مبانی نظری و پیشینه تحقیق سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 70

ظهور اقتصاد جدید مبتنی بر دانش و اطلاعات منجر به افزایش علاقه محققان به مطالعه در حوزه سرمایه فکری(IC) شده است. این حوزه که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب نموده است IC را به عنوان ابزاری برای تعیین ارزش شرکت مورد استفاده قرار می­دهند(پیوتانگ و دیگران [1]، 2007). با ورود به اقتصاد دانشی به مدل جدیدی از دارایی­های سازمانی نیاز داریم. به طور کلی، دارایی­های سازمانی را می­توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:

- دارایی­های مشهود

این دارایی­ها شامل دارایی­های فیزیکی و مالی هستند که به صورت کامل در ترازنامه شرکت­ها منعکس می­شود. این دارایی­ها تحت اصول اقتصاد کمیابی عمل می­کنند، یعنی با استفاده بیشتر از آنها از ارزش آنها کاسته می­شود.

- دارایی­های نا مشهود

این دارایی­ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

دارایی­های نامشهودی که تحت حمایت قانون قرار داشته و با عنوان مالکیت معنوی شناخته می­شوند و این دارایی­ها شامل حق امتیازها، کپی رایت، حق اختراع، فرانشیز و ثبت علائم و مارک­های تجاری است. که برخی از موارد آن در ترازنامه منعکس می­شوند.

سایر دارایی­هایی نامشهود که شامل سرمایه فکری است تحت اصول اقتصاد فراوانی عمل می­کنند، یعنی با استفاده بیشتر از آنها از ارزش آنها کاسته نمی­شود و معمولاً در ترازنامه منعکس نمی­شوند(تایلس و همکاران[2] ، 2000). امروزه در سازمان­ها علاوه بر دارایی­های مشهود دارایی­های نامشهود اهمیت کلیدی را در راستای موفقیت هر چه بیشتر سازمان­ها بر عهده دارند، چرا که این منابع جزئی از منابع بی­پایان و از عناصر کلیدی موفقیت هر سازمان به شمار می رود. در این میان، سرمایه فکری از مهم­ترین دارایی­های نامشهود سازمان است و آن را ابزاری ارزشمند برای توسعه دارایی­های کلیدی سازمان می­دانند. سرمایه فکری زاده عرصه علم و دانش است و می­تواند نقش بسیار موثری را در راستای موفقیت مستمر سازمان ایفا نماید. با ورود به اقتصاد دانش محور، دانش سازمان­ها در مقایسه با سایر عوامل تولید مانند زمین و سرمایه و ماشین آلات و... از ارجحیت بیشتری برخوردار شده است، به طوری که در این اقتصاد، دانش به عنوان مهم­ترین عامل تولید محسوب می­شود و از آن به عنوان مهم­ترین مزیت رقابتی سازمان­ها یاد می­گردد(سی­سارمان[3] ، 2002). جنبه نامشهود اقتصاد بر پایه سرمایه فکری بنیان نهاده شده و ماده نخستین و اصلی آن دانش و اطلاعات است. سازمان­ها برای مشارکت در بازارهای امروز در هر شکل و نوع برای بهبود عملکرد خود به اطلاعات و دانش نیازمندند(خاوندکار و متقی ، 1388). هم­چنین بقاء و تداوم فعالیت­های سازمان­ها و موسسات به چگونگی عملکرد کارکنان بستگی دارد. در هر اداره­ای نقش نیروی کار در تمام عرصه­های فعالیت مهم شناخته شده است، بنابراین مهم­ترین مولفه کار و فعالیت انسان­ها هستند که تصمیمات را اتخاذ می­کنند، سپس آن را به اجرا درمی­آورند و بر پایه آنها تداوم فعالیت­های آینده را پیش بینی می­کنند. شواهد تجربی نشان می­دهد زمانی که عملکرد کارکنان پایین باشد مشکلات بسیاری در سازمان­ها و ادارات به وجود می­آید، بنابراین در حیطه مشاغل گاهی فرصت­ها به گونه­ای فراهم می­شوند که فرد بتواند اولویت­های شغلی خود را بدون تغییر مسیرهای شغلی خود بیان کند(دیویس[4] ، 1376). در جوامع دانش محور کنونی نقش و اهمیت بازده سرمایه فکری به کار گرفته شده در قابلیت سودآوری پایدار و مستمر شرکت­ها بیش از بازده سرمایه مالی به کار گرفته شده است(رستمی و سراجی ، 1384). در اقتصاد دانش محور سرمایه فکری بخش مهمی از ارزش شرکت­ها محسوب می­شود. توانایی برای مدیریت و کنترل سرمایه فکری مستلزم این است که شرکت­ها بتوانند سرمایه فکری را شناسایی، اندازه­گیری و گزارش کنند(میرکویسترا و همکاران [5]، 2001).

