بررسی مؤلفه های مؤثر در تجاری‌سازی یافته‌های رشته مدیریت در دانشگاه‌های استان قم

 

   امروزه دانشگاه‌ها علاوه بر پژوهش و آموزش به ایفای نقش در جهت مأموریت جدید مشارکت در توسعه اقتصادی جامعه نیز می‌پردازند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با ارائه چارچوبی، فرآیند تجاری‌سازی و نتایج تحقیقات دانشگاهی را توضیح و عوامل مؤثر در تجاری‌سازی یافته‌های رشته مدیریت را در سطح دانشگاه‌های استان قم بررسی و با توجه به اهمیت آنها اولویت‌بندی می‌نماییم.

   جامعه آماری شامل دانشجویان رشته مدیریت دانشگاه‌های استان قم به تعداد6100 نفر، روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و تعداد نمونه آماری تحقیق 349 نفر می‌باشد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی پیمایشی می‌باشد. نتایج بدست آمده از این پژوهش بر گرفته از یک پرسشنامه 32 سؤالی است که پایایی آن بوسیله روش آلفای کرونباخ به مقدار 813/0 محاسبه و روایی پرسشنامه توسط اساتید محترم تأیید شده است.

   پژوهش حاضر، مشتمل بر هشت فرضیه فرعی در قالب دو بخش کلی عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی بوده که با توجه به تجزیه و تحلیل داده‌ها و بررسی نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق، مشخص گردید که دلایلی برای رد متغیرهای مستقل مطرح شده در فرضیات به عنوان مؤلفه‌های مؤثر در تجاری‌سازی یافته‌های رشته مدیریت، یافت نشد.

کلمات کلیدی:  تجاری‌سازی دانش، انتقال فناوری، دفاتر انتقال فناوری، مکانیزم‌های تجاری‌سازی دانش.

 

فهرست مطالب                 

عنوان

صفحه

فصل اول – كلیات تحقیق................................................................................................................................................

1

1-1- مقدمه ......................................................................................................................................................................

2

1-2- بیان مسئله ..............................................................................................................................................................

8

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق ......................................................................................................................................

13

1-4- اهداف تحقیق .......................................................................................................................................................

18

1-4-1- هدف اصلی تحقیق...........................................................................................................................................

18

1-4-2- اهداف فرعی تحقیق...........................................................................................................................................

18

1-5- سؤال‌های تحقیق .................................................................................................................................................

19

1-6- فرضیات تحقیق......................................................................................................................................................

20

1-6-1- فرضیه اصلی.......................................................................................................................................................

20

1-6-2- فرضیه‌های فرعی................................................................................................................................................

21

1-7- پیشینه تحقیق...........................................................................................................................................................

22

1-8- متغیرهای تحقیق .....................................................................................................................................................

24

1-8-1- متغیر مستقل........................................................................................................................................................

24

1-8-2- متغیر وابسته........................................................................................................................................................

24

1-9- روش تحقیق...........................................................................................................................................................

25

1-10- قلمرو تحقیق ........................................................................................................................................................

25

1-11- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی طرح........................................................................................................

26

1-12- تعاریف عملیاتی پژوهش .....................................................................................................................................

27

فصل دوم – ادبیات تحقیق ............................................................................................................................................

29

2-1- مقدمه.......................................................................................................................................................................

30

2-2-  مفهوم و تعاریف تجاری‌سازی................................................................................................................................

33

2-3- تاریخچه تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی............................................................................................................

41

2-4- اهمیت تجاری‌سازی نتایج تحقیق ....................................................................................................................... .

45

2-5- روند تجاری‌سازی دانش .......................................................................................................................................

47

2-6- فرآیند تجاری‌سازی ...............................................................................................................................................

49

2-7- انواع تجاری‌سازی .................................................................................................................................................

66

2-8- روش‌های تجاری‌سازی .........................................................................................................................................

66

2-9- مدل‌ها و الگوهای تجاری‌سازی ............................................................................................................................

69

2-10-  مراحل تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی ............................................................................................................

86

2-11-  موانع انتقال تجاری‌سازی.....................................................................................................................................

92

2-12-  ساختار نوآوری...................................................................................................................................................

105

2-13- كارآفرینی ............................................................................................................................................................

109

2-14- سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته.................................................................................................................

112

2-15- بررسی روند تجاری‌سازی در بخش دانشگاهی كشور ایران ................................................................................

121

فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق.......................................................................................................................................

124

3-1- مقدمه............................................................................................................................................................

125

3-2- روش تحقیق...........................................................................................................................................................

126

3-3- جامعه آماری...........................................................................................................................................................

130

3-4- روش نمونه‌گیری و حجم نمونه..............................................................................................................................

130

3-4-1- تعیین حجم نمونه.............................................................................................................................................

131

3-5- روش جمع‌آوری اطلاعات....................................................................................................................................

131

3-6- ابزارهای گردآوری ................................................................................................................................................

132

3-6-1- پرسشنامه ...........................................................................................................................................................

