اين رو شناسايي و بررسي عاملها و پارامترهاي موثر در بهرهوري، اولويت‌بندي آنها و تعيين شاخص‌هاي بهرهوري از جمله مواردي هستند كه در اين تحقيق مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
ضرورت و اهميت پژوهش
اندازه‌گيري[1]، جزء لاينفك و به تعبير برخي نقطه آغاز فرايند علمي مديريت بهرهوري است اگر بخواهيم بهرهوري را در فرهنگ سازماني جلوه‌گر سازيم، شرط اساسي آن، وجود ابزاري براي كنترل و نظارت بر پيشرفت، فراهم آوردن بازخورد، تعيين هدفهاي قابل اندازه گيري و ارزيابي عملكرد مديريت است. به عبارتي ديگر، اندازه‌گيري بهرهوري، فراهم آورنده اطلاعاتي است كه امكان ارزيابي و قضاوت را پيرامون چگونگي حركت به سوي هدف (وضع موعود) را از نقطه عزيمت و شرايط قبلي (وضع موجود) ايجاد مي‌كند.
شاخص‌هاي بهرهوري در بخش اماكن ورزشي به برقراري هدفهاي واقعي و شناخت مراحل كنترل كمك كرده و تنگناها و محدوديتهاي انجام كار را به روشني نشان مي‌دهد و به مديران ورزشي كمك مي‌كند كه فعاليت هاي گذشته را تجزيه و تحليل نموده و براي فعاليتهاي جديد برنامه‌ريزي كنند. بعلاوه بدون يك سيستم مناسب اندازه‌گيري بهرهوري در بخش اماكن ورزشي نمي توان انگيزه ها و روابط كاري را بهبود بخشيد. اين شاخص ها همچنين براي مقايسه بين امكان ورزشي مختلف يا بخشهاي مختلف اماكن ورزشي ايجاد رقابت بين آنها بسيار مفيدند و به اين علت است كه اندازه‌گيري بهرهوري بايد جز اولويتهاي نخست مديرتي اماكن ورزشي قرار گيرد. يك سيستم اندازه‌گيري بهرهوري جز لاينفكي از سيستم اطلاعات مديرتي است كه مي تواند براي رسيدن به موازنه بين هزينه‌ها و ارائه خدمات به كار آيد. اندازه‌گيري بهرهوري در بخش اماكن ورزشي نشان مي دهد كه منابع چگونه مصرف شده‌اند و توجه به كدام بخشها مي تواند در افزايش بهرهوري فضاي ورزشي تاثير بيشتري داشته باشد. با اندازه‌گيري بهرهوري، مديريت مي‌تواند دريابد كه آيا استراتژي‌هاي انتخابي وي به درستي انجام مي‌شوند يا نه؟ و يا نتايج حاصل از آنها همان نتايج مورد انتظار است يا خير؟