پيش از اين، زمان تغيير پارادايم را هزاره و بعد سده مي­دانستند، اما هم­اكنون اين زمان به يك دهه تقليل پيدا كرده است، بنابراين ما نيز بايد در فرايند توليد پارادايم فعال باشيم.

درجهان امروز، «اصالت تجربه» باعث شده است كه كليه معارف غيرحسي مورد بي­توجهي قرار بگيرد، درصورتي كه امروز بايد مباني فلسفي توليد شود كه بتواند معارف غيرحسي را نيز در خدمت بگيرد. نظام فلسفه«شدن» بر سه محور «اصول انكارناپذير»، «اصول اغماض ناپذير» و «مراحل اجتناب ناپذير» استوار است. اصول انكارناپذير، شكل­دهنده پايگاه فلسفي اين فلسفه و هر نظام فلسفي ديگري است. «تغاير»، «تغيير» و «هماهنگي» اجزاي تشكيل­ دهنده اين اصول هستند. تغاير اولين چيزي است كه انسان براي انديشيدن بايد به آن توجه كند. به عبارت بهتر «تغاير» بيانگر وجود حداقل اختلاف و كثرت در كل يك متغير است. يكي از مشكلات جامعه امروزي ما نفي­ تغاير است، چون همه ما اصرار داريم كه ديگران مثل هم فكر كنند، در صورتي كه «تغاير» مي­تواند اساس رشد و شكوفايي جامعه انساني قرار گيرد؛ چون اگر جاي «تغاير» تنها «تشابه» وجود داشت، همه پديده­ها يكسان مي­شد. «تغيير»؛ يعني رفتن از وضعيتي به وضعيتي ديگر. در اين دگرگوني نحوه­اي از تبديل صورت مي­گيرد، تغيير نفي­كننده هر نوع ايستايي و عدم تحرك است. «هماهنگي» نيز به معناي هم­جهت شدن حداقل دو موضوع با موضوع سوم است. در فلسفه اصالت ذات سخن از «تطابق» گفته مي­شود، ولي در «فلسفه شدن» سخن از «هماهنگي» است. اصول اغماض ناپذير مسائلي هستند كه در صورت صرف‌نظر كردن از آنها روند تحليل در دستيابي به فلسفه شدن مختل مي­شود. اين سطح به نسبت بين وحدت و كثرت، زمان و مكان و اختيار و آگاهي اشاره دارد. نسبت بين وحدت و كثرت به ارتباط بين سيستم و اجزاي سيستم اشاره دارد. وحدت؛ يعني ارتباط كثرتها و كثرت؛ يعني تفاوت امورمرتبط به هم. در «فلسفه شدن» ما ادعا مي­كنيم وجود بحران در شرايط كنوني به دليل عدم برقراري همين نسبت ميان وحدت و كثرت است. ما هنگام تحليل موضوعات ابتدا هميشه كثرت را مي­بينيم و كمتر به وحدت بين موضوعات توجه داريم؛ در صورتي كه براي ايجاد مفاهمه بايد به كثرتها توجه شود. در جريان توسعه و تكامل پديده­ها، آنچه كه اساس در پيش بيني، هدايت و كنترل تغييرات پديده است و متغير اصلي آن محسوب مي­شود، توجه به «نسبت بين زمان و مكان» در تغييرات است. البته «زمان» مورد نظر ما، زمان فلسفي است، نه يك متغير فيزيكي كه مثلا با زمان سنج اندازه گيري مي­شود. هر پديده­­اي زماني دارد و هيچ دو موجودي از زمان و مكان واحد برخوردار نيستند. گذر از مرحله­اي به مرحله­اي جديد درگرو دقت به نسبت ميان زمان و مكان است. در مهندسي توسعه اجتماعي توجه به نسبت بين اختيار و قدرت تصميم­گيري مردم با اطلاعات و آگاهي غيرقابل اغماض است. تا اين مرحله ما هرگاه سخن مي­گفتيم، سخن از كل متغير بود، اما وقتي عنصر «اختيار» وارد مي­شود، از مهندسي توسعه اجتماعي سخن گفته مي­شود. فلسفه «شدن»، همان فلسفه «اصالت اختيار» است. سخن از اختيار نامحدود نيست، چرا كه پديده­ها به هم قوام دارند و درعمل اختيار پديده­ها هم­ديگر را محدود مي­كنند. جهان امروز «آگاهي» را بر «اختيار» مقدم مي‌داند، اين درحالي است كه انسان «اختيار» دارد و محكوم به شرايط نيست و شرايط تنها اثر خود را بر جاي مي­گذارد. جهت­گيري و خواست ما تمايلات ما را رقم مي­زند. بنابراين ما در فلسفه «شدن»، معتقديم كه «اختيار» بر «آگاهي» تقدم دارد؛ يعني سمت وسوي آگاهي ما را اختيارمان تعيين مي­كند.