132

3-6-2- مقیاس لیكرت....................................................................................................................................................

132

3-7- متغیرهای پژوهش..................................................................................................................................................

133

3-7-1- متغیر مستقل در پژوهش حاضر...........................................................................................................................

133

3-7-2- متغیر وابسته در پژوهش حاضر...........................................................................................................................

134

3-8- روایی......................................................................................................................................................................

134

3-9- پایایی.......................................................................................................................................................................

135

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها..........................................................................................................................

136

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها..............................................................................................................................

138

4-1- مقدمه.....................................................................................................................................................................

139

4-2- تجزیه و تحلیل یافته‌ها ..........................................................................................................................................

140

4-2-1- آمار توصیفی ......................................................................................................................................................

140

4-3- آمار استنباطی ........................................................................................................................................................

159

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها................................................................................................................................

199

5-1- مقدمه.......................................................................................................................................................................

200

5-2- خلاصه تحقیق.........................................................................................................................................................

201

5-3- نتایج به دست آمده از آمار توصیفی.......................................................................................................................

202

5-3-1-نتایج مبتنی بر ویژگی‌های جمعیت شناختی ........................................................................................................

202

5-3-2- نتایج بدست آمده از پاسخ به فرضیه‌ها..............................................................................................................

203

5-3-2-1- فرضیه‌های مربوط به عوامل درون سازمانی....................................................................................................

203

5-3-2-2- فرضیه‌های مربوط به عوامل برون سازمانی.....................................................................................................

204

5-4- نتایج به دست آمده از آمار استنباطی ....................................................................................................................

205

5-4-1- بررسی رابطه عوامل درون سازمانی با مؤلفه‌های جمعیت شناختی بوسیله آزمون من‌ویتنی................................

205

5-4-2- بررسی رابطه عوامل برون سازمانی با مؤلفه‌های جمعیت شناختی بوسیله آزمون من‌ویتنی.................................

205

5-4-3- نتایج مبتنی بر فرضیات تحقیق ..........................................................................................................................

206

5-5- پیشنهادهای محقق در راستای موضوع پژوهش ......................................................................................................

212

5-6- محدودیت‌های تحقیق..............................................................................................................................................

215

پیوست.............................................................................................................................................................................

216

منابع و مآخذ......................................................................................................................................................................

231

فهرست فارسی..................................................................................................................................................................

232

فهرست انگلیسی................................................................................................................................................................

235

  فهرست جداول

عنوان

صفحه 

2-1- سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته .................................................................................................................. 

119

3-1- ترتیب امتیازبندی پرسشنامه .................................................................................................................................... 

132

3-2- ترتیب سؤالات پرسشنامه براساس هر یك از متغیرهای تحقیق..............................................................................

133

3-3- آماره پایایی...............................................................................................................................................................

136

4-1- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی پاسخگویان بر حسب جنسیت ...........................................................................

141

4-2- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات................................................................

142

4-3- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی پاسخگویان برحسب رشته تحصیلی..................................................................

144

4-4- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه پشتیبانی مالی و انسانی دانشكده از محققین .................................................................

145

4-5- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه وجود اهداف و برنامه‌های مدون در دانشگاه..................................................................

147

4-6- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه ایجاد رابطه مؤثر بین محققین و بازار............................................................................

148

4-7- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه آموزش تخصصی پژوهشگران........................................................................................

149

4-8-  فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه تدوین قوانین و مقررات حمایتی از پژوهش.................................................................

150

4-9- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه ایجاد فرهنگ كارآفرینی هماهنگ با تجاری‌سازی...........................................................

151

4-10- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه تشویق و ترغیب بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری ...................................................

152

4-11- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه حفاظت و صیانت دولت از دارایی‌های فكری پژوهشگران.......................................

154

4-12- میانگین و انحراف معیار متغیرها (فرضیه‌های فرعی عوامل درون سازمانی)..........................................................

155

4-13- میانگین و انحراف معیار متغیرها ( فرضیه‌های فرعی عوامل برون سازمانی)..........................................................

156

4-14- میانگین سؤالات پرسشنامه.....................................................................................................................................

158

4-15- بررسی توزیع داده‌ها توسط آزمون كولموگوروف- اسمیرنوف و شاپیرو- ویلك.................................................

160

4-16- ارزش‌گذاری و میانه پاسخ به سؤالات...................................................................................................................

161

4-17- نرمالیتی با آزمون كولموگورف- اسمیرنوف تك نمونه‌ای.....................................................................................

162

4-18- رتبه‌ها برحسب فرضیه‌های درون سازمانی با توجه به جنسیت پاسخگویان..........................................................

163

4-19- آماره آزمون فرضیه‌های درون سازمانی..................................................................................................................

164

4-20- رتبه‌ها برحسب فرضیه‌های درون سازمانی با توجه به مقطع تحصیلی پاسخگویان ..............................................

165

4-21- آماره آزمون فرضیه‌های درون سازمانی ( آزمون كروسكال‌وایس).........................................................................

