مبانی نظری مهریه و اهمیت آن و حق حبس

اهمیت مهریه:

مهریه به منظور ابراز اهمیت عقد، ازدواج، اكرام و احترام به شخصیت زن و اظهار حسن‌نیت و صداقت مرد براى ازدواج با او و زمینه‌اى براى دوام معاشرت و زندگى زناشویى است نه بهاى زن. شأن و شخصیت زن بسیار بالاتر از آن است كه ب مال و مانند آن معامله شود. از این‌رو، هیچ كس نمى‌تواند خود یا دیگرى را در برابر مالى بفروشد. انسان همیشه طرف حق است نه موضوع حق. علاوه بر این، در خرید و فروش، قیمت باید هنگام معامله معیّن باشد، وگرنه قرارداد باطل است. اما در نكاح، تعیین مهر شرط صحت قرارداد نیست. ممكن است نكاح بدون تعیین مهر واقع گردد. در این صورت، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.

از این‌رو، مهر و تعیین آن نمى‌تواند ملاك صحت عقد قرار گیرد. اما آنچه مهم است اینكه در تشكیل عقد، نباید احساسات و عواطف زوجین از مرز اعتدال و منطق بگذرد. به عبارت دیگر، مرد با نظرداشت كرامت زن از حیث خانوادگى و اجتماعى مهریه را تقبّل كند، زن نیز احساسات افراطى و دور از واقعیت را كنار گذاشته و به مسئله ازدواج صرفا از زاویه مالى نظر نكند، بلكه آن را یك نهاد مقدّس و تربیتى ببیند. دختران با كرامت با تأسّى به اسلام و خاندان رسالت، بخصوص حضرت زهرا علیهاالسلام، در مسئله صداق و مهریه سخت‌گیرى نمى‌كنند.

رسول خدا صلى‌الله‌علیه‌و‌آله در ازدواج دختر بزرگوارش ـ كه سیده زنان تمام جهان نام گرفت ـ با على علیه‌السلاممهر و صداق او را مختصر و اندك قرار داد تا براى تمام امت سرمشق و اسوه باشد. كسانى كه گمان برده‌اند مهر زیاد تضمین‌كننده بقاى ازدواج و سعادت زن است، بسى بى‌راهه رفته‌اند. آنچه معجزه مى‌كند صدق و صفاى آن دو در شروع و ادامه زندگى است.

تاریخچه مهریه

این سوال در ذهن هر فرد ممکن است پیش آید که پیدایش مهریه مربوط به چه زمانی است؟ از چه دوره‌ای چنین نهادی وضع شده‌است؟

گفته شده‌است در ادوار ماقبل تاریخ که بشر به حال توحش می‌زیسته و زندگی شكل قبیله‌ای داشته، به علل نامعلومی ازدواج با همخون جایز شمرده نبوده‌است. جوانان قبیله که خواستار ازدواج بودند، ناچار می‌شدند از قبیله‌ای دیگری برای خود همسر انتخاب کنند؛ از اینرو برای انتخاب همسر به میان قبایل دیگر می‌رفتند و چون همواره حالت جنگ و خونریزی میان قبایل حکم‌فرما بود، انتخاب همسر از راه ربودن دختر صورت می‌گرفت؛ یعنی جوان، دختر مورد نظر خویش را از میان قبیله‌ی دیگر می‌ربود (پولادی،1388: 39).