[1]Peiutang&la

[2]Tayles&la

[3]Sisarman

[4]Deyvis

[5]Meir kouyestera

فهرست مطالب

2-1 مفهوم سرمايه فكري

2-1-1- فلسفه «شدن»، پيش نياز سرمایه های فکری

2-1-2- سرمایه های فکری

2-1-3- سرمایه های فکری چیست؟

2-1-4- مهارت‌های هفت‌گانه در تفکر سیستمی

2-1-5- سیر تکاملی سرمایه فکری

2-1-6- خصوصیات موجود در منابع نامشهود

2-1-7- عوامل محدودکننده در توانایی سرمایه فکری برای خلق ارزش

2-1-8- تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری

2-1-8-1-سرمایه فکری از دیدگاه استوارت

2-1-8-2- سرمایه فکری از دیدگاه بنتیس

2-1-8-3- سرمایه فکری از دیدگاه ادوینسون و مالون

2-1-8-4- سرمایه فکری از دیدگاه بنتیس و هالند

2-1-8-5- سرمایه فکری از دیدگاه روس و همکاران

2-1-9-معرفی مدلهای مختلف سرمایه فکری

2-1-9-1- مدلادوینسونومالون

2-1-9-2- مدلبروکینگ

2-1-9-3- مدلروسوهمکاران

2-1-9-4- مدلاستیوارت

2-1-9-5-مدلسالیوان

2-1-9-6-مدلبونفر

2-1-9-7- مدلبنتیس

2-1-9-8- مدلهانسولاواندال

2-1-9-9- مدللین

2-1-10- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلهايارائهشده

2-1-10-1- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلادوینسونومالون

2-1-10-2- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلبروکینگ

2-1-10-3- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلروسوهمکاران

2-1-10-4- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلاستیوارت

2-1-10-5- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلسالیوان

2-1-10-6- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلبونفر

2-1-10-7- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلبنتیس

2-1-10-8- ابعادسرمایهفکريبراساسمدلهانسولاواندال

2-1-10-9- ابعادسرمایهفکريبراساسمدللین

2-1-11-انتخابمدلمورداستفادهودلیلانتخاب

2-1-12-مدلهايارائهشدهبراياندازهگیريوگزارش دهیسرمایهفکري

2-1-13- مدلهای نوین ارزیابی عملکرد سازمانی

2-2-مفهوم چابكي سازمانی

2-2-1- سير ظهور و پيدايش مفهوم چابكي

2-2-2- تعریف چابکی

2-2-3- ابعاد چابکی سازمانی

2-2-4- مضامین کلیدی در مفهوم چابکی

2-2-4-1- مدیریت شایستگی های اساسی

2-2-4-2- سازمان مجازی

2-2-4-3- قابلیت تجدید ساختار

2-2-4-4- سازمان دانشمحور

2-2-5- اصول چابکی در بخش دولتی

2-2-6- ابزارهاي سازمان براي تحقق چابکي

2-2-7- اهميتچابكيدرسازمانهايدولتي

2-2-8- نتایج حاصل از چابکی برای سازمان

2-3- پیشینه تحقیق

2-3-1- پژوهش هايداخلی

2-3-2- پژوهش هایخارجی

منابع فارسی

منابع غیرفارسی