166

4-22- رتبه‌ها برحسب فرضیه‌های درون سازمانی با توجه به رشته تحصیلی پاسخگویان................................................

167

4-23- آمار آزمون فرضیه‌های درون سازمانی....................................................................................................................

168

4-24- رتبه‌ها بر حسب فرضیه‌های برون سازمانی با توجه به جنسیت پاسخگویان..........................................................

169

4-25-  آماره آزمون فرضیه‌های برون سازمانی..................................................................................................................

170

4-26- رتبه‌ها بر حسب فرضیه‌های برون سازمانی با توجه به مقطع تحصیلی پاسخگویان...............................................

171

4-27-  آماره آزمون فرضیه‌های برون سازمانی..................................................................................................................

172

4-28-  رتبه‌ها بر حسب فرضیه‌های برون سازمانی با توجه به رشته تحصیلی پاسخگویان..............................................

173

4-29- آماره آزمون فرضیه‌های برون سازمانی...................................................................................................................

174

4-30- تست نرمالیتی.........................................................................................................................................................

175

4-31- رتبه‌ها.....................................................................................................................................................................

176

4-32- آماره آزمون ..........................................................................................................................................................

177

4-33- تست نرمالیتی.......................................................................................................................................................

178

4-34- رتبه‌ها.....................................................................................................................................................................

179

4-35- آماره آزمون ..........................................................................................................................................................

180

4-36- تست نرمالیتی.........................................................................................................................................................

181

4-37- رتبه‌ها.....................................................................................................................

182

4-38- آماره آزمون .........................................................................................

183

4-39- تست نرمالیتی..............................................................................

184

4-40- رتبه‌ها.....................................................

185

 

86

 

187

4-43- رتبه‌ها......................................................

188

4-44- آماره آزمون ........................................................

189

4-45- تست نرمالیتی.....................................................................................

190

4-46- رتبه‌ها...............................................................................................

191

4-47- آماره آزمون .........................................................................................

192

4-48- تست نرمالیتی..................................................................................

193

4-49- رتبه‌ها..........................................................................

194

4-50- آماره آزمون ..................................................................

195

4-51- تست نرمالیتی...............................................

196

4-52- رتبه‌ها..............................................................................

197

4-53- آماره آزمون ...........

198

 

 

فهرست اشکال

عنوان

صفحه

2-1- نمایش مدل فرآیند تجاری‌سازی ایده‌ها ....

50

2-2- مراحل اصلی فرآیند توسعه فناوری جدید.......

51

2-3- فرآیند نظری انتقال فناوری از دانشگاه به یك شركت..

53

2-4- فرآیند جهانی ایجاد ارزش از طریق ایجاد شركت‌های انشعابی .

55

2-5- فرآیند انتقال دانش

56

2-6- فرآیند خطی تجاری‌سازی دانش........

58

2-7-  فراگرد تجاری‌سازی محصول .....

60

2-8- مراحل اصلی تجاری‌سازی دستاوردهای علمی....

63

2-9-  فرآیند كلان پژوهش و تولید صنعتی...................

66

2-10-  نمایش مدل پلكان تجاری‌سازی...........

69

2-11- انتقال دانش...............

70

2-12- مارپیچ سه‌گانه................

76

2-13- تجاری‌سازی دانش فیشر .....

77

2-14- اقتضایی اثربخشی انتقال فناوری....

79

2-15- فعالیت‌‌های مرحله‌ای توئیس ........

80

2-16- فراگرد تبدیلی توئیس.......

81

2-17- پویای بازنگری شده ..

82

2-18- تجاری‌سازی زوا براساس ابعاد 5s.......

83

2-19- مدل تركیبی تجاری‌سازی مك‌فادزن و همكاران .......

84

2-20- عوامل بازدارنده تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی.......

94

2-21- چارچوب مفهومی تجاری‌سازی دانش ....

113

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان

صفحه

4-1- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی پاسخگویان برحسب جنسیت ..

142

4-2- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی...

143

4-3- توزیع فراوانی و درصد پراكندگی برحسب رشته تحصیلی...

145

4-4- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه پشتیبانی مالی و انسانی دانشكده از محققین...

146

4-5- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه وجود اهداف و برنامه‌های مدون در دانشگاه .

147

4-6- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه ایجاد رابطه مؤثر بین محققین و بازار .....................................................

148

4-7- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه آموزش تخصصی پژوهشگران..

149

4-8-  فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه تدوین قوانین و مقررات حمایتی از پژوهش...............................................

150

4-9- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه ایجاد فرهنگ كارآفرینی هماهنگ با تجاری‌سازی

152

4-10- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه تشویق و ترغیب بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری

153

4-11- فراوانی پاسخ‌ها به فرضیه حفاظت و صیانت دولت از دارایی‌های فكری پژوهشگران......

154

4-12- میانگین و انحراف معیار متغیرها (فرضیه‌های فرعی عوامل درون سازمانی)

156

4-13- میانگین و انحراف معیار متغیرها ( فرضیه‌های فرعی عوامل برون سازمانی) ....................................

157

مدیریت