وحدت مليت و مذهب در سياست خارجي ایران

بلافاصله پس از پيروزي انقلاب اسلامي، بحث‎ها در خصوص نحوه ارتباط منافع ملي با تعهدات ديني – انقلابي نظام جمهوري اسلامي آغاز گرديد، بحثي كه زمان به زمان بر شدت و التهاب آن افزوده مي‎شد. اينك كه پس از بيست و چند سال نگاهي به گذشته مي‎افكنيم، اين صرافت به فرد دست مي‎دهد كه دوگانگي مذكور تاكنون نيرو، وقت، هزينه و حساسيت‎هاي زيادي را در كشور مصروف خود نموده و اين روند همچنان ادامه دارد. تداوم اين روند بدان معناست كه هنوز اجماعي كلي ميان اهل نظر دربارة دوگانگي مذكور پديد نيامده است. در تمام اين مدت، در ميانة مجادلات قلمي و بحث‎ها، يك خط اصلي در تلاش‎هاي فكري آن بوده است كه به جاي تأكيد يك سويه بر اين يا آن مقوله، گونه‎اي رابطة تأييد و آشتي متقابل بين اسلاميت و ايرانيت در سياست خارجي كشور برقرار شود. اين كوشش‎ها چنانكه آشكار است – در آخرين تحليل، شايد به دليل ضعف يا فقدان سنت تفكر فلسفي در ايران – به موفقيت نينجاميده است. اما به هر حال، كوشش‎هايي از اين دست، نظر به اهميت عملي و نظري فوق‎العادة موضوع، نبايد متوقف